Người thắng kẻ thua trong hội nhập - Bài 3: Ẩn số sau thâu tóm

	Người thắng kẻ thua trong hội nhập- Bài 2: Sánh vai “người khổng lồ"
	Người thắng kẻ thua trong hội nhập - Bài 1: Sàng lọc khốc liệt

Những lục đục trong nội bộ cổ đông khiến Bibica không thể dốc toàn lực để cạnh tranh với các đối thủ trong ngành. Ảnh: ST.

Người đi lên

Theo báo cáo tài chính quý II/2019 của Công ty CP Bia rượu nước giải khát Sài Gòn (Sabeco- mã chứng khoán SAB), trong 6 tháng đầu năm 2019, nhờ kiểm soát tốt các chi phí nên lợi nhuận có sự tăng trưởng cao hơn so với doanh thu. Doanh thu thuần chỉ tăng 9% so với cùng kỳ năm 2018, đạt 18.424 tỷ đồng, nhưng lợi nhuận sau thuế tăng trưởng tới 14%, đạt 2.658 tỷ đồng. Tính riêng quý II/2019, công ty lãi sau thuế 1.530 tỷ đồng. Đây là mức lãi hàng quý cao nhất sau hơn 18 tháng tập đoàn đồ uống ThaiBev nắm cổ phần và tái cơ cấu Sabeco, đồng thời lập kỷ lục từ khi công ty niêm yết trên sàn chứng khoán đến nay.

Trước đó, sau khi mua hơn 53% cổ phần tại Sabeco từ tay Bộ Công Thương vào cuối năm 2017, ThaiBev đã chính thức tiếp quản và điều hành công ty này từ tháng 4/2018. Hiện phần lớn ban điều hành và Hội đồng quản trị đều thuộc người có liên quan đến Tập đoàn ThaiBev - cổ đông ngoại sở hữu vốn chi phối tại Sabeco.

Giới phân tích đánh giá, kể từ khi ThaiBev nắm giữ Sabeco, DN này đã có những chuyển biến tích cực trong công tác quản trị, điều hành. Cụ thể, Công ty chứng khoán Bản Việt (VCSC) dự báo, dưới tay ThaiBev Sabeco sẽ đạt tốc độ tăng trưởng kép (CAGR) của tỷ suất lợi nhuận trên cổ phần (EPS) 20% trong giai đoạn 2018-2021 nhờ sự cải thiện về thị phần và biên lợi nhuận. Theo đó, thị phần của Sabeco sẽ tăng lên nhờ chiến lược thương hiệu và hoạt động marketing hiệu quả hơn, độ mới của sản phẩm tại điểm bán lẻ tốt hơn và năng lực bán hàng được cải thiện. Cùng với đó, giá bán trung bình cũng được kỳ vọng sẽ cải thiện nhờ sự đóng góp của Saigon Special (phân khúc cận cao cấp) gia tăng và tăng giá bán nhờ cải thiện sức mạnh thương hiệu.

Các chuyên gia VCSC cho rằng ban lãnh đạo mới sẽ khai thác được nhiều giá trị cho Sabeco. Tổng giám đốc, Giám đốc Tài chính và Giám đốc bán hàng hiện tại của SAB có quốc tịch Singapore với kinh nghiệm sâu rộng trong ngành bia, bao gồm các vị trí cấp cao trong quá khứ ở các công ty bia khu vực châu Á – Thái Bình Dương, bao gồm Heineken. Trong khi đó, Giám đốc marketing, Giám đốc chuỗi cung ứng và Giám đốc sản xuất đều là các chuyên gia hàng đầu trong nước. Do đó, những phương thức vận hành chuẩn mực quốc tế cùng sự am hiểu thị trường nội địa sâu sắc mà đội ngũ này mang lại sẽ giúp đánh thức gã khổng lồ đang ngủ quên Sabeco.

Thị trường bia Việt Nam từ trước đến nay vốn được phân chia và thống trị bởi 4 ông lớn: Sabeco, Heineken, Habeco và Carlsberg. Nếu quá trình thoái vốn Nhà nước tại Habeco tiếp tục trì hoãn, dự báo Habeco và Carlsberg sẽ dần mất thị phần vào tay Sabeco và Heineken. Dựa theo số liệu từ Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA), VCSC dự báo thị phần của SAB sẽ tăng từ 42,6% trong năm 2018 lên 45,5% trong năm 2021, được dẫn dắt bởi sản phẩm Saigon Special.

Tương tự Sabeco, báo cáo tài chính quý II/2019 của Công ty CP Nước giải khát Chương Dương cũng ghi nhận 8,5 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế trong nửa đầu năm 2019, tăng rất mạnh so với con số 583 triệu đồng đạt được trong nửa đầu năm 2018. Sự tăng trưởng này cũng đến từ việc kiểm soát hiệu quả các khoản chi phí trong kỳ. Cụ thể, doanh thu 6 tháng đầu năm của công ty đạt 139 tỷ đồng, giảm gần 7% so với cùng kỳ năm 2018. Trong khi đó, tổng chi phí tài chính, chi phí bán hàng và chi phí quản lý DN trong kỳ chỉ mất trên 33 tỷ đồng, giảm 19% đã giúp cải thiện đáng kể lợi nhuận.

