Thăm lại Nhà tù Lao Bảo

Tượng đài các chiến sĩ cách mạng bị đày ở Nhà tù Lao Bảo. Ảnh: L.B

Nhà tù Lao Bảo (thôn Duy Tân, thị trấn Lao Bảo, Hướng Hóa, Quảng Trị) cách cửa khẩu quốc tế Lao Bảo chừng 3 km, cách thị xã Đông Hà khoảng 80km. Năm 1908, thực dân Pháp đã chọn Lao Bảo là nơi xây dựng Nhà tù Lao Bảo sau khi đặt ách thống trị lên xứ Trung Kỳ. Lúc đầu nhà tù Lao Bảo được dùng để giam những người tham gia phong trào Cần Vương, Văn Thân và một số thường phạm khác.

Năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, phong trào yêu nước dấy lên mạnh mẽ. Nhà tù Lao Bảo cũng được mở rộng để giam những người cộng sản.

Nhà tù Lao Bảo - một trong năm nhà tù lớn nhất Đông Dương thời ấy, được đặt ở vị trí núi non trập trùng, hiểm trở, là chốn rừng thiêng nước độc, khí hậu khắc nghiệt. Mùa hè thì nóng như rang người, còn mùa đông thì dù đắp hết chăn chiếu vẫn rét tái tê.

Không những thế, chế độ gông cùm ở đây cũng vô cùng khắc nghiệt. Khi bước chân đến nhà tù, việc đầu tiên của tù nhân là bị đưa vào lò rèn, đóng gông, xiềng xích. Chúng cũng đã dùng những hình phạt tra tấn dã man như thời Trung cổ để đàn áp và giết hại các chiến sĩ yêu nước.

Vì thế, khi nói đến đi đày Lao Bảo, người tù coi như là đi vào địa ngục. Trong suốt những năm tháng tồn tại, nhà tù Lao Bảo là nơi giam giữ biết bao chiến sĩ cách mạng kiên trung, trong đó có nhiều đồng chí lãnh đạo cách mạng tiêu biểu như: Lê Thế Tiết, Trần Hữu Dực, Lê Thế Hiếu, Đoàn Lân, Hồ Bá Kiện…

Vượt qua những đòn thù tra tấn và chế độ khổ sai tàn bạo, những người tù cách mạng vẫn không ngừng đấu tranh dưới mọi hình thức để đòi công lý, nêu cao tinh thần nghĩa khí của người cộng sản kiên trung.

Nhà thơ Tố Hữu đã từng viết: “Cùng với Sơn La, Buôn Mê Thuột, Côn Đảo… nhà đày Lao Bảo là một nhà tù nổi tiếng ác độc, được xây dựng ở vùng rừng núi heo hút, đầy muỗi sốt rét ác tính, ở miền Tây Quảng Trị, thực tế đã là mồ chôn hàng nghìn người cách mạng bất khuất. Song với tinh thần “biến nhà tù đế quốc thành trường học cách mạng”, nhà đày Lao Bảo đã trở thành nơi nung nấu lòng yêu nước thiết tha, rèn luyện ý chí kiên cường của các chiến sĩ Cộng sản”.

Đến nay, dù đã không còn nguyên vẹn, nhà tù Lao Bảo vẫn là điểm đến của nhiều du khách. Những dãy nhà lao xưa bị bom đạn và thời gian tàn phá nằm xen lẫn với những đám dây leo hoang dại khiến cảnh vật thêm phần u ám.

Ngoài những công trình là chứng tích của một thời đau thương nhưng hào hùng, khu di tích nhà tù Lao Bảo còn có một số công trình mới xây dựng nhằm phục vụ cho công tác bảo tồn, phát huy giá trị di tích. Cụm tượng đài của nhà điêu khắc Phạm Văn Hạng với màu son tươi nổi bật trên nền xanh cây lá. Những bức tượng đầy hồn phách ấy không khỏi ám ảnh những du khách ghé thăm.

Ngoài ra, khu di tích đã được xây dựng thêm nhà đón tiếp, nhà bia và bia ghi danh các liệt sĩ... nằm giữa những tán cây ngô đồng có tuổi đời ngót trăm năm.

Qua những chứng tích còn lưu giữ tại nhà tù Lao Bảo, du khách thấy rõ tội ác mà chính quyền thực dân Pháp đã từng gieo rắc trên đất nước ta, và khí tiết của những người yêu nước, góp phần giáo dục truyền thống và đạo đức cách mạng cho các thế hệ hôm nay và mai sau.

Một số hình ảnh về Nhà đày Lao Bảo:

Nhà tù Lao Bảo là di tích lịch sử cấp quốc gia

Lối vào Nhà tù Lao Bảo

Những cây Ngô đồng với những chiếc gai tua tủa là nơi thực dân Pháp tra tấn các chiến sĩ cách mạng. Chúng treo người tù lên cây rồi thả tuột từ trên xuống, để cho những chiếc gai xé nát da thịt người tù

Mỗi người tù đều phải mang gông và xiềng sắt ở cổ, hai vòng sắt ở hai chân, có dây xích sắt ngoặc vào ba còng sắt ấy.

Đến thăm nhà tù Lao Bảo, ai cũng muốn thắp nén nhang tưởng nhớ các chiến sĩ cách mạng đã ngã xuống tại đây

Trải qua bao biến động của lịch sử, nhà tù Lao Bảo cho đến giờ đã bị hư hại nặng nề

Nơi giam giữ những người tù cộng sản đã bị đổ sập

Không hạng mục nào ở nhà đày Lao Bảo còn nguyên vẹn

Những lô cốt

Được biết, UBND tỉnh Quảng Trị đã có kế hoạch trùng tu, tôn tạo lại khu di tích

Lương Bằng