Đến với dân tộc còn ít người nhất ở Việt Nam

Bản người Thủy heo hút giữa đại ngàn Tuyên Quang.(Ảnh: Internet)

Thôn Thượng Minh nằm lọt thỏm trong thung lũng được bao quanh bởi những dãy núi đá cao sừng sững. Để đến được nơi đây, từ trung tâm xã Hồng Quang, chúng tôi phải mất hai giờ đồng hồ “vật lộn” với những con dốc cao dựng đứng, những con đường gập ghềnh đất, đá. Đám trẻ con thấy người lạ, giương đôi mắt nhìn một cách rụt rè. Đó là ấn tượng đầu tiên khi chúng tôi đặt chân đến Thượng Minh.

Phó Bí thư Đảng ủy xã Hồng Quang, huyện Lâm Bình, ông Phù Đức Lâm cho biết: Trước đây, người dân tộc Thủy sống trên núi cao, đời sống gặp rất nhiều khó khăn, họ thường vào rừng kiếm măng, đào củ mài sống qua ngày, tập quán sản xuất nông nghiệp phụ thuộc rất nhiều vào tự nhiên.

Được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, cùng với chính quyền địa phương vận động họ xuống núi định cư, giờ đây đời sống của bà con đã đổi thay rất nhiều, họ đã biết trồng trọt theo mùa vụ, chăn nuôi theo khoa học- kỹ thuật, nên đời sống đã ổn định, nhiều hộ đã thoát nghèo. Hiện nay, 70% hộ gia đình đã được sử dụng điện lưới, 100% trẻ em đến tuổi được đi học. Thôn Thượng Minh còn 20 hộ gia đình người Thủy với 102 nhân khẩu cùng làm ăn sinh sống đoàn kết, hòa thuận với các dân tộc Mông, Tày, Dao, Pà Thẻn… ở địa phương.

Tết là một trong những nghi thức quan trọng nhất trong năm đối với người Thủy ở thôn Thượng Minh. Ông Mùng Văn Lụ, 71 tuổi, người dân tộc Thủy cho biết: Việc đón Tết đối với người Thủy không chỉ là vui chơi, hội hè, ăn uống, mà còn mang đậm tính tâm linh huyền bí.

Người Thủy không gọi là đón Tết, mà là “thưởng Tết”, nhà nào cũng chuẩn bị lợn, nấu bánh chưng, bánh rán, làm xôi… để dâng lên các vị thần linh của dân tộc mình và cúng bái tổ tiên. Những năm được mùa, người Thủy tổ chức ăn Tết to để tỏ lòng biết ơn đến các vị thần linh và ông bà tổ tiên đã mang đến cho họ mùa màng bội thu.

Thầy mo Mùng Văn Lủ, người dân tộc Thủy.

Người Thủy đón Tết bắt đầu từ 23 tháng Chạp âm lịch, phong tục của họ coi từ ngày 23 tháng Chạp đến ngày 30 Tết là những ngày cúng chúng sinh, xua tà ma, quỷ dữ để chiều 30 Tết, đón ông bà tổ tiên về nhà. Họ quan niệm phải làm như vậy để linh hồn ông bà tổ tiên không bị tà ma quấy nhiễu trong những ngày về “thưởng Tết” cùng con cháu.

Ngày Tết, mọi người mời thầy mo về nhà để cúng “ma nhà” cầu bình an, sức khỏe, mùa màng tươi tốt, đến mùng 2 Tết, tất cả con cháu phải về đông đủ cùng ăn Tết với gia đình.

Hiện nay, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Tuyên Quang kết hợp với một số cơ quan, ban, ngành đang triển khai đề tài khoa học nghiên cứu về nguồn gốc và văn hóa của người dân tộc Thủy nhằm bảo tồn và phát triển một dân tộc đang có nguy cơ bị mai một về nhân khẩu và văn hoá./.

Quang Cường