 |
| Các chính sách thuế được điều chỉnh linh hoạt phù hợp với tình hình, góp phần hạn chế XK tài nguyên thiên nhiên, khoáng sản dạng thô. Ảnh: ST |
Chính sách tài nguyên phát huy vai trò
Luật Khoáng sản đã quy định Nhà nước đảm bảo khoáng sản được bảo vệ, khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm và hiệu quả. Đồng thời quy định về nguồn thu NSNN từ hoạt động khoáng sản gồm: thuế theo quy định của pháp luật về thuế, phí, lệ phí theo quy định của pháp luật và tiền cấp quyền khai thác khoáng sản.
| Liên quan đến chính sách thuế, phí, lệ phí đối với tài nguyên, Bộ Tài chính cho biết, thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục tổng kết, đánh giá tình hình thực hiện chính sách từ đó đề xuất những kiến nghị để hoàn thiện chính sách nhằm góp phần quản lý, bảo vệ thúc đẩy sử dụng hiệu quả tài nguyên quốc gia, nhất là đối với tài nguyên không tái tạo, góp phần thúc đẩy khai thác tài nguyên gắn với chế biến sây và góp phần khuyến khích sử dụng các sản phẩm thay thế cho phù hợp, đảm bảo đồng bộ với quá trình cải cách tổng thể hệ thống chính sách thuế theo Chiến lược cải cách hệ thống thuế giai đoạn 2021-2030. |
Theo đánh giá, mỗi chính sách thu hiện hành liên quan đến tài nguyên đều được gắn với mục tiêu điều chỉnh riêng là công cụ tài chính, thể hiện vai trò sở hữu nhà nước đối với tài nguyên quốc gia và thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên của tổ chức, cá nhân. Các khoản thu đối với khai thác khoáng sản hiện hành trong thời gian qua được ban hành, sửa đổi, bổ sung để đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước, DN khai thác và địa phương nơi có khoáng sản được khai thác trong từng thời kỳ, phù hợp với chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước về khoáng sản. Trong đó, việc điều tiết khoáng sản tiết kiệm, hiệu quả, có chính sách khuyến khích DN đầu tư vào chế biến sâu, nâng cao giá trị sản phẩm tài nguyên.
Trong đó, chính sách thuế tài nguyên đã và đang đóng vai trò quan trong trong quản lý nhà nước đối với hoạt động khai thác sử dụng tài nguyên, góp phần nâng cao nhận thức của tổ chức, cá nhân về vai trò của tài nguyên đối với sự phát triển kinh tế đất nước. góp phần khuyến khích việc khai thác và sử dụng tài nguyên tiết kiệm, hiệu quả. Đặc biệt, khuyến khích việc sử dụng các vật liệu thay thế trong sản xuất kinh doanh, động viên hợp lý sự đóng góp của tổ chức, cá nhân khai thác tài nguyên, tạo thêm nguồn thu cho NSNN.
Song song đó, chính sách thuế bảo vệ môi trường thời gian qua cũng đã góp phần hạn chế việc sản xuất, tiêu dùng các hàng hóa khi sử dụng gây ô nhiễm môi trường, khuyến khích sản xuất và sử dụng các hàng hóa thân thiện với môi trường, giảm phát thải ô nhiễm tại nguồn, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của toàn xã hội, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, khuyến khích phát triển kinh tế đi liền với giảm ô nhiễm môi trường.
Theo Bộ Tài chính, để khuyến khích chế biến sâu, hạn chế đối với việc XK khoáng sản hoặc sản phẩm XK có tổng giá trị tài nguyên, khoáng sản cộng với chi phí năng lượng chiếm từ 51% giá thành sản phẩm trở lên, tại Luật 106/2016/QH13 đã quy định: sản phẩm XK là tài nguyên, khoáng sản khai thác chưa chế biến thành sản phẩm khác; sản phẩm XK là hàng hóa được chế biến từ tài nguyên, khoáng sản có tổng giá tài nguyên, khoáng sản cộng với chi phí năng lượng chiếm từ 51% giá thành sản phẩm trở lên khi XK thuộc đối tượng chịu thuế GTGT, DN không được hoàn số thuế GTGT đầu vào khi XK các mặt hàng này. Trong đó, dự án đầu tư khai thác tài nguyên, khoáng sản được cấp phép từ 1/7/2016 hoặc dự án đầu tư sản xuất sản phẩm hàng hóa mà tổng giá trị tài nguyên, khoáng sản cộng với chi phí năng lượng chiếm từ 51% giá thành sản phẩm trở lên theo dự án đầu tư không được hoàn thuế GTGT mà được kết chuyển số thuế chưa được khấu trừ của dự án đầu tư theo quy định của pháp luật sang kỳ tiếp theo.