Trước đó, trong năm 2017, sá xị Chương Dương đã bị thua lỗ hơn 3 tỷ đồng do thị phần bị thu hẹp và chi phí lớn phải bỏ ra để duy trì các kênh bán hàng, đại lý. Sau đó, khi ông chủ mới của Sabeco là ThaiBev có những động thái can thiệp mạnh hơn vào việc điều hành của sá xị Chương Dương, hiệu quả kinh doanh của công ty đã bước đầu có cải thiện. Tuy nhiên, do sự phát triển mạnh của các thương hiệu đối thủ, sản lượng tiêu thụ của sá xị Chương Dương vẫn giảm 20% trong năm 2018, doanh thu chỉ đạt 297 tỷ đồng, mức thấp nhất trong 9 năm qua. Song, phân tích sâu hơn về tình hình sản xuất kinh doanh, công ty đã bắt đầu có những động thái tái cấu trúc và tín hiệu khả quan hơn trong kinh doanh. Sau 4 quý lỗ liên tiếp, vào quý II/2018, Chương Dương có lãi 1 tỷ đồng. Dù không đạt chỉ tiêu sản lượng, kết thúc năm 2018, công ty đã quay đầu có lãi hơn 5 tỷ đồng, vượt 39% kế hoạch đề ra nhờ vào việc tiết kiệm chi phí. Theo đó, năm 2019, công ty tự tin đặt kế hoạch tăng 7% sản lượng tiêu thụ dự kiến, lên 25 triệu lít, doanh thu tăng 20% lên 333 tỷ đồng, lợi nhuận kế hoạch tăng 84% ở mức 9,6 tỷ đồng. Ban lãnh đạo sá xị Chương Dương đã khẳng định cam kết sẽ hoàn thành được kế hoạch trên.

"Cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt"

Không được suôn sẻ như Sabeco, câu chuyện tái cấu trúc tại Bibica diễn ra trắc trở hơn. Hiện hai cổ đông lớn của Bibica là Pan Group (50,07%) và Tập đoàn Lotte (44,03%). Theo đó, từ năm 2007, Bibica đã ký hợp đồng hợp tác chiến lược với Lotte và chuyển nhượng cho tập đoàn này 30% số cổ phần. Việc này được được kỳ vọng sẽ giúp Bibica nhận được sự hỗ trợ về công nghệ và vốn để mở rộng năng lực sản xuất, phát triển sản phẩm mới, cũng như củng cố thương hiệu, qua đó đem lại bước phát triển mới khi Bibica là một thương hiệu bánh kẹo nội địa tên tuổi, bên cạnh Kinh Đô, Hải Hà, Hữu Nghị…

Tuy nhiên, những mâu thuẫn dai dẳng giữa Lotte và nhóm cổ đông nội khiến suốt những năm trở lại đây, Bibica luôn chìm trong cuộc chiến quyền lực giữa nhóm cổ đông trong nước và cổ đông nước ngoài. Có giai đoạn, một số dự án đầu tư của Bibica không thể triển khai vì các nhóm cổ đông không đạt được sự đồng thuận. Điều này tạo ra không ít rào cản cho Bibica trong cuộc chiến cạnh tranh trong thị trường bánh kẹo vốn có mức độ cạnh tranh vô cùng khốc liệt. Thời gian gần đây, dù hoạt động kinh doanh của công ty đã đi vào ổn định và bắt đầu có sự tăng trưởng trở lại, nhưng những mâu thẫu giữa 2 nhóm cổ đông lớn vẫn còn hiện hữu.

Mới đây nhất, HĐQT Tập đoàn PAN đã thông qua chào mua 7,7 triệu cổ phiếu của Bibica, tương đương 49,93% vốn với giá 68.500 đồng/cổ phiếu. Mục đích của giao dịch, theo Tập đoàn PAN nhằm nâng tỷ lệ sở hữu và đầu tư lâu dài vào Bibica. Để mua lượng cổ phiếu này, Tập đoàn PAN dự kiến sẽ chi khoảng 527,5 tỷ đồng và thực hiện chào mua trong vòng 30 - 60 ngày sau khi có chấp thuận của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Như vậy, nếu thương vụ chào mua 49,93% số vốn này thành công, nhóm cổ đông Tập đoàn PAN có thể đưa tỷ lệ sở hữu tại Bibica tiến tới con số 100%.

Năm 2018, Bibica ghi nhận doanh thu đạt 1.420 tỷ đồng và lãi sau thuế gần 110 tỷ đồng. Tính bình quân 5 năm gần nhất, doanh thu chỉ đạt mức tăng trưởng 4,8% mỗi năm nhưng lợi nhuận sau thuế tăng trưởng tới 13%. Năm 2019, công ty đặt mục tiêu doanh thu tăng lên 1.600 tỷ đồng và lợi nhuận tương đương năm ngoái. Kết thúc 6 tháng đầu năm 2019, công ty mới chỉ đạt được trên 500 tỷ đồng doanh thu, tương đương cùng kỳ năm trước và lãi sau thuế đạt gần 52 tỷ đồng, tăng trưởng 23%. Tuy nhiên, so với kế hoạch đề ra, công ty mới chỉ hoàn thành 32% kế hoạch doanh thu và 47% kế hoạch lợi nhuận.