Bệnh viện tự chủ tài chính: Những vấn đề phát sinh. Bài 2: Cần cơ chế kiểm soát lạm dụng xét nghiệm, chụp chiếu

	Bệnh viện tự chủ tài chính: Những vấn đề phát sinh. Bài 1: Tuyến trên “dễ thở”, tuyến dưới “nhọc nhằn”
	Đột phá trong ứng dụng kỹ thuật cao tại các bệnh viện
	Bộ trưởng Y tế: Phấn đấu xây dựng các bệnh viện “3 không”

Để đảm bảo cho các đơn vị thực hiện tự chủ hiệu quả, cần phân cấp mạnh mẽ hơn nữa, đặc biệt đối với các đơn vị tự đảm bảo toàn bộ kinh phí chi thường xuyên và chi đầu tư Ảnh: hoàng hà

Chỉ định... quá tay

Qua tìm hiểu phóng viên được biết, hiện ở nhiều bệnh viện các xét nghiệm sinh hóa và xét nghiệm cận lâm sàng được không ít bác sỹ chỉ định tràn lan cho bệnh nhân. Đáng nói, một số chỉ số sinh hóa máu được chỉ định như những xét nghiệm cơ bản ngay khi vào viện. Có trường hợp được chỉ định làm lại chỉ trong một thời gian ngắn, dù kết quả mỗi lần xét nghiệm đều trong giới hạn bình thường. Đặc biệt, có bệnh viện còn ra chỉ tiêu chụp chiếu, xét nghiệm buộc nhân viên y tế phải thực hiện. Cuối tháng 8/2019, vụ việc bác sỹ N.H.H., đang công tác tại Khoa Lâm sàng 1, Bệnh viện Da liễu TPHCM tố cáo lãnh đạo bệnh viện đã chèn ép, đặt chỉ tiêu cho các bác sỹ phải chỉ định xét nghiệm tối thiểu 20% bệnh nhân mà mình tiếp nhận khám, dù có nhiều trường hợp không cần phải làm xét nghiệm, khiến dư luận bất bình.

Về thực tế trên, ông Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, Bộ Y tế thừa nhận, qua quá trình phối hợp với Bảo hiểm Xã hội (BHXH) Việt Nam thực hiện giám định khám chữa bệnh bảo hiểm y tế nổi lên một số vấn đề như một số cơ sở tăng chỉ định về điều trị nội trú để tận dụng giường bệnh trống, gia tăng chỉ định cận lâm sàng, kỹ thuật, ảnh hưởng lớn đến quyền lợi và kinh phí của người dân khi khám, chữa bệnh.

Về phía cơ quan BHXH, ông Nguyễn Đức Hòa, Giám đốc BHXH Hà Nội cho biết, thực hiện TCTC tiềm ẩn nguy cơ lạm dụng chiếu chụp của nhân viên y tế và các bệnh viện. Theo đó, để tăng doanh thu một số bệnh viện tuyến Trung ương thay vì tập trung vào nghiên cứu khoa học và các kỹ thuật chuyên sâu, lại có xu hướng mở rộng dịch vụ khám chữa bệnh theo yêu cầu và các dịch vụ y tế thông thường vốn các bệnh viện tuyến dưới có thể thực hiện. Chưa kể, bản thân các nhân viên y tế “dễ dãi” trong việc chỉ định, chụp chiếu, xét nghiệm. Chẳng hạn, một bệnh nhân bị cảm cúm với các triệu chứng đau đầu nhưng có thể được chỉ định đi chụp CT, nội soi tai mũi họng (vì ngạt mũi) hoặc chụp X-quang (vì nhức xương…

Ngoài ra, quá trình TCTC cũng phát sinh một số hệ lụy khác. Tại một hội nghị gần đây do Kiểm toán Nhà nước tổ chức về thực hiện cơ chế TCTC tại cơ sở y tế công lập, đại diện cơ quan này thông tin, sau quá trình thanh, kiểm tra tại các bệnh viện công lập cơ quan này phát hiện các bệnh viện được tự chủ lên kế hoạch mua sắm trang thiết bị, đầu tư cơ sở hạ tầng mà không có sự điều phối của cấp có thẩm quyền có thể dẫn đến tình trạng đầu tư vượt quá nhu cầu, không đồng bộ với công tác đào tạo cán bộ sử dụng gây lãng phí nguồn lực.

Chưa kể, kết quả kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước những năm gần đây cho thấy, tại nhiều bệnh viện còn tình trạng trang thiết bị mua về không được sử dụng, hoặc chưa bố trí được cơ sở hạ tầng đồng bộ để lắp đặt có thể dẫn đến hỏng hóc, giảm thời gian khấu hao của máy móc, trang thiết bị gây lãng phí nguồn tài chính công. Ngoài ra, trong quá trình thực hiện đề án liên doanh, liên kết với các tổ chức khu vực tư, dưới áp lực về doanh thu có thể dẫn đến tình trạng chỉ định dùng máy liên doanh liên kết, trong khi máy móc đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước còn sử dụng tốt, đảm bảo chất lượng cho công tác khám chữa bệnh, gây lãng phí tài sản nhà nước.

