Thách thức chờ đón tân Tổng thư ký NATO

Tân Tổng thư ký NATO cam kết hỗ trợ Ukraine.

Ông Rutte là người theo chủ nghĩa tự do, đã lãnh đạo 4 Chính phủ liên minh của Hà Lan trong hơn 13 năm.

Ông trở thành Tổng thư ký NATO vào thời điểm xung đột Nga-Ukraine tiếp diễn, vốn là phép thử quyết định đối với liên minh xuyên Đại Tây Dương.

Hiện tại, liên minh có hàng chục nghìn quân sẵn sàng chiến đấu ở sườn phía Đông của NATO, so với con số 0 một thập kỷ trước.

Và 23 trong số 32 thành viên NATO đạt mục tiêu chi ít nhất 2% GDP cho quốc phòng, so với chỉ 3 thành viên một thập kỷ trước.

Tại hội nghị thượng đỉnh Washington vào tháng 7 năm ngoái, các nhà lãnh đạo NATO cam kết "nguồn tài trợ tối thiểu" trị giá 40 tỷ euro cho Ukraine trong năm tới và "con đường không thể đảo ngược" để trở thành thành viên NATO.

Tân Tổng thư ký NATO sẽ phải xử lý cả hai vấn đề này - tư cách thành viên của Ukraine và tiền viện trợ cho quốc gia này - tại hội nghị thượng đỉnh tiếp theo ở La Haye vào tháng 6/2025.

Bà Oana Lungescu, người phát ngôn chính của NATO trong 13 năm qua cho biết, tài chính sẽ là một thử thách lớn đối với ông Rutte.

Bà Lungescu nói: "Ông ấy sẽ cần củng cố uy tín là người ủng hộ mạnh mẽ việc tăng chi tiêu quốc phòng trên toàn liên minh và điều đó sẽ giúp củng cố uy tín của ông với tư cách là Tổng thư ký NATO, cả với Washington và với các quốc gia Trung và Đông Âu, những quốc gia có lẽ hơi thờ ơ vào lúc đầu khi tên ông được nhắc tới cho vị trí Tổng thư ký NATO".

Bà Lungescu, hiện là thành viên của Viện Các quân chủng thống nhất Hoàng gia Anh (RUSI) cho biết, đã có các cuộc đàm phán trong NATO trong hơn một năm qua về vấn đề chi tiêu "ít nhất 3% (GDP) trở lên" cho quốc phòng, viện dẫn lý do trong Chiến tranh Lạnh, chi tiêu trung bình quốc phòng là khoảng 4%.

Tiếp đó là viễn cảnh cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ sắp tới. Bà Lungescu nhận định dù ai được bầu làm Tổng thống Mỹ vào tháng 11 tới, NATO sẽ phải tăng cường hỗ trợ cho Ukraine, tăng chi tiêu quốc phòng, nhưng cũng phải nhìn xa hơn để duy trì sự kết nối với chính quyền Mỹ.

Ông Rutte được nhiều người đánh giá là có vị thế tốt để điều hướng mối quan hệ giữa 32 thành viên của NATO.

Được cho là người có mối quan hệ khá tốt với ông Donald Trump, ông Rutte được ghi nhận là đã ngăn chặn được một thảm họa suýt xảy ra tại Hội nghị thượng đỉnh NATO năm 2018 ở Brussels, khi ông thuyết phục ông Trump về vấn đề chi tiêu quốc phòng. Gần đây hơn, ông đã khuyên các đồng minh ngừng "than vãn” về Trump, vì châu Âu phải hợp tác làm việc “với bất kỳ ai”.

Là một người quá quen thuộc với các hội nghị thượng đỉnh của Liên minh châu Âu (EU), ông Rutte cũng có vị thế mạnh để thu hẹp bất kỳ khoảng cách nào giữa tham vọng quốc phòng ngày càng tăng của khối và NATO.

EU sẽ sớm có ủy viên quốc phòng đầu tiên là cựu Thủ tướng Litva Andrius Kubilius, người được giao nhiệm vụ lãnh đạo công tác về "các dự án quốc phòng vì lợi ích chung của châu Âu".

NATO theo truyền thống cảnh giác với tham vọng quốc phòng của EU, nhưng ông Rutte - một người bảo thủ về tài chính không bao giờ “lãng mạn hóa” phương châm của EU là "liên minh ngày càng bền chẽ hơn" - có thể sẽ là người thu hẹp bất kỳ khoảng cách tiềm ẩn nào.