Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công thấp: Vì sao tiền vẫn “kẹt”?

	Giải ngân vốn đầu tư công: Quy trách nhiệm cụ thể trong việc chậm trễ
	“Chữa bệnh" trì trệ trong giải ngân vốn đầu tư công
	Các địa phương tăng tốc thực hiện giải ngân vốn đầu tư công
	Thành lập 6 Tổ công tác đôn đốc giải ngân vốn đầu tư công

Chậm vì nhiều nguyên nhân

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công 5 tháng đầu năm 2022 ước đạt 22,3% kế hoạch, trong đó, có tới 41/51 bộ và 21/63 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới 20%. Đáng chú ý, theo số liệu báo cáo của 5 tỉnh, thành phố Đà Nẵng, Quảng Nam, Hải Dương, Bắc Ninh, Hà Nam, tổng số vốn giải ngân đến thời điểm báo cáo (4/5/2022) là 4.327 tỷ đồng, đạt 14,2% kế hoạch địa phương giao lại và đạt 15,4% so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, thấp hơn bình quân của cả nước là 16,36% (thấp hơn với cùng kỳ năm 2021 đạt 17,04% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao). Trong đó, 3/5 địa phương (Bắc Ninh, Hà Nam, Đà Nẵng) có tỷ lệ giải ngân thấp dưới 15%. Có 4/5 địa phương chưa thực hiện giải ngân vốn ODA hoặc giải ngân với tỉ lệ rất thấp (tỉnh Quảng Nam đạt 1,9%).

Đứng ở góc độ địa phương, đề cập đến nguyên nhân chậm giải ngân, bà Nguyễn Hương Giang, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh cho biết, tỉnh Bắc Ninh giải ngân đạt 15,2% kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ giao, trong đó, vốn ngân sách địa phương (NSĐP) đạt 15,47% kế hoạch; vốn ngân sách Trung ương (NSTW) trong nước giải ngân đạt 12,66% kế hoạch; vốn ODA chưa thực hiện giải ngân. Nguyên nhân là do trong quá trình triển khai thực hiện dự án đầu tư công gặp một số khó khăn, vướng mắc ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện và tiến độ giải ngân vốn đầu tư công như với các dự án có quy mô liên kết vùng. Theo đó, trình tự, thủ tục phê duyệt dự án đầu tư, đặc biệt là các dự án có quy mô lớn có tính chất liên vùng phải qua nhiều bước lấy ý kiến của nhiều cơ quan liên quan làm kéo dài thời gian hoàn thành thủ tục đầu tư, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai thực hiện và giải ngân các dự án. Ví dụ, Bắc Ninh có dự án cầu Kênh Vàng kết nối 2 tỉnh Bắc Ninh- Hải Dương có quy mô thuộc thẩm quyền thẩm định thiết kế cơ sở, thiết kế kỹ thuật của Bộ Giao thông vận tải; dự án trước khi triển khai phải được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thoả thuận, cấp phép theo quy định của Luật Đê điều.

Còn theo ông Trương Quốc Huy, chủ tịch UBND tỉnh Hà Nam, tỉnh Hà Nam giải ngân đạt 13,67% kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ giao, trong đó, vốn NSĐP đạt 19,19% kế hoạch; vốn NSTW trong nước giải ngân rất thấp chỉ đạt 1,27% kế hoạch; vốn ODA chưa thực hiện giải ngân. Năm 2022 là năm đầu tiên triển khai dự án nhiệm kỳ mới nên thủ tục, trình tự đầu tư mất rất nhiều thời gian, mỗi bước quy trình ít nhất mất tới 30-35 ngày. Đấu thầu mất tới 30 ngày, còn nếu cho phép chỉ định thầu thì rút ngắn được thời gian. Ngoài ra, giá sắt thép, xi măng ảnh hưởng rất lớn nên nhiều nhà thầu có tâm lý chờ để bù giá. Cộng thêm vướng mắc công tác giải phóng mặt bằng, dự án giao thông có nhà dân, tìm chỗ khác thì phải giải phóng thêm lần 2 cho khu tái định cư, rồi làm hạ tầng, có khi mất tới hơn 300 ngày gồm cả quá trình thi công và tái định cư.