Cần cơ chế kiểm soát

Để hạn chế lạm dụng chụp chiếu, chỉ định tại các cơ sở y tế công lập thực hiện TCTC, theo ông Nguyễn Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Trang thiết bị và công trình y tế, Bộ Y tế, cần phân cấp mạnh mẽ hơn nữa trong tự chủ đầu tư, mua sắm để đáp ứng nhu cầu, đảm bảo thời gian cũng như quyết định đầu tư có hiệu quả hơn và người bệnh sẽ được hưởng lợi. Song song với đó phải xây dựng các quy trình, quy chế để kiểm soát, tránh sự lạm dụng cũng như có mức giá phù hợp, đúng quy định. Ông Tuấn cho rằng, cần mở rộng phạm vi phân cấp trong khuôn khổ cho phép. Đối với đấu thầu, mua sắm trang thiết bị thì vấn đề quyết định là khâu phê duyệt danh mục dự án và phê duyệt kế hoạch đấu thầu. Các khâu này cần làm rõ về thẩm quyền. Cùng với đó, các cơ sở y tế cần tổ chức kiểm tra các quy trình, quy chế trong đầu tư, mua sắm trang thiết bị y tế và trong quản lý, sử dụng để đảm bảo hiệu quả, an toàn, chất lượng.

Còn theo ý kiến của ông Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, cần thành lập một Hội đồng chuyên môn độc lập gồm 50% là chuyên gia y tế có đủ trình độ chuyên môn và phẩm chất đạo đức, 50% là cán bộ BHXH, phối hợp cùng thẩm định và đưa đến kết luận chỉ định của nhân viên y tế đã hợp lý hay chưa. Chẳng hạn, có những kỹ thuật, cán bộ y tế có trình độ, chuyên môn đã yêu cầu bệnh nhân thực hiện nhằm nâng cao hiệu quả điều trị bệnh, song cán bộ BHXH lại cho rằng không cần thiết và từ chối thanh toán.

Nhiều lãnh đạo các cơ sở y tế công lập cũng cho rằng, khi thực hiện TCTC bản thân các bệnh viện cần đa dạng hình thái, loại hình dịch vụ để thu hút người bệnh, trong đó tập trung xây dựng những khu khám theo yêu cầu, dịch vụ cao, những khoa phòng chất lượng cao để đáp ứng nhu cầu của những người bệnh có điều kiện.

Và để làm được điều này, PGS Trần Ngọc Lương, Giám đốc Bệnh viện Nội tiết Trung ương nêu quan điểm, các bệnh viện cần bổ sung nguồn nhân lực chất lượng. Bởi, chỉ có nhiều bác sĩ giỏi thì mới có thể sử dụng các dịch vụ cao cấp. “Chính vì thế, từ trước khi chuẩn bị cho việc TCTC, cơ sở y tế đã phải xây dựng được một đội ngũ cán bộ nhân viên chuyên môn giỏi và nghiệp vụ tốt. Những cán bộ, nhân viên này phải không ngừng nâng cao nghiệp vụ, bồi dưỡng về y đức cũng như thái độ phục vụ người bệnh làm sao để làm tốt công tác chăm sóc sức khỏe cho nhân dân. Bệnh viện và các cán bộ nhân viên phải thấm nhuần tư tưởng, coi người bệnh là khách hàng, làm hài lòng khách hàng vì chính họ sẽ là người nuôi bệnh viện cũng như cán bộ nhân viên”, Giám đốc Bệnh viện Nội tiết Trung ương nói.

TCTC công không nằm ngoài cái đích hướng tới đẩy mạnh chất lượng dịch vụ khám, chữa bệnh; là động lực để các bệnh viện cải tiến, tự hoàn thiện và thay đổi mình nhằm mang lại chất lượng phục vụ tốt nhất cho người bệnh. Và chính chỉ số hài lòng của người bệnh sẽ góp phần phản ánh đáng kể chất lượng phục vụ của các bệnh viện. Trong cơ chế cạnh tranh, cuộc đua để nhận được sự hài lòng của bệnh nhân và người nhà họ không chỉ dành cho bệnh viện công mà còn nhiều cơ sở y tế ngoài công lập đang ngày càng được đầu tư về cơ sở vật chất và đội ngũ nhân lực chất lượng cao.

(Bài cuối: Sẽ cho phép các bệnh viện tự chủ theo năng lực)