Khó xử lý thuốc lá điếu nhập lậu

Vụ vận chuyển 33.500 bao thuốc lá do Trạm Kiểm soát liên hợp Km15-Bến tầu Dân Tiến (Quảng Ninh) bắt giữ trong tháng 8/2017. Ảnh: Mạnh Cường.

Khó xử lý hình sự…

Báo cáo sơ kết 2 năm thực hiện Chỉ thị số 30 về tăng cường đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá của Ban Chỉ đạo 389 quốc gia nêu rõ, thực hiện Nghị định 124/2015/NĐ-CP ngày 19/11/2015 sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số điều của Nghị định số 185/2013/NĐ-CP ngày 15/11/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, theo đó quy định xử lý hình sự đối với hành vi kinh doanh, nhập lậu, vận chuyển trái phép từ 500 bao thuốc lá trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên thực tế có một số vướng mắc, theo quy định tại Khoản 2 Điều 25, Nghị định 185 được sửa đổi tại Khoản 22, Điều 1, Nghị định 124, quy định: Đối với hành vi buôn bán hàng cấm là thuốc lá điếu nhập lậu có số lượng từ 500 bao trở lên thì người có thẩm quyền đang thụ lý vụ việc phải chuyển ngay hồ sơ vi phạm cho cơ quan tiến hành tố tụng hình sự để truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của Điều 62, Luật Xử phạt vi phạm hành chính.

Trao đổi với phóng viên, một số cán bộ chuyên trách chống buôn lậu thuộc Hải quan Quảng Ninh cho biết, để truy cứu trách nhiệm hình sự theo điều 62, Luật Xử phạt vi phạm hành chính đã gây khó khăn cho cơ quan thực thi chống buôn lậu trong việc xử lý hành vi này trong thời gian qua. Trên thực tế, các cơ quan tiến hành tố tụng chỉ xử lý hình sự hành vi mua bán, vận chuyển thuốc lá điếu nhập lậu khi có các điều kiện: Số lượng lớn (định giá trên 100 triệu đồng, tương đương với 14.000 bao thuốc lá) và phải có yếu tố qua biên giới. Như vậy, việc mua bán vận chuyển thuốc lá điếu nhập lậu với số lượng lớn nhưng trong nội địa hoặc số lượng không lớn sẽ không bị xử lý hình sự.

Điển hình là ngày 18/8/2017, Trạm Kiểm soát liên hợp Km15-Bến tầu Dân Tiến (Quảng Ninh) kiểm tra xe ô tô tải thùng kín mang BKS 14C-032.00 chạy tuyến Móng Cái-Hải Hà, phát hiện trên xe vận chuyển 67 thùng, chứa 33.500 bao thuốc lá điếu nhãn hiệu BLEND NO.555 GOLD do nước ngoài sản xuất, không có giấy tờ chứng minh nguồn gốc hợp pháp. Quá trình điều tra, xác minh, Phùng Đức Khương khai nhận số thuốc lá trên được nhận vận chuyển thuê cho một phụ nữ không quen biết (không rõ nhân thân, lai lịch). Sau khi nhận được hồ sơ, tang vật vụ việc, ngày 10/10, UBND tỉnh Quảng Ninh ban hành Quyết định Xử phạt vi phạm hành chính (số 3841/QĐ-XLVPHC) đối với Phùng Đức Khương số tiền 45 triệu đồng, đồng thời tịch thu, tiêu hủy số thuốc lá trên.

Tương tự, trước đó ngày 9/6, tổ công tác thuộc Trạm phát hiện ông Nguyễn Long Duy, sinh năm 1986 và Nguyễn Long Bình, sinh năm 1962 (cùng trú tại phường Hải Yên, TP. Móng Cái) điều khiển xe ô tô mang BKS: 14B-005.95 có hành vi vận chuyển hàng cấm là 200 cây, tương đương 2.000 bao thuốc lá điếu nhãn hiệu 555 do nước ngoài sản xuất. Ngày 3/7, UBND tỉnh Quảng Ninh ban hành Quyết định Xử phạt vi phạm hành chính số 2596/QĐ-XPVPHC đối với các ông Nguyễn Long Duy và Nguyễn Long Bình về hành vi vận chuyển hàng cấm, phạt tiền 70 triệu đồng/người, đồng thời ra quyết định tịch thu, tiêu hủy số thuốc lá trên.