Hiện có nhiều nút thắt trong công tác giải ngân như: thủ tục rườm rà; các địa phương chưa quyết liệt...Ảnh: Huy Hùng/TTXVN.

Tập trung tháo gỡ điểm nghẽn

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng, nguyên nhân khách quan khiến giải ngân vốn đầu tư công chậm trong những tháng đầu năm là do nguồn vật liệu xây dựng khan hiếm, thiếu hụt; giá nhiên, vật liệu xây dựng tăng đột biến, giá thép, đất, cát xây dựng đều tăng mạnh so với dự toán đã duyệt… dẫn đến nhà thầu thi công cầm chừng, chờ hướng dẫn điều chỉnh giá vật liệu xây dựng; nhiều dự án đang thực hiện phải điều chỉnh dự án, biện pháp thi công do tăng tổng mức đầu tư; các dự án khởi công mới đang trong quá trình hoàn thiện thủ tục đầu tư, thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công dự án; các thủ tục lựa chọn nhà đầu tư.... nên chưa khởi công, chưa tạm ứng và chưa có khối lượng để giải ngân; vướng mắc về giải phóng mặt bằng do chính sách về giá đất có sự chênh lệch giữa giá thực tế ngoài thị trường và giá của địa phương ban hành; một số dự án ODA đang thực hiện điều chỉnh chủ trương đầu tư, gia hạn thời hạn thực hiện nhưng chưa được gia hạn và dự án vướng mắc trong quá trình lựa chọn nhà thầu.

Nhưng theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, chủ quan vẫn là nguyên nhân chính, do tinh thần, trách nhiệm của chủ đầu tư, của các cấp chưa thật quan tâm, chưa quyết liệt, chưa sâu sát. Bởi vì, trong cùng một điều kiện, một thể chế như nhau nhưng nhiều địa phương giải ngân cao; có nhiều mô hình hay, cách làm tốt. Công tác chuẩn bị, tư vấn, lập dự án, thẩm định còn mất nhiều thời gian, chất lượng dự án còn chưa tốt; thủ tục đầu tư, thanh quyết toán vốn còn nhiều bất cập; một số ban quản lý dự án, chủ đầu tư, nhà thầu còn thiếu về năng lực, yếu về chuyên môn. Các vấn đề liên quan đến các bộ, ngành cũng được nêu như kéo dài, điều chuyển vốn, giải quyết các khó khăn, thủ tục cho các địa phương.

Để đạt được mục tiêu giải ngân 100% vốn đầu tư công, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đề nghị các địa phương phải có giải pháp quyết liệt, hiệu quả hơn để thực hiện các nghị quyết của Chính phủ; tăng cường kỷ luật, kỷ cương, kiểm tra giám sát, đôn đốc, thúc đẩy đảm bảo giải ngân hết 100% vốn kế hoạch đầu tư công được Thủ tướng Chính phủ giao.

Bên cạnh đó, phải xây dựng một kế hoạch cụ thể cho công tác giải ngân vốn đầu tư công đến từng dự án, tổ chức đôn đốc, kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc thực hiện kế hoạch này để đảm bảo tiến độ thời gian; đẩy nhanh tiến độ giải ngân, đảm bảo kiểm soát chất lượng các công trình; thực hiện đúng các quy định, điều chuyển vốn ở những dự án chậm giải ngân sang dự án có tiến độ giải ngân tốt, có nhu cầu bổ sung vốn.

Đồng thời, khẩn trương hoàn thiện thủ tục đầu tư; tổ chức đấu thầu công khai minh bạch để có thể lựa chọn được các nhà thầu có đủ năng lực; thực hiện các thủ tục thanh, quyết toán ngay khi có khối lượng nghiệm thu theo đúng quy định; tăng cường hậu kiểm, tăng cường nâng cao của đội ngũ cán bộ thực hiện dự án. Đặc biệt, các cơ quan có liên quan phải kịp thời cập nhật, điều chỉnh, công bố bảng điều chỉnh chỉ số giá xây dựng phù hợp với mặt bằng, giá vật liệu xây dựng trên địa bàn để kịp thời chỉ dẫn cho các nhà đầu tư, đơn vị tư vấn…