Bộ Tài chính cho rằng, quy định trên đã góp phần khuyến khích chế biến sâu, hạn chế đối với việc XK khoáng sản hoặc sản phẩm XK có hàm lượng khoáng sản cao.
Cũng theo Bộ Tài chính, các chính sách thuế được điều chỉnh linh hoạt phù hợp với tình hình kinh tế, xã hội từng thời kỳ, góp phần hạn chế XK tài nguyên thiên nhiên, khoáng sản dạng thô và đã được thực hiện thống nhất, ổn định.
Tăng cường công tác quản lý
Mặc dù chính sách pháp luật, quy định, văn bản hướng dẫn liên quan đến công tác quản lý, khai thác, XK tài nguyên khoáng sản đang được các cơ quan quản lý thực hiện có hiệu quả, nhưng vẫn còn tình trạng cá nhân, tổ chức, DN lợi dụng chính sách để trục lợi bất chính.
Trong đó, để kiểm soát thực trạng cá nhân, tổ chức, DN lợi dụng kẽ hở của chính sách để làm ăn bất chính, thời gian qua, các ngành, lực lượng chức năng đã phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương tăng cường kiểm tra và ngăn chặn có hiệu quả việc XK lậu khoáng sản và gian lận thương mại đối với các mặt hàng trong lĩnh vực này.
Bộ Tài chính đã chỉ đạo Tổng cục Hải quan kiểm tra và có biện pháp hữu hiệu ngăn chặn gian lận thương mại trong XK khoáng sản. Đồng thời, rà soát và ban hành văn bản hướng dẫn việc xử lý khoáng sản và phương tiện vận chuyển bị tạm giữ. Trong đó, cơ quan Hải quan đã xây dựng các kế hoạch kiểm tra, bắt giữ điều tra xác minh hoạt động khai thác, XK khoáng sản của các DN được phép XK.
Qua rà soát, kiểm tra, giám sát cơ quan Hải quan nhận thấy có hiện tượng các DN khai báo mặt hàng khoáng sản có mức thuế thuế tài nguyên cao sang mặt hàng khoáng sản có mức thuế suất tài nguyên thấp nhằm mục đích trốn tránh thuế tài nguyên và các loại thuế khác cũng như sử dụng giấy phép khai thác được cấp không đúng quy định để XK khoáng sản.
Ngoài nguyên nhân DN vì lợi nhuận thì nguyên nhân khác là do hiện nay việc cung cấp trao đổi thông tin về cấp phép thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản giữa các cơ quan cấp phép và cơ quan Thuế, Hải quan còn nhiều hạn chế, chưa có dữ liệu thông tin quản lý tập trung hoặc công khai trên cổng thông tin điện tử để các đơn vị có thể tra cứu, khai thác thông tin phục vụ công tác quản lý. Điều này dẫn đến việc các DN có thể lợi dụng khai thác, chế biến XK khoáng sản không đúng quy định, bất hợp pháp.
Do vậy, để lập lại “trật tự” và đưa việc thực hiện các quy định này một cách thống nhất và hiệu quả, Bộ Tài chính kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản khi cấp giấy phép thăm dò, khai thác thì gửi cho cơ quan Hải quan, Thuế để nắm được. Đồng thời đăng công khai trên cổng thông tin điện tử của cơ quan cấp phép để các cơ quan khác có thể tra cứu thông tin phục vụ công tác quản lý.
Nụ Bùi