… và cả xử lý hành chính

Theo tổng hợp của Văn phòng Thường trực Ban chỉ đạo 389 quốc gia, hiện nay còn nhiều ý kiến khác nhau về vấn đề xử lý thuốc lá điếu nhập lậu.

Cụ thể, một số ý kiến đề nghị áp dụng điều 17 Nghị định 185 quy định mức phạt tiền theo trị giá hàng hóa nhập lậu, cơ quan Tài chính cấp tỉnh (Sở Tài chính) gặp khó khăn trong việc xác định giá đối với mặt hàng thuốc lá điếu nhập lậu để làm căn cứu xác định khunh hình phạt, thẩm quyền xử phạt. Ý kiến khác cho rằng vẫn áp dụng điều 25, Nghị định 185 quy định hành vi vi phạm về kinh doanh hàng cấm là thuốc lá điếu nhập lậu.

Tuy nhiên khi áp dụng điều 25 sẽ không phù hợp với Luật Đầu tư năm 2014 và Công văn số 154/TANDTC-PC của Tòa án nhân dân tối cao. Theo quy định tại Luật Đầu tư 2014 (có hiệu lực ngày 1/7/2015), kinh doanh “sản phẩm thuốc lá” lại thuộc Danh mục “Ngành nghề kinh doanh có điều kiện”. Mặt khác, theo Công văn số 154/TANDTC-PC ngày 25/7/2017 của Tòa án nhân dân tối cao ban hành hướng dẫn Toà án nhân dân các cấp, không xác định thuốc lá điếu nhập lậu là hàng cấm và không xử lý hình sự đối với hành vi tàng trữ, vận chuyển, buôn bán thuốc lá điếu nhập lậu trong thị trường nội địa theo quy định tại điều 155, Bộ luât Hình sự số 15/1999/QH10 kể từ 1/7/2015 (từ thời điểm Luật Đầu tư có hiệu lực) đến 1/1/2018 (Bộ luật Hình sự số 12/2017/QH14 sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự số 100/2015/QH13 có hiệu lực từ 1/1/2018).

Qua theo dõi của Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia nhận thấy lực lượng chức năng trên địa bàn các tỉnh: Long An, Vĩnh Long còn tồn đọng rất nhiều vụ việc bắt giữ thuốc lá điếu nhập lậu có số lượng từ 500 bao trở lên nhưng chưa xử lý được. Để có cơ sở tham mưu cấp có thẩm quyền kịp thời tháo gỡ khó khăn, mới đây, Văn phòng thường trực tổ chức cuộc họp rà soát khó khăn, vướng mắc về quy định pháp luật trong xử lý các vụ bắt giữ thuốc lá nhập lậu có sự tham gia của đại diện các lực lượng: Hải quan, Quản lý thị trường, Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ. Đại diện các đơn vị thống nhất, Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia sẽ tham mưu cho Trưởng ban Chỉ đạo 389 quốc gia chỉ đạo bộ, ngành liên quan ban hành văn bản hướng dẫn các địa phương việc xử lý đối với hành vi tàng trữ, vận chuyển, buôn bán thuốc lá điếu nhập lậu trong thị trường nội địa; hướng dẫn việc xử lý các vụ việc bắt giữ thuốc lá ngoại có số lượng từ 500 bao trở lên. Mặt khác khi Bộ luật Hình sự số 12/2017/QH14 có hiệu lực, việc xử lý vi phạm hành chính với số lượng dưới 1.500 bao cần sửa đổi bổ sung phù hợp với thực tiễn.