Nguyên nhân giá gạo tăng cao nhất trong 12 năm

Ấn Độ hạn chế xuất khẩu gạo

Trong đó, điểm đáng chú ý là giá gạo châu Á tăng lên mức cao nhất trong 15 năm qua.

Thời tiết cực đoan liên tục, đi kèm việc các nước sản xuất lúa gạo lớn hạn chế xuất khẩu... được cho là nguyên nhân thúc đẩy giá gạo tăng.

Gạo Thái Lan ghi nhận giá tăng nhiều nhất. Theo số liệu do Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan công bố hôm 9/8, giá gạo 5% tấm đã tăng lên 648 USD/tấn trong tuần vừa qua, mức cao nhất kể từ tháng 10/2008, cao hơn gần 50% so với năm ngoái. Giá gạo xuất khẩu của Ấn Độ tăng lên mức cao nhất trong 5 năm. Trong một năm qua, giá gạo toàn cầu đã tăng 15-20%.

Các nhà phân tích cho rằng thời tiết cực đoan cũng như hạn hán do El Nino là những tác nhân quan trọng thúc đẩy giá gạo tăng. Tác động của El Nino không giới hạn ở một nước, mà ảnh hưởng đến sản lượng của hầu hết các nước sản xuất gạo.

Sản lượng gạo của Ấn Độ, nước xuất khẩu gạo nhiều nhất thế giới, cũng giảm nghiêm trọng do thời tiết bất thường. Chính phủ nước này phải ban hành lệnh cấm xuất khẩu một số loại gạo tẻ, vào tháng trước, để bình ổn giá cả trong nước và đảm bảo nguồn cung thị trường. Lệnh thắt chặt "túi gạo" của nước này có thể khiến nhiều nước trên thế giới phải chịu đói.

Ông Hồ Băng Xuyên, nhà nghiên cứu tại Viện Phát triển Nông thôn thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Trung Quốc, nhận định hiện tượng El Nino và lũ lụt đang xảy ra thường xuyên hơn. Các hiện tượng này có thể dẫn đến sản lượng lúa gạo giảm. Nhưng ông cho rằng giá gạo tăng trong tháng 7 chủ yếu là do lệnh hạn chế xuất khẩu ở một số nước.

Chuyên gia Trương Quân, Trưởng khoa kinh tế tại Đại học Phúc Đán, cho biết Ấn Độ là nước sản xuất và xuất khẩu gạo lớn nhất, với khối lượng đất canh tác chiếm 10% của thế giới. Sự sụt giảm sản lượng ngũ cốc cùng với việc ban hành lệnh cấm xuất khẩu của Ấn Độ, chắc chắn sẽ tác động lớn đến giá gạo thế giới.

Ông Trương Quân cũng chỉ ra rằng giá gạo cao ở một mức độ nào đó cũng là hệ quả của sự co lại của thương mại toàn cầu. Sau khi Covid-19 bùng phát, hầu hết các nước đang điều chỉnh tư duy chiến lược đối với thương mại: Tư duy toàn cầu hóa đang rút lui, trong khi tư duy tự cung tự cấp đang tăng. Hầu hết các nước đều ưu tiên nhiều hơn cho an ninh quốc gia, bao gồm cả an ninh lương thực, đồng thời mong muốn giảm phụ thuộc vào thương mại, thay vì tìm kiếm giải quyết vấn đề thông qua thương mại như trước đây.

Các nhà phân tích tin rằng xu hướng giá gạo trong tương lai có thể phụ thuộc vào một số yếu tố chính gồm khí hậu và chính sách xuất nhập khẩu. Dự báo, chỉ số giá gạo tháng 8 sẽ cao hơn tháng 7. Một phần là do lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ được đưa ra trong bối cảnh lượng tồn kho theo mùa của các nhà cung cấp gạo lớn trên toàn thế giới (đặc biệt ở châu Á) đang ở mức thấp. Chuyên gia Peter Timer, giáo sư danh dự tại Đại học Harvard (Mỹ), đánh giá giá gạo có thể tăng hơn nữa trong 6-12 tháng tới. Có hai kịch bản có thể xảy ra. Giá sẽ diễn ra từ từ, cho phép người tiêu dùng ứng phó một cách bình tĩnh hoặc giá gạo sẽ nhanh chóng tăng vọt đến 1.000 USD/tấn, thậm chí có thể cao hơn, tương tự như cuộc khủng hoảng lương thực năm 2008.