Giải pháp nào để đơn giản hóa thủ tục kiểm tra chuyên ngành?

Ông Vũ Ngọc Anh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan:

Nhận thức đúng để có giải pháp sửa đổi

Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Vũ Ngọc Anh, Nghị quyết 19/NQ-CP năm 2015 của Chính phủ đặt mục tiêu năm 2015, 2016 phải tạo ra thay đổi về chất đối với môi trường đầu tư kinh doanh. Ngay trong năm 2015 các chỉ tiêu về môi trường kinh doanh phải đạt và vượt mức trung bình của nhóm nước ASEAN-6. Thời gian thông quan lô hàng XK từ 21 ngày xuống 13 ngày, lô hàng NK từ 21 ngày xuống 14 ngày.

Nghị quyết 19 đã giao trực tiếp các bộ rà soát đánh giá các quy định pháp luật về quản lý hàng hóa XK, NK thuộc diện kiểm tra chuyên ngành như: Cấp giấy phép XK, NK; kiểm dịch; kiểm tra tiêu chuẩn chất lượng; sửa đổi, bổ sung danh mục hàng hóa XNK và quy định tiêu chuẩn phương thức kiểm dịch, kiểm tra chất lượng hàng hóa. Đầu tư trang bị nguồn nhân lực tương xứng với nhiệm vụ quản lý, huy động xã hội hóa nguồn lực để thực hiện theo quy định pháp luật và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Công khai hóa tiêu chuẩn áp dụng, đơn vị thực hiện kiểm tra, thời gian và chi phí đối với từng mặt hàng cụ thể. Trong khi đó từ giờ đến cuối năm chỉ còn hơn 3 tháng, chính vì thế các bộ, ngành cần tích cực triển khai các giải pháp để thực hiện chỉ đạo của Chính phủ.

Phó Tổng cục trưởng Vũ Ngọc Anh nhấn mạnh, trong 100% thời gian thông quan hàng hóa, có 72% phụ thuộc vào quản lý chuyên ngành, kiểm tra chuyên ngành của các bộ, ngành. Rõ ràng, nhiệm vụ nặng nề là của các bộ, ngành. Theo đúng quy định quản lý chuyên ngành, cơ quan Hải quan chỉ được cho thông quan sau khi có giấy phép kiểm tra chuyên ngành của các bộ, ngành. Phó Tổng cục trưởng Vũ Ngọc Anh cho rằng vấn đề mấu chốt để đơn giản hóa thủ tục kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa XNK là nhận thức đúng để sửa đổi.

Theo Phó Tổng cục trưởng Vũ Ngọc Anh, Chính phủ đã chỉ rõ trách nhiệm của các bộ, ngành, vì vậy, yêu cầu đặt ra là các bộ, ngành phải có sự chuyển biến trong việc tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho DN, chắc chắn, bộ, ngành nào không thực hiện sẽ phải chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ.

Về phía cơ quan Hải quan đã, đang và sẽ tiếp tục sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật liên quan quản lý nhà nước về hải quan, từ Luật Hải quan năm 2014 đến Nghị định 08/2015/NĐ-CP, Thông tư 38/2015/TT-BTC và một loại văn bản mới đã cải tiến đáng kể theo hướng cải cách, hiện đại hóa, ứng dụng CNTT và các khâu nghiệp vụ và bắt đầu kết nối các bộ, ngành vào Hệ thống một cửa quốc gia…

Ông Phạm Thanh Bình, Chuyên gia tư vấn dự án USAID-GIG:

Theo ông Phạm Thanh Bình, có thực tế, việc kiểm tra chuyên ngành hiện nay đang rất nhiều nhưng tỉ lệ phát hiện vi phạm ít. Khi đoàn khảo sát một số cơ quan, tổ chức thực hiện kiểm tra và một số DN đều nhận thấy thực trạng chung là: Mặc dù việc kiểm tra rất nhiều nhưng tỷ lệ các trường hợp không đạt yêu cầu XNK là rất ít, luôn ở mức dưới 1% tổng số các lô hàng XNK. Kết quả này cho thấy, việc kiểm tra như hiện nay là quá mức cần thiết.

Mặc dù các bộ, các cơ quan quản lý chuyên ngành đã có những giải pháp nhất định, nhưng mới ở mức độ cải tiến các giải pháp truyền thống, chưa có các giải pháp tạo sự đột phá. Để thay đổi có tính cải cách trong quản lý, kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa XNK, ông Bình cho rằng bên cạnh việc hoàn chỉnh hệ thống chính sách, pháp luật, các cơ quan quản lý nhà nước nên xem xét 3 nhóm giải pháp tổng thể.

Một là, áp dụng chính thức, có hệ thống phương pháp quản lý rủi ro trong quản lý, kiểm tra chuyên ngành, đây là phương pháp căn bản để tạo sự đột phá trong công tác quản lý hàng hóa kiểm tra chuyên ngành. Theo đó, áp dụng cách thức, mức độ kiểm tra khác nhau đối với hàng hóa của các DN khác nhau trên cơ sở phân loại mức độ rủi ro đối với từng DN; các bộ, ngành nên áp dụng chế độ DN ưu tiên trong quản lý, kiểm tra chuyên ngành tương tự như việc công nhận DN ưu tiên của Tổng cục Hải quan; phân loại hàng hóa để xác định thời điểm kiểm tra trước hoặc sau thông quan.

Hai là, điện tử hóa thủ tục nộp hồ sơ, trả kết quả… quản lý, kiểm tra chuyên ngành; kết nối chia sẻ thông tin giữa các cơ quan, tổ chức quản lý, kiểm tra chuyên ngành để giảm tới mức tối thiểu giấy tờ, hướng tới mục tiêu phi giấy tờ, rút ngắn thời gian thực hiện các thủ tục hành chính trong lĩnh vực XNK.

Ba là, rà soát lại danh mục hàng hóa phải quản lý, kiểm tra chuyên ngành để loại trừ những mặt hàng không nhất thiết phải kiểm tra. Đây là giải pháp không mới, nhưng cần đổi mới cách làm. Ví dụ, không nên quy định cả nhóm hàng “phân bón” phải kiểm tra chuyên ngành, mà quy định cụ thể chỉ một số loại phân bón phải kiểm tra; bỏ các mã “loại khác”. Trong quá trình thực hiện nếu phát hiện mặt hàng nào cần quản lý, kiểm tra chuyên ngành mà chưa có trong danh mục thì ban hành văn bản bổ sung.