Nguy cơ ngành sản xuất pin “hụt hơi” trước sự bùng nổ của xe điện

	Tác động của giá xăng đến nhu cầu xe điện
	Từ 2025, 100% xe buýt thay thế, đầu tư mới sử dụng điện, năng lượng xanh
	Thị trường xe điện ASEAN đứng trước nhiều thách thức

Sự bùng nổ của xe điện khiến nhu cầu sản xuất pin tăng mạnh

Tuy nhiên, lĩnh vực sản xuất pin xe điện lại đang đứng trước nhiều thách thức về tăng trưởng để có thể đáp ứng kịp những mục tiêu tham vọng này.

Theo số liệu của công ty nghiên cứu BloombergNEF, thị phần xe điện trong tổng doanh số bán ô tô dự báo tăng từ dưới 10% trong năm 2021 lên 40% vào năm 2030, tương đương khoảng 25-40 triệu chiếc. Trước xu hướng này, công ty quản lý tài sản Bernstein dự báo nhu cầu pin cho xe điện sẽ tăng 9 lần vào năm 2030 lên 3.200 GWh.

Những dự báo đó giải thích vì sao chuỗi giá trị pin toàn cầu đang vô cùng sôi động, từ nơi khai thác lithium ở sa mạc Atacama (Chile) đến Hungary - nơi nhà sản xuất pin lớn nhất thế giới CATL (Trung Quốc) ngày 12/8 vừa công bố khoản đầu tư 7,5 tỷ USD để xây dựng “siêu nhà máy” (gigafactory) thứ hai ở châu Âu.

Theo công ty tư vấn Benchmark Minerals, nếu 282 gigafactory mà các công ty sản xuất pin lên kế hoạch xây dựng được đưa vận hành đúng vào năm 2031 thì công suất pin toàn cầu sẽ lên đến 5.800 GWh. Tuy nhiên, 1 gigafactory mất ba năm để xây dựng nhưng cần nhiều thời gian hơn - có thể thêm vài năm - để đạt công suất tối đa. Do đó, sản lượng thực tế vào năm 2030 có thể ít hơn ước tính về lý thuyết.

Khó khăn lớn nhất đối với các nhà sản xuất ô tô phương Tây là sự thống trị của Trung Quốc trong sản xuất pin, khi các nhà máy tại nước này chiếm gần 80% công suất sản xuất pin toàn thế giới. Bên cạnh những khó khăn trong quá trình sản xuất, vấn đề thiếu nguồn cung còn phức tạp và trầm trọng hơn trong khâu khai thác kim loại phục chuỗi cung ứng pin. Yếu tố bất ổn lớn nhất với ngành sản xuất pin điện là thiếu hụt lithium. Sự khan hiếm nguyên liệu này khiến một số nhà sản xuất hàng điện tử tiêu dùng phải thu hẹp sản lượng. Dự kiến đến năm 2026, thị trường lithium có thể thặng dư trở lại nhờ các dự án mới đi vào hoạt động.

Bên cạnh đó, vai trò của nguyên liệu tái chế - thường chiếm 1/4 nguồn cung trên thị trường kim loại - dự kiến sẽ giảm sút từ nay đến năm 2030. Thay đổi trong thiết kế pin có thể làm giảm bớt nhu cầu đối với các kim loại khan hiếm nhất, nhưng hiệu suất pin cũng có thể bị ảnh hưởng. Lithium đặc biệt khó thay thế. Các công nghệ loại bỏ hoàn toàn lithium vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu.

Ngay cả khi ngành công nghiệp xe điện của phương Tây có thể đảm bảo đủ nguyên liệu và năng lực sản xuất pin, họ vẫn sẽ đối mặt với một thách thức lớn là tinh chế - lĩnh vực mà Trung Quốc gần như đang độc quyền. Để đa dạng hóa nguồn cung pin, năm ngoái, Tổng thống Mỹ Joe Biden công bố kế hoạch chi tiết để thúc đẩy chuỗi cung ứng pin nội địa. Đạo luật Giảm lạm phát (IRA) vừa được Quốc hội Mỹ thông qua cũng bao gồm những gói hỗ trợ ngành pin trong nước, từ khai khoáng, sản xuất tại Mỹ hoặc ở các nước đồng minh.

EU đã thành lập một liên minh pin toàn khối vào năm 2017 để phối hợp các nỗ lực công và tư, cho biết 127 tỷ euro (129 tỷ USD) đã được đầu tư trong năm ngoái trong toàn bộ chuỗi cung ứng. EU dự kiến sẽ rót thêm 382 tỷ euro trong năm 2030. Phần lớn các khoản hỗ trợ này sẽ tập trung giúp châu Âu và Mỹ giải bài toán "tự cung tự cấp" pin thành phẩm vào năm 2027.