Thực hiện quản lý rủi ro: Tạo tính tuân thủ pháp luật cho doanh nghiệp

Công chức Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất kiểm tra hàng hóa NK

Giảm dần tỉ lệ kiểm tra

Với việc triển khai áp dụng sâu rộng công tác QLRR trong hoạt động nghiệp vụ hải quan, thời gian qua, nhận thức về công tác này tại Cục Hải quan TP.HCM đã được nâng cao, được lãnh đạo các cấp quan tâm và có những chỉ đạo cụ thể, sâu sát. Việc xây dựng, cập nhật và áp dụng tiêu chí phân tích cấp Cục ngày càng bám sát thực tế, hiệu quả, đã hỗ trợ cho các chi cục trong việc kiểm soát các đối tượng rủi ro trong địa bàn, thể hiện tính định hướng, thống nhất và toàn diện.

Bên cạnh đó, Cục Hải quan TP.HCM còn tiếp nhận, hướng dẫn, giải quyết, khắc phục nhiều trường hợp vướng mắc, lỗi và sự cố hệ thống cho các đơn vị trong quá trình vận hành hệ thống; hướng dẫn, giải quyết các vướng mắc cho các DN trong việc hợp tác, tuân thủ các quy định về QLRR.

Qua thời gian thực hiện, Cục Hải quan TP.HCM đã thu thập và phân tích hàng ngàn thông tin phục vụ QLRR, như: thông tin DN bỏ khỏi địa chỉ kinh doanh, hủy tờ khai, khai sai mã số, thông tin vi phạm… Trên cơ sở đó đã lập 224 hồ sơ và kế hoạch, phương án xử lý đối với DN và hàng hóa tiềm ẩn rủi ro trong phạm vi toàn Cục; thiết lập và cập nhật áp dụng 1.071 tiêu chí phân tích cấp Cục và 176 tiêu chí phân tích cấp Chi cục. Qua sàng lọc, phân tích thông tin đã thực hiện 271 biên bản chứng nhận về áp sai mã số thuế lần đầu tại các chi cục, phát hiện và điều chỉnh lại mã số thuế 14 trường hợp, truy thu gần 9 tỷ đồng tiền thuế.

Đặc biệt, với những tiêu chí được thu thập phục vụ cho công tác QLRR đã góp phần tác động đến tính tuân thủ chấp hành pháp luật của DN, đưa tỷ lệ kiểm tra thực tế hàng hóa giảm dần, từ 31% tổng số tờ khai năm 2010 xuống còn khoảng 17,9% vào cuối năm 2011.

Cần đồng bộ thông tin

Công tác QLRR được xác định là mới và khó, vì vậy thời gian qua đã bộc lộ một số vướng mắc, tồn tại như: Một số chương trình phần mềm ứng dụng chưa đồng bộ, còn bị lỗi nên có lúc gây chênh lệch số liệu, dẫn đến kết quả phân tích thông tin không chính xác, ảnh hưởng đến quá trình thông quan hàng hóa. Việc nối mạng tra cứu thông tin DN từ các cơ quan hữu quan hiện nay thực hiện chưa đồng bộ nên lượng thông tin phục vụ công tác phân tích, đánh giá rủi ro còn nghèo nàn. Công chức làm chuyên trách công tác QLRR tại các chi cục hiện nay bố trí kiêm nhiệm nên không mang tính chủ động. Do đó, hiệu quả công tác chưa cao; tỷ lệ chuyển luồng còn cao so với mặt bằng chung trong toàn Ngành (17,5% số tờ khai kiểm tra thực tế hàng hóa, trong đó chuyển luồng khoảng 22,16%), thậm chí có một số trường hợp chuyển luồng không nêu rõ lý do…

Khi phân tích nguyên nhân khiến tỷ lệ chuyển luồng cao tại các chi cục cho thấy nguyên nhân khách quan do có rất nhiều văn bản của các bộ, ngành khác nhau chỉ đạo tăng cường kiểm tra, quản lý về mặt hàng, giá, chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm, hạn chế nhập siêu… nhưng chưa được chuyển hóa thành bộ tiêu chí QLRR để tự động phân luồng, dẫn đến các chi cục phải thực hiện chuyển luồng kiểm tra. Bên cạnh đó, do đặc thù của TP.HCM là nơi có hàng hóa XNK đa dạng, phức tạp về chủng loại hàng và đối tượng DN XNK.

Hải quan TP.HCM đã xác định đầy đủ và đúng đắn vai trò của việc áp dụng QLRR trong các hoạt động nghiệp vụ theo định hướng phục vụ đắc lực cho quá trình cải cách, hiện đại hóa, với mục tiêu cơ bản là áp dụng QLRR hiệu quả trong hải quan điện tử. Cụ thể là, giảm tỷ lệ kiểm tra hàng hóa từ 17,9 % cuối năm 2011 xuống 12% vào cuối năm 2012, đồng thời tăng tỷ lệ phát hiện vi phạm đạt 1%.

Để đạt được mục tiêu trên, Phó Cục trưởng Cục Hải quan TP.HCM Trần Mã Thông cho rằng, cần thiết lập lại hệ thống chỉ đạo các trọng điểm về DN, mặt hàng, giá, mã số… để sử dụng chung cho các đơn vị theo hướng chỉ có một đầu mối thống nhất để định hướng đấu tranh, ngăn chặn có hiệu quả. Tiêu chí về QLRR phải được thiết lập trên cơ sở khoa học, đảm bảo tính tuân thủ và tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, chấp nhận rủi ro trong quản lý. Đặc biệt, tăng cường vai trò của công tác kiểm tra sau thông quan và kiểm soát hải quan nhằm giảm khối lượng công việc tại cửa khẩu, phấn đấu kéo giảm tỷ lệ kiểm tra hàng hóa tại cửa khẩu...

Chí Hiếu