Còn tình trạng “một mặt hàng, hai cơ quan quản lý”

Công chức Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng KV 3 kiểm tra hàng hóa XNK. Ảnh N.Linh

Ghi nhận vướng mắc của doanh nghiệp, mới đây, Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ những vướng mắc của doanh nghiệp nhập khẩu các mặt hàng lĩnh vực công nghệ thông tin gặp khó khăn khi “một mặt hàng, hai cơ quan quản lý”.

Nêu cụ thể vấn đề này, Ban IV cho biết các doanh nghiệp nhập khẩu một số mặt hàng thiết bị công nghệ thông tin thông dụng như máy tính xách tay (laptop), thiết bị chuyển mạch (switch), thiết bị định tuyến (router)... gặp khó khăn trong việc tuân thủ thủ tục hải quan bởi những bất cập trong quản lý chuyên ngành. Hiện nay có tình trạng cùng một mặt hàng sản phẩm công nghệ thông tin nhưng có đến hai cơ quan chuyên ngành khác nhau quản lý. Do đó, doanh nghiệp cùng lúc cần rà soát quy định để tuân thủ các điều kiện, trình tự và thủ tục khác nhau.

Cụ thể, các mặt hàng thiết bị công nghệ thông tin trên thuộc: Danh mục sản phẩm, hàng hóa nhóm 2 được thực hiện theo quy định của Bộ Thông tin và Truyền thông về chứng nhận hợp quy, công bố hợp quy và kiểm tra chất lượng đối với sản phẩm, hàng hóa chuyên ngành công nghệ thông tin và truyền thông và các quy chuẩn kỹ thuật tương ứng; đồng thời có thể thuộc Danh mục sản phẩm mật mã dân sự xuất khẩu, nhập khẩu theo giấy phép do Ban Cơ yếu Chính phủ cấp.

Bên cạnh đó, hiện cũng chưa có hướng dẫn chi tiết, rõ ràng về sản phẩm không chứa mật mã dân sự (không thuộc Danh mục sản phẩm mật mã dân sự xuất khẩu, nhập khẩu theo giấy phép), cũng như quy trình phối hợp giữa cơ quan Hải quan và Ban Cơ yếu Chính phủ để kiểm tra, xác định yếu tố chuyên môn kỹ thuật này dẫn đến việc lúng túng trong thực thi.

Theo Ban IV, để làm thủ tục hải quan cho các mặt hàng thiết bị công nghệ thông tin, doanh nghiệp nhập khẩu cần phải rà soát văn bản pháp quy thuộc phạm vi quản lý của Bộ Thông tin và Truyền thông và Ban Cơ yếu Chính phủ để xác định sản phẩm thuộc danh mục nào để tuân thủ các quy định kèm theo. Chẳng hạn, Danh mục sản phẩm, hàng hóa chuyên ngành công nghệ thông tin và truyền thông bắt buộc phải chứng nhận hợp quy và công bố hợp quy được quy định tại Phụ lục I; Danh mục sản phẩm, hàng hóa chuyên ngành công nghệ thông tin và truyền thông bắt buộc phải công bố hợp quy” được quy định tại Phụ lục II của Thông tư 04/2023/TT-BTTTT của Bộ Thông tin và Truyền thông; Danh Mục sản phẩm, dịch vụ mật mã dân sự tại Phụ lục I; Danh Mục sản phẩm mật mã dân sự xuất khẩu, nhập khẩu theo giấy phép tại Phụ lục II kèm theo Nghị định 58/2016/NĐ-CP của Chính phủ.

Ban IV cho rằng, tại Danh mục sản phẩm, dịch vụ mật mã dân sự (ban hành kèm Nghị định số 58/2016/NĐ-CP của Chính phủ) có phần giải thích: “Sản phẩm mật mã dân sự được mô tả là các hệ thống, thiết bị, các mô-đun và mạch tích hợp, các phần mềm được thiết kế chuyên dụng nhằm Mục đích bảo vệ thông tin bằng kỹ thuật mật mã sử dụng “thuật toán mật mã đối xứng” hoặc “thuật toán mật mã không đối xứng”. “Danh mục sản phẩm mật mã dân sự kinh doanh có Điều kiện không bao gồm các sản phẩm sau đây:..”. Tuy nhiên, với phần giải thích chưa rõ ràng, đầy đủ như vậy, công chức hải quan làm thủ tục thông quan các mặt hàng thiết bị công nghệ thông tin, khi không có chuyên môn kiến thức chuyên ngành về mật mã dân sự, sẽ gặp lúng túng trong việc phân định sản phẩm có hay không yếu tố mật mã dân sự.

Trong báo cáo gửi Thủ tướng, Ban IV kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Thông tin và Truyền thông, Ban Cơ yếu Chính phủ phối hợp nghiên cứu, sửa đổi các văn bản hướng dẫn phân loại các danh mục sản phẩm, hàng hóa chuyên ngành theo hướng: làm rõ các tiêu chí phân loại theo chuyên ngành quản lý đối với cùng một mặt hàng sản phẩm. Hiện tại cách chia nhóm sản phẩm trong hai loại danh mục chuyên ngành đang chưa thống nhất.

Bên cạnh đó, Ban IV cũng đề xuất Ban Cơ yếu Chính phủ nghiên cứu ban hành hướng dẫn chi tiết về các sản phẩm không thuộc danh mục sản phẩm mật mã dân sự kinh doanh có điều kiện làm cơ sở để doanh nghiệp và cơ quan Hải quan thực hiện phân loại sản phẩm nhập khẩu, xuất khẩu; bên cạnh đó, cần sớm thiết lập các kênh, phương thức tham vấn chuyên môn nhanh với cơ quan Hải quan để giải quyết vấn đề ùn tắc quá trình thông quan cho các mặt hàng thiết bị công nghệ thông tin thông dụng.