Đề xuất áp dụng “chìa khóa trao tay” một số gói thầu Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên trình bày Tờ trình.

Dự án đặc biệt quan trọng nên cần cơ chế đủ mạnh

Theo chương trình làm việc của Kỳ họp Quốc hội bất thường lần thứ 9, ngày 14/2/2025, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã trình bày Tờ trình về các cơ chế, chính sách đặc thù đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận là Dự án đặc biệt quan trọng, có công nghệ phức tạp, chỉ một số ít quốc gia sở hữu.

Hơn nữa, nhu cầu vốn đầu tư rất lớn và lần đầu tiên được đầu tư xây dựng tại nước ta.

Do đó, cần có các cơ chế, chính sách đặc thù, đủ mạnh để đẩy nhanh tiến độ, rút ngắn thời gian thực hiện.

Vì thế, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, thông qua các cơ chế, chính sách đặc thù đối với Dự án này làm cơ sở để khẩn trương thực hiện Dự án, bảo đảm chất lượng và tiến độ theo yêu cầu.

Cần có các cơ chế, chính sách đặc thù, đủ mạnh. Ảnh: Quochoi

Cụ thể, Chính phủ đề xuất cho phép triển khai đồng thời các công việc về đàm phán các hiệp định, thoả thuận với đối tác song song với quá trình lập các hồ sơ và phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư, phê duyệt dự án đầu tư.

Về lựa chọn chủ đầu tư và nhà thầu thực hiện, đề xuất Thủ tướng Chính phủ giao chủ đầu tư thực hiện các dự án.

Đồng thời áp dụng hình thức hợp đồng "chìa khóa trao tay" và chỉ định thầu đối với gói thầu chìa khóa trao tay xây dựng nhà máy chính với nhà thầu trong Thoả thuận hoặc Hiệp định liên Chính phủ.

Cũng như áp dụng hình thức chỉ định thầu/chỉ định thầu rút gọn đối với các gói thầu tư vấn quan trọng để lập, thẩm tra, thẩm định, trợ giúp chủ đầu tư quản lý, thực hiện dự án; mua nhiên liệu, thuê đối tác vận hành, bảo dưỡng trong thời gian đầu.

Chính phủ cũng trình Quốc hội cho phép Dự án được thực hiện song song, đồng thời một số công việc chuẩn bị dự án (khảo sát lập nghiên cứu khả thi, thiết kế kỹ thuật, rà phá bom mìn, thực hiện dự án thành phần…) trong quá trình đàm phán hiệp định, thỏa thuận, hợp đồng "chìa khoá trao tay" trước khi phê duyệt dự án đầu tư.

Đối với cơ chế về phương án tài chính và thu xếp vốn thực hiện dự án, đàm phán vay vốn Chính phủ với các đối tác; cho phép chủ đầu tư vay lại không chịu rủi ro tín dụng; sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách và các nguồn vốn hợp pháp khác.

Chủ đầu tư được sử dụng nguồn vốn vay từ trái phiếu Chính phủ/doanh nghiệp/công trình và một số cơ chế khác để có đủ vốn đối ứng thực hiện dự án.

Đồng thời bố trí nguồn vốn ngân sách nhà nước để thực hiện dự án di dân, tái định cư.

Chính phủ cũng đề xuất cơ chế về áp dụng các quy chuẩn, tiêu chuẩn, quy phạm kỹ thuật; các định mức, đơn giá; cơ chế cho phép các chủ đầu tư miễn thủ tục báo cáo cơ quan đại diện chủ sở hữu xem xét, phê duyệt dự án...

Ngoài ra, đề xuất cơ chế về thủ tục phê duyệt chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác đối với các hạng mục liên quan đến Dự án và các dự án thành phần.

Cũng như xử lý chồng lấn khu vực dự trữ khoáng sản quốc gia; xử lý chồng lấn quy hoạch (nếu phát sinh) trong quá trình thực hiện Dự án; cơ chế về thực hiện tham vấn báo cáo đánh giá tác động môi trường...

Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương, việc triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù nêu trên là rất cấp thiết nhằm đẩy nhanh tiến độ hoàn thành.

Qua đó góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng nhu cầu điện năng cho phát triển kinh tế - xã hội của Đất nước trong kỷ nguyên mới.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy báo cáo thẩm tra.

Cần quy định rõ khi áp dụng chỉ định thầu

Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy nêu, việc áp dụng chỉ định thầu gói thầu "chìa khóa trao tay" là hợp lý để đẩy nhanh tiến độ thực hiện Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Tuy nhiên, hình thức này có thể dẫn đến hạn chế cạnh tranh, nguy cơ lợi ích nhóm và thiếu minh bạch trong quá trình thực hiện.

Do đó, Ủy ban đề nghị cần có quy định rõ ràng về điều kiện áp dụng, tiêu chí lựa chọn nhà thầu, bổ sung cơ chế kiểm soát chặt chẽ các điều khoản hợp đồng, đặc biệt là các cam kết về công nghệ, bảo trì và chuyển giao công nghệ sau khi hoàn thành dự án.

Về cơ chế để đảm bảo mức vốn đối ứng, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Chính phủ chỉ đạo làm rõ.

Đồng thời khẳng định việc đánh giá lại tài sản để bổ sung vốn tự có, việc giữ lại toàn bộ lợi nhuận sau thuế còn lại để bổ sung vốn đối ứng... là hoàn toàn chỉ phục vụ cho việc triển khai Dự án mà không phục vụ cho bất kỳ mục đích nào khác.

Đối với việc Chính phủ đề xuất đưa dự án điện hạt nhân Ninh Thuận vào vận hành trong năm 2030, Ủy ban đề nghị nghiên cứu kỹ lưỡng và bổ sung giải pháp để bảo đảm mục tiêu hoàn thành dự án theo đề xuất của Chính phủ.