Rời Hiệp ước Bầu trời mở: Sai lầm hay toan tính đầy tham vọng của Mỹ?
Mỹ rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở
Ngày 21/5, chính quyền Tổng thống Trump tuyên bố Mỹ sẽ rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở (OST) có hiệu lực từ năm 2002 gồm 35 thành viên, cho phép các bên tham gia thực hiện các chuyến bay giám sát không vũ trang trên lãnh thổ của nhau. Mỹ thông báo với các nước thành viên trong hiệp ước về quyết định chính thức rút khỏi hiệp ước trong 6 tháng với lý do Nga đã vi phạm hiệp ước.
| |
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper. Ảnh: AFP |
"Nga không tuân thủ hiệp ước, vì thế, cho đến khi họ tuân thủ nó, nếu không, chúng tôi sẽ rút khỏi hiệp ước này", ông Trump tuyên bố với báo giới tại Nhà Trắng.
Tổng thống Mỹ cho rằng việc Mỹ rút khỏi Hiệp ước này sẽ buộc Moscow phải quay trở lại bàn đàm phán, tuy nhiên phủ nhận động thái này có thể khiến mối quan hệ 2 bên leo thang căng thẳng.
Hiệp ước Bầu trời mở là một phần trong mạng lưới các thỏa thuận kiểm soát vũ trang nhằm đảm bảo an ninh và sự ổn định trên khắp châu Âu, cũng như đảm bảo tính minh bạch nhằm giảm những hiểu lầm có thể leo thang thành xung đột giữa các bên.
Phản ứng trước động thái bất ngờ này từ phía Mỹ, Bộ Ngoại giao Nga cho rằng việc Mỹ rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở chẳng khác nào một “cú đánh vào an ninh châu Âu cũng như toàn cầu”, đồng thời khẳng định Moscow sẽ “làm mọi thứ có thể để cứu vãn hiệp ước này”.
“Cái tát vào mặt” các đồng minh châu Âu
Các cựu quan chức từng phụ trách an ninh quốc gia trong lưỡng đảng Mỹ cho rằng việc Mỹ rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở sẽ làm giảm vai trò lãnh đạo của Washington, hủy hoại an ninh Mỹ và an ninh toàn cầu, đồng thời trao chiến thắng cho Moscow.
Đầu tháng này, 16 cựu quan chức quốc phòng và quân sự châu Âu đã ký vào một tuyên bố ủng hộ Hiệp ước Bầu trời mở, nhận định rằng việc Mỹ rút khỏi hiệp ước sẽ là một cú đánh với an ninh toàn cầu và hủy hoại thêm các thỏa thuận kiểm soát vũ trang quốc tế. Các quan chức này đã đề nghị Mỹ cân nhắc lại về quyết định rút khỏi Hiệp ước, đồng thời kêu gọi các nước châu Âu tiếp tục ở lại Hiệp ước kể cả khi Mỹ rời đi.
Eliot Engel - Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện cho rằng: “Hiệp ước Bầu trời mở là một trụ cột đối với sự ổn định, minh bạch và an ninh của Mỹ, cũng như các đồng minh châu Âu. Các chuyến bay giám sát được tiến hành theo Hiệp ước là cần thiết để tăng cường Hiệp ước START mới và các biện pháp kiểm soát vũ trang khác, cũng như theo dõi các chuyến bay của Nga khắp NATO và các căn cứ của Mỹ - một điều mà Moscow vẫn sẽ tiến hành dù có hay không có sự tham gia của chúng ta trong Hiệp ước Bầu trời mở".
Ủy ban vũ trang trong Hạ viện Mỹ đã gọi động thái của chính quyền Tổng thống Trump là "cú tát vào mặt" các đồng minh châu Âu và đây là "một sự vi phạm trắng trợn luật pháp" khi Quốc hội không được hề được tham vấn theo như quy định trong Đạo luật về Quyền hạn Quốc phòng.
"Vấn đề của Hiệp ước Bầu trời mở không phải là mục đích của nó. Dường như chính quyền Tổng thống Trump chưa bao giờ thực sự cố gắng sửa chữa những vấn đề về sự tuân thủ hiệp ước mà thay vào đó chỉ tìm cách phá vỡ chúng", Alex Bell, giám đốc tại Trung tâm Kiểm soát Vũ trang và Giải trừ quân bị cho biết.
Các đồng minh châu Âu của Mỹ đã được thông báo về quyết định nêu trên trong một cuộc họp với các quan chức Mỹ thuộc Lầu Năm Góc và Bộ Ngoại giao nước này. Một số nhà ngoại giao cho biết Mỹ có lẽ vẫn sẽ cứu vãn hiệp ước nếu Nga thay đổi hành vi, song họ cũng thừa nhận rằng ý định rút khỏi hiệp ước của Washington dường như rất rõ ràng.
Theo Financial Times, một quan chức châu Âu cho biết động thái của Mỹ nhất quán với chính sách "rút khỏi các hiệp ước đa phương mà không tham vấn đồng minh" của Tổng thống Trump.
Tham vọng thực sự của Mỹ
Karl Grossman, giáo sư tại Đại học bang New York nhận định động thái của chính quyền Tổng thống Trump là một "thảm họa".
"Hết hiệp ước này đến hiệp ước khác bị phá vỡ và chính quyền Tổng thống Trump đang rút Mỹ khỏi những hiệp ước quan trọng và cần thiết. Đây là thảm họa và một câu hỏi lớn đặt ra là: liệu điều này sẽ dẫn đến đâu? Tôi cho rằng câu trả lời đã rất rõ ràng. Đó chính là chiến tranh".
Còn theo chuyên gia Bruce Gagnon, một điều phối viên tại Mạng lưới toàn cầu chống Vũ khí hạt nhân trong không gian thì cho rằng Mỹ thực sự không muốn bị giới hạn khả năng bởi bất kỳ hiệp ước nào. Ông dẫn ra rằng trong suốt thời chính quyền Tổng thống Obama, Mỹ đã ấp ủ một kế hoạch chi hàng nghìn tỷ USD cho thế hệ vũ khí hạt nhân mới trong 20 năm tới.
Đây không phải lần đầu tiên Mỹ rút khỏi một hiệp ước kiểm soát vũ trang. Tháng 8/2019, Mỹ từng rút khỏi Hiệp ước các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) và chỉ vài ngày sau, Mỹ thử các loại vũ khí từng bị cấm trong hiệp ước.
"Các hiệp ước vốn được thiết lập để đảm bảo sự ổn định giữa các bên tham gia rằng không có bên nào có lợi thế hơn bên nào. Tuy nhiên, khi một bên muốn chiếm ưu thế, cả trên mặt đất lẫn trong không gian, thì những hiệp ước trở thành vấn đề. Đó là lý do tại sao Mỹ đang rút khỏi các hiệp ước này. Động thái đó có thể đưa chúng ta đến bên bờ vực của Chiến tranh thế giới lần thứ 3, một cuộc chiến tranh hạt nhân để giành quyền thống trị", chuyên gia Gagnon nhận định.
Marshall Billingslea, đặc phái viên về kiểm soát vũ trang của Tổng thống Trump cho biết Mỹ sẽ không ngần ngại bước vào cuộc đua vũ khí hạt nhân tốn kém với Trung Quốc và Nga. Ông cũng cho biết ông đã nhất trí với các quan chức kiểm soát vũ trang hàng đầu của Nga về thời gian bắt đầu tiến hành một thỏa thuận mới, đồng thời hối thúc Trung Quốc tham gia đàm phán sau khi Hiệp ước INF sụp đổ.
"Chúng tôi biết cách chiến thắng cuộc đua này và chúng tôi biết cách để đưa những thách thức đi vào quên lãng. Nếu cần phải làm vậy, chúng tôi sẽ làm, nhưng chúng tôi chắc chắn muốn tránh khỏi những thách thức này", ông Billingslea khẳng định./.
Tin liên quan

(INFORGRAPHICS): 5 nhóm hàng xuất khẩu chục tỷ USD trong nửa đầu năm
09:42 | 11/07/2025 Infographics

Nhóm hàng xuất khẩu nào dẫn đầu Top 10 trong 6 tháng đầu năm?
15:21 | 10/07/2025 Dòng chảy xuất nhập khẩu

(INFORGRAPHICS): 7 nhóm hàng xuất khẩu tỷ USD trong tháng 6/2025
09:03 | 09/07/2025 Infographics

Ukraine không chấp nhận đứng ngoài đàm phán song phương Nga-Mỹ
10:40 | 14/02/2025 Nhìn ra thế giới

Ông Trump đề nghị áp dụng thuế quan "có đi có lại" với các đối tác thương mại
10:39 | 14/02/2025 Nhìn ra thế giới

Thị trường xe điện, xe hybrid tại Việt Nam dự kiến tăng 25-30%
10:19 | 13/02/2025 Nhìn ra thế giới

Các cường quốc châu Âu khẳng định phải tham gia đàm phán về Ukraine
10:19 | 13/02/2025 Nhìn ra thế giới

Canada tìm cách thương lượng với Mỹ về thuế quan
10:19 | 13/02/2025 Nhìn ra thế giới

61 quốc gia thông qua tuyên bố chung về nhu cầu trí tuệ nhân tạo
11:51 | 12/02/2025 Nhìn ra thế giới

Liên minh châu Âu ra mắt sáng kiến InvesAI với nguồn vốn hơn 206 tỷ USD
11:48 | 12/02/2025 Nhìn ra thế giới

Trung Quốc và Anh hướng tới khôi phục đối thoại chiến lược
14:27 | 11/02/2025 Nhìn ra thế giới

Tổng thống Mỹ chính thức áp thuế 25% đối với thép và nhôm nhập khẩu
10:13 | 11/02/2025 Nhìn ra thế giới

Tổng thống Mỹ chuẩn bị công bố mức thuế 25% với thép và nhôm
10:54 | 10/02/2025 Nhìn ra thế giới

Điện Kremlin và Nhà Trắng chưa xác nhận cuộc điện đàm giữa lãnh đạo Nga-Mỹ
10:54 | 10/02/2025 Nhìn ra thế giới

Nga, Mỹ gấp rút chuẩn bị cho cuộc gặp thượng đỉnh Putin-Trump
09:59 | 07/02/2025 Nhìn ra thế giới

IMF đánh giá thận trọng về các biện pháp thuế quan của Mỹ
09:59 | 07/02/2025 Nhìn ra thế giới
Vấn đề Bạn quan tâm
Tin mới

Hải quan khu vực II: Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số để thực hiện nhiệm vụ

Đã triển khai nhiều dịch vụ thuế điện tử dành cho người nộp thuế là cá nhân

Hải quan TP. Hồ Chí Minh luôn giữ vị trí đặc biệt trong hệ thống tổ chức ngành Hải quan

Hải quan khu vực III thông quan hơn 56 tỷ USD hàng xuất nhập khẩu

Tiếp tục lan tỏa các phong trào thi đua trong toàn ngành Thuế

(INFORGRAPHICS): 5 nhóm hàng xuất khẩu chục tỷ USD trong nửa đầu năm
09:42 | 11/07/2025 Infographics

(INFORGRAPHICS): Hướng dẫn các kênh nộp thuế điện tử nhanh chóng, tiện lợi
00:00 | 08/07/2025 Infographics

(INFORGRAPHICS): 10 doanh nghiệp niêm yết có vốn hóa lớn nhất tại TP. Hà Nội
09:00 | 08/07/2025 Infographics

(INFORGRAPHICS): Những điểm cần lưu ý đối với tài khoản định danh điện tử của doanh nghiệp
19:17 | 07/07/2025 Infographics

(INFORGRAPHICS) - Cơ cấu tổ chức bộ máy mới của ngành Thuế từ ngày 1/7/2025
15:14 | 01/07/2025 Infographics

Hải quan khu vực II: Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số để thực hiện nhiệm vụ

Đã triển khai nhiều dịch vụ thuế điện tử dành cho người nộp thuế là cá nhân

Hải quan TP. Hồ Chí Minh luôn giữ vị trí đặc biệt trong hệ thống tổ chức ngành Hải quan

Hải quan khu