Sự cực đoan đáng yêu

Thứ nhất, mảng viết về chiến tranh chống Mỹ và miền Nam sau 1975. Nó gồm 6 truyện ngắn đầu tập truyện: Nơi ấy hậu phương, Hai anh em, Lầm lẫn, Chuyện của mẹ, Khúc biến tấu đen, Vai diễn đạt nhất. Đó là những trải nghiệm của nhà văn thời kháng chiến và những năm tháng đầu tiên thống nhất. Những năm tháng chiến tranh sôi động ấy đã cho anh được chứng kiến những bi kịch, chúng đã để lại trong anh một nỗi buồn. Nỗi buồn ấy càng tăng gấp bội, khi anh em ruột thịt lại biến thành kẻ tử thù, khi người đồng đội thành kẻ phản bội, khi con người trở nên hèn kém trước vật chất cuối cùng phải tìm đến cái chết để giải quyết bi kịch. Nói tóm lại, thời của Trần Kỳ Trung trải nghiệm lại thời của nhiều bi kịch. Trần Kỳ Trung là một tâm hồn trong trắng. Còn bi kịch thì đầy rẫy những kẻ hèn hạ, kẻ đạo đức giả, kẻ phản bội và những bộ mặt tởm lợm được ngụy trang che giấu. Trần Kỳ Trung không chịu nổi được những tấm mặt nạ giả thánh thiện ấy. Anh muốn lột hết các mặt nạ ấy ra. Trần Kỳ Trung là người cực đoan, cho nên ở những truyện ngắn phần đầu này thấy có sự cứng nhắc. Mà đọc xong 6 truyện ngắn đầu tiên này, trong tôi cứ thấy một cảm giác như có chút tiêng tiếc. Tôi cứ nghĩ hồi ấy tại sao Trần Kỳ Trung không viết chúng thành tiểu thuyết bởi đọc những truyện ấy tôi thấy chúng có chất liệu. Vả lại, vùng đất ấy lại là quê hương của anh, chắc chắn anh còn rất nhiều chất liệu để mà khai thác. Viết về chiến đấu thì nhiều người viết rồi, còn viết về đất Hội An trước, trong và sau binh lửa thì chưa thấy. Tôi đã vào đất Hội An của Trần Kỳ Trung rồi, đó là mảnh đất hấp dẫn và đầy gợi ý. Nếu có một cuốn tiểu thuyết của Trần Kỳ Trung thì sướng biết bao.

Thứ hai, là mảng viết về những nhân vật tích cực: Con ma Hơ Liên, Má Sáu, Hương hoa móng rồng. Những truyện ngắn này nói chung gọn gàng, mang tính tích cực, chúng ta không cần phải bàn tới nhiều.

Thứ ba, phần cuối của tập truyện gồm 10 truyện ngắn. Có thể kể ra như: Một câu chuyện buồn, Thoảng hương gió đồng, Chỉ tại con ruồi, Giá tôi là đàn bà, Số chó, Đọt - nhà thơ, Người đánh trống,…

Một câu chuyện buồn kể về một ngày vui của em Tèo. Đó là ngày vui vì hôm ấy Tèo bán được rất nhiều báo. Vì Tèo không biết chữ nên người phát hành chỉ tóm lược những bài chính. Rồi Tèo dựa vào đó mà “chế biến” ra những lời rao. Hôm ấy có bài một xóm nhỏ đã xử một kẻ ăn trộm. Xử mà không tòa án. Đánh cho đến chết. Em Tèo rao rất hào hứng, sôi nổi nên báo bán rất nhanh. Em hôm ấy định gom tiền mua cho bố một cái quần. Còn một tờ báo cuối cùng. Người bán hàng đọc to lên. Lúc đó em mới biết hết đầu đuôi câu chuyện. Thì ra, người kẻ trộm bị cái xóm kia đánh chết lại chính là bố của Tèo. Thế là Tèo nức nở chạy như điên, người bán quần áo gọi to em vẫn không quay lại.

Như ta đã nói ở phần đầu, Trần Kỳ Trung có khả năng viết bi kịch. Tuy nhiên, anh còn có một khả năng thứ hai. Đó là khả năng viết châm biếm, viết đả kích. Đó là khả năng “uy mua” của Trần Kỳ Trung mà hầu như anh không để ý. Viết châm biếm thành những chuyện hài bật thành tiếng cười thì Trần Kỳ Trung không tài lắm. Nhưng viết châm biếm để tạo ra những nụ cười mỉm, làm cho độc giả đau trong tâm can, để nỗi đau biến thành những giọt nước mắt chảy trong tâm hồn người đọc thì Trần Kỳ Trung làm được.

Số chó là câu chuyện buồn kể về đôi vợ chồng hiền lành. Dù người chồng có làm ma cô dẫn khách cho vợ thì người vợ cũng không bán được thân xác của mình. Cuối cùng chị phải bán ổ chó đẻ để sống qua ngày.

Truyện Cô bé lấy chồng Đài Loan là một chuyện buồn. Rồi Người đánh trống cũng thế. Buồn đến nẫu ruột ra các bạn ạ.

Trần Kỳ Trung là một nhà văn có nỗi buồn, có nỗi sầu nhân thế. Anh không thể chịu đựng được với sự đạo đức giả, với sự hèn mạt của tâm hồn, với sự bạc bẽo của người đời. Anh không thể chấp nhận sự trớ trêu của cuộc sống bất công nhất là sự bất công được che đậy bằng cái mặt nạ giả nhân giả nghĩa. Anh muốn đấu tranh không khoan nhượng với cái xấu để loại bỏ nó đi. Do đó, giọng văn anh có lúc cực đoan. Tuy nhiên, đó là sự cực đoan đáng trân trọng, có thể nói là đáng yêu.