Chính phủ chỉ rõ loạt dự án đường sắt đô thị chậm tiến độ, đội vốn "khủng"

	Đã đầu tư gần 30.000 tỷ đồng cho các dự án đường sắt đô thị
	Đường sắt Cát Linh – Hà Đông: Còn vướng do tổng thầu chưa cung cấp đủ hồ sơ
	Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng: Đưa tuyến đường sắt Cát Linh – Hà Đông vận hành trong năm nay

Dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 1 TP HCM, tuyến Bến Thành - Suối Tiên đã đội vốn thêm khoảng 30 nghìn tỷ đồng. Ảnh: Internet

Các dự án điển hình được báo cáo của Chính phủ “điểm danh” gồm: Dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 1 TP HCM, tuyến Bến Thành - Suối Tiên; Dự án xây dựng tuyến tàu điện ngầm số 2 TP HCM, tuyến Bến Thành - Tham Lương; Dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến số 1 (Yên Viên - Ngọc Hồi), giai đoạn I.

Thứ nhất, Dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 1 TP HCM, tuyến Bến Thành - Suối Tiên.

Dự án này có tổng mức đầu tư ban đầu đã được UBND TP HCM phê duyệt năm 2007 là 17.387 tỷ đồng (tương đương 1 tỷ USD, tỷ giá tại thời điểm duyệt vốn).

Sau đó, dự án được UBND TP HCM phê duyệt điều chỉnh năm 2011 với tổng mức đầu tư là hơn 47.325 tỷ đồng, tương đương 2,49 tỷ USD. Trong đó, hơn 41,8 nghìn tỷ đồng từ nguồn vốn vay của Chính phủ Nhật Bản và 5.491 tỷ đồng vốn đối ứng từ ngân sách thành phố.

Như vậy, dự án đội vốn thêm khoảng 30 nghìn tỷ đồng. Lý do đội vốn được đưa ra gồm: Tăng khối lượng xây dựng, biến động giá nguyên vật liệu, tăng mức lương tối thiểu từ năm 2006 đến năm 2009…

Đến nay, trong bối cảnh nợ công quốc gia đang tăng cao, Thủ tướng Chính phủ đã giao UBND TP HCM vay lại toàn bộ phần vốn vay ODA tăng thêm so với Quyết định số 1453/QĐ-UBND ngày 6/4/2007. Quá trình thực hiện, UBND TP HCM có báo cáo đánh giá tác động của việc vay lại nêu trên đến khả năng vay trả nợ của thành phố.

Về tình hình giải ngân, nguồn vốn đối ứng: Lũy kế từ khởi đầu Dự án đến thời điểm báo cáo là 1.773,7 tỷ đồng, đạt 32% tỷ lệ tổng vốn đối ứng.

Nguồn vốn ODA: Tổng lũy kế giải ngân từ đầu dự án đến nay là 15.808 tỷ đồng (tương đương 77.882 triệu Yên), đạt 38% tổng vốn ODA.

Theo tiến độ được duyệt, Dự án hoàn thành xây dựng vào năm 2017 và đưa vào khai thác vận hành năm 2018. Tuy nhiên, do việc chậm trễ trong công tác giải phóng mặt bằng gói thầu số 2; phân chia gói thầu số 1 thành gói thầu 1a và gói thầu 1b, xây dựng cơ chế riêng về thẩm định thiết kế kỹ thuật và dự toán đối với các dự án đường sắt đô thị… đã ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các gói thầu.

Do đó, thời điểm hoàn thành công trình đưa vào khai thác Quý IV/2021.

Thứ hai, Dự án xây dựng tuyến tàu điện ngầm số 2 TP HCM, tuyến Bến Thành - Tham Lương.

Tuyến tàu điện ngầm số 2 TP HCM, tuyến Bến Thành - Tham Lương đi qua các quận: 1, 3, 10, 12, Tân Bình, Tân Phú của TP HCM.

Tổng mức đầu tư của Dự án đã được UBND TP HCM phê duyệt năm 2010 là hơn 26,1 nghìn tỷ đồng. Tổng mức đầu tư Chính phủ trình Quốc hội tại Tờ trình năm 2018 là 47,89 nghìn tỷ đồng, tăng thêm hơn 27 nghìn tỷ đồng.

Hiện nay, UBND TP HCM đang đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn trước khi phê duyệt điều chỉnh dự án.

Nguồn vốn thực hiện dự án đến từ vốn vay ODA từ các Nhà tài trợ gồm Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), Ngân hàng Tái thiết Đức (KfW), Ngân hàng Đầu tư Châu Âu (EIB) và nguồn vốn đối ứng từ ngân sách nhà nước.

Về tình hình giải ngân, vốn đối ứng: Lũy kế đến thời điểm báo cáo là 155,276/6.204 tỷ đồng, đạt 2,5% tổng vốn đối ứng toàn dự án.

Vốn ODA: Lũy kế đến thời điểm báo cáo là 870,564/19.912 tỷ đồng, đạt 4,37% tổng vốn ODA toàn dự án.

Thời gian hoàn thành dự án theo dự án đầu tư được duyệt là năm 2018. Dự kiến, thời gian thực hiện dự án được điều chỉnh đến năm 2026. Cụ thể là, tổ chức thi công từ năm 2021 đến năm 2026; kiểm tra, vận hành chạy thử và bàn giao khai thác cuối năm 2026.

Thứ ba, Dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến số 1 (Yên Viên - Ngọc Hồi), giai đoạn I.

Tổng mức đầu tư được phê duyệt của dự án này là 19.460 tỷ. đồng. Trong đó: Vốn vay ODA là 13.972 tỷ đồng (106.053 triệu Yên); vốn đối ứng là 5.487 tỷ đồng (41.646 triệu Yên). Sau đó, dự án điều chỉnh giảm còn 19.046 tỷ đồng.

Dự án đã được bố trí và giải ngân vốn ODA từ năm 2009 đến nay là 842 tỷ đồng để thực hiện công tác thiết kế kỹ thuật của dự án (từ năm 2009 đến năm 2014).

Với nguồn vốn đối ứng, dự án đã được bố trí và giải ngân từ năm 2009 đến nay là 1.320,7 tỷ đồng. Hiện nay, trong kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách nhà nước giai đoạn 2016 - 2020 được bố trí 2.500 tỷ đồng.

Tại quyết định phê duyệt ban đầu, dự án dự kiến thực hiện từ năm 2007 đến năm 2017. Đến nay, sau khi phê duyệt điều chỉnh, dự án dự kiến thực hiện từ năm 2017 đến năm 2024.

Theo báo cáo của Chính phủ, Dự án tuyến đường sắt đô thị số 1 là dự án có quy mô lớn, tính chất kỹ thuật phức tạp, được áp dụng công nghệ hiện đại và được đầu tư bằng nguồn vốn vay ODA, thường bị ràng buộc bởi các điều kiện vay trong quá trình đàm phán, ký kết hiệp định nên công tác triển khai thường bị kéo dài hơn so với các dự án khác.

Chỉ xét riêng cho giai đoạn I điều chỉnh (Khu tổ hợp Ngọc Hồi) dự kiến đến năm 2024 hoàn thành, trong khi đó công tác giải phóng mặt bằng đã được thực hiện từ năm 2012 nhưng đến thời điểm hiện tại vẫn chưa hoàn thành do nguồn vốn đối ứng bố trí hàng năm không đáp ứng được so với nhu cầu.

Hiện nay, còn một số ý kiến băn khoăn về chủ trương thực hiện, khả năng cân đối nguồn lực đầu tư của toàn dự án. Bởi, ước tính tổng mức đầu tư toàn tuyến đường sắt đô thị số 1 (Yên Viên - Ngọc Hồi) khoảng 81.537 tỷ đồng mới đảm bảo mục tiêu của toàn dự án.