Nhập khẩu đường vẫn ẩn chứa nhiều bất thường

	Đường nhập khẩu làm chủ thị trường, đường nội tồn kho
	Bắt nhiều xe ô tô chở gần 150 tấn đường nghi nhập lậu

Lượng đường nhập khẩu từ các nước ASEAN vào Việt Nam tăng bất thường. Biểu đồ: N.H

Cụ thể, theo số liệu của Tổng cục Hải quan, lượng đường nhập khẩu từ các quốc gia Campuchia, Lào, Malaysia, Myanmar, Indonesia vào Việt Nam đã gia tăng mức độ bùng nổ khi so sánh với cùng kỳ năm trước. Cụ thể, trong 5 tháng đầu năm nay, lượng đường nhập khẩu vào Việt Nam từ 5 quốc gia này đã đạt tới 320.000 tấn, tăng gần 16 lần so với con số 20.000 tấn hồi cùng kỳ năm 2020.

Đáng chú ý, Hiệp hội Mía đường Việt Nam khẳng định cả 5 quốc gia kể trên đều hoàn toàn không có phát triển gì về năng lực cạnh tranh mía đường để có thể xuất khẩu đường vào Việt Nam với mức tăng bùng nổ như trên.

“Thực chất đây là dấu hiệu rõ ràng của động thái lẩn tránh thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp tạm thời đối với sản phẩm đường mía có xuất xứ từ Thái Lan, khi cả 5 nước trên đều có nhập khẩu đường từ Thái Lan và bản chất lượng đường nhập khẩu vào Việt Nam từ 5 nước ASEAN nêu trên đều có liên quan xuất xứ từ Thái Lan. Toàn bộ số lượng đường trên đây chỉ chịu thuế 5% so với mức thuế lẽ ra phải đóng là 33,88% và 48,88% tùy theo loại đường”- báo cáo của Hiệp hội Mía đường Việt Nam nêu rõ.

Hiệp hội Mía đường nhận định, có những dấu hiệu cho thấy, các hoạt động gian lận thương mại đã thay đổi phương thức hoạt động để thích ứng với hoàn cảnh.

Theo ông Nguyễn Văn Lộc, Quyền Tổng thư ký Hiệp hội Mía đường, trên thực tế, một khối lượng đường đáng kể đã tìm được phương thức mới, không phải “nhập lậu” như trước đây, để đi qua biên giới Tây Nam và hiện diện trên thị trường với mức giá cạnh tranh hơn cả đường “lẩn tránh phòng vệ thương mại” nhập khẩu từ các nước ASEAN, và hai loại đường này đang đóng vai trò chính trên thị trường.

Vụ ép mía đã kết thúc vụ, nhập khẩu đường chính ngạch từ Thái Lan có giảm dưới tác dụng của quyết định áp thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp nhưng lượng đường “lẩn tránh phòng vệ thương mại” từ các nước ASEAN tiếp tục đưa về cộng với hoạt động tích cực của gian lận thương mại đường qua biên giới Tây Nam tiếp tục đưa một lượng đường lớn vào thị trường Việt Nam. Các loại đường có nguồn gốc nhập khẩu hoàn toàn làm chủ thị trường và và tình trạng này được dự báo sẽ vẫn tiếp diễn trong thời gian tới.

Ngày 15/6/2021, sau quá trình điều tra theo đúng các quy định của Luật Quản lý ngoại thương cũng như quy định của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), Bộ Công thương đã ra Quyết định số 1578/QĐ-BCT áp dụng mức thuế chống bán phá giá chính thức là 42,99% và mức thuế chống trợ cấp chính thức là 4,65% đối với sản phẩm đường mía có xuất xứ từ Thái Lan trong thời hạn 5 năm.

Quyết định của Bộ Công Thương đã chính thức mở ra thời kỳ mới, tạo điều kiện cho ngành đường Việt Nam có điều kiện cạnh tranh sòng phẳng và minh bạch với các đồng nghiệp trong khu vực. Tuy nhiên, trước những dấu hiệu của việc lẩn tránh thuế như trên, cần thiết phải có thêm các biện pháp kiểm soát chặt chẽ tình trạng lẩn tránh phòng vệ thương mại cũng như hoạt động nhập lậu đường để việc áp thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp thực sự mang lại hiệu quả cho ngành mía đường Việt Nam.