Những thách thức thu ngân sách của Hải quan TP Hồ Chí Minh nửa cuối năm

Công chức Hải quan TPHCM kiểm tra hàng nhập khẩu. Ảnh: T.H

Thu đạt 46,64% dự toán pháp lệnh

Năm 2024, Cục Hải quan TPHCM được giao dự toán thu NSNN là 130.800 tỷ đồng, tăng 7,4% so với số thu NSNN năm 2023. Dự toán năm 2024 được xây dựng trên cơ sở GDP năm 2024 tăng 6 - 6,5%. Một trong những giải pháp được Cục Hải quan TPHCM chú trọng là cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, nên số lượng doanh nghiệp làm thủ tục XNK qua địa bàn tăng đáng kể.

Thông tin tại Hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm 2024 của Cục Hải quan TPHCM vừa qua, lãnh đạo đơn vị này cho biết, trong nửa đầu năm, toàn Cục đã làm thủ tục cho trên 50.000 doanh nghiệp XNK, tăng gần 5%; với gần 1,6 triệu tờ khai XNK, tăng 5,59%; tổng kim ngạch đạt 61,05 tỷ USD, tăng 7,04% (tăng tương ứng 4,02 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2023. Đáng chú ý, cả kim ngạch nhập khẩu, xuất khẩu đều tăng cao. Cụ thể, kim ngạch nhập khẩu đạt 31,7 tỷ USD, tăng 4,57% (tăng tương ứng 1,38 tỷ USD); kim ngạch xuất khẩu đạt 29,34 tỷ USD, tăng 9,85% (tăng tương ứng 2,63 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2023.

Theo lãnh đạo Cục Hải quan TPHCM, mặc dù hàng hóa nhập khẩu qua cảng TPHCM trong nửa đầu năm tăng so với cùng kỳ, nhưng số thu NSNN của đơn vị mới đạt 61.007,3 tỷ đồng, bằng 46,64% dự toán pháp lệnh, giảm 4,12% (giảm tuyệt đối 2.622,3 tỷ đồng) so với cùng kỳ năm 2023. Với kết quả này, theo tính toán của Cục Hải quan TPHCM, số thu NSNN bình quân một ngày trong 6 tháng đầu năm là 324,9 tỷ đồng, trong khi để hoàn thành chỉ tiêu thu NSNN, số thu bình quân mỗi ngày phải đạt 358,4 tỷ đồng.

Phân tích của Cục Hải quan TPHCM cho thấy, trong bối cảnh tình hình kim ngạch xuất nhập khẩu trên địa bàn TPHCM có xu hướng tăng; theo đó tổng kim ngạch XNK đạt 55,8 tỷ USD, tăng khoảng 8%, nhưng số thu NSNN của Cục Hải quan TPHCM giảm so với cùng kỳ năm 2023. Nguyên nhân, theo Cục Hải quan TPHCM, các nhóm mặt hàng chủ lực kim ngạch xuất nhập khẩu trong 6 tháng đầu năm 2024 tăng so với cùng kỳ năm 2023, tuy nhiên, mặt hàng ô tô nguyên chiếc các loại, chiếm tỷ trọng khoảng 13% cơ cấu số thu NSNN lại giảm sâu về lượng (19,3%) và trị giá (35,4%) dẫn đến số thuế phải thu NSNN giảm gần 45% (tương ướng khoảng gần 6.000 tỷ đồng) so với cùng kỳ năm 2023.

Bên cạnh đó, nhiều mặt hàng nhập khẩu có thuế suất cao bị cắt giảm thuế, và sẽ còn giảm sâu hơn trong các năm sau theo lộ trình cắt giảm thuế quan đã cam kết trong các FTA; một số mặt hàng chịu ảnh hưởng của chính sách giảm thuế GTGT (từ 10% xuống 8%) theo Nghị quyết 101/2023/QH15 ngày 24/6/2023 cũng tác động đến công tác thu ngân sách của Cục Hải quan TPHCM, ước tính số thu thuế GTGT đã giảm trong 5 tháng đầu năm 2024 là 2.000 tỷ đồng…

Tập trung các giải pháp thu

Từ những thách thức trên, để nuôi dưỡng nguồn thu NSNN và thúc đẩy dòng chảy thương mại, hoàn thành nhiệm vụ thu NSNN trong năm 2024, trong nửa cuối năm, lãnh đạo Cục Hải quan TPHCM quán triệt đẩy mạnh công tác cải cách hành chính, hiện đại hoá, tạo thuận lợi thương mại cho cộng đồng doanh nghiệp; trong đó đặc biệt chú trọng việc tiếp tục phát triển mối quan hệ đối tác Hải quan – Doanh nghiệp thông qua tổ chức các hội nghị đối thoại, đào tạo, tập huấn, phổ biến chính sách pháp luật cho người dân và doanh nghiệp… qua đó nuôi dưỡng nguồn thu.

Đồng thời tăng cường theo dõi, tổng hợp, phân tích, đánh giá và dự báo tình hình thu NSNN để kịp thời xây dựng phương án hành động cụ thể trong từng giai đoạn đảm bảo phấn đấu hoàn thành cao nhất chỉ tiêu pháp lệnh được giao.

Bên cạnh công tác tạo thuận lợi thương mại, Cục Hải quan TPHCM sẽ tập trung một số giải pháp chống thất thu NSNN qua các nghiệp vụ kiểm tra sau thông quan; tham vấn giá; chống buôn lậu, gian lận thương mại; thanh tra, kiểm tra chuyên ngành… Trong đó chú trọng kiểm tra, rà soát các Danh mục có rủi ro cao về trị giá, rủi ro về phân loại hàng hóa và áp dụng mức thuế; thường xuyên rà soát các tờ khai luồng Xanh, các lô hàng đã thông quan, một mặt hàng nhưng khai báo nhiều mã số khác nhau hoặc kết quả phân tích phân loại không thống nhất nhằm kịp thời truy thu thuế do áp sai mã số, ngăn chặn việc doanh nghiệp lợi dụng sự thông thoáng của pháp luật để gian lận mã số, thuế suất; thực hiện đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ kiểm tra, tham vấn, xác định trị giá tính thuế theo đúng quy định. Trong đó lưu ý, tổ chức tham vấn giá cần làm rõ cơ sở nghi vấn, cơ sở bác bỏ trị giá và thực hiện xác định lại trị giá giao dịch phù hợp quy định nhằm hạn chế phát sinh khiếu nại.

Trong 6 tháng đầu năm 2024, qua các nghiệp vụ trên, Cục Hải quan TPHCM đã tăng thu cho NSNN trên 100 tỷ đồng. Trong đó, tăng thu NSNN nhiều nhất từ nghiệp vụ tham vấn giá, với gần 64 tỷ đồng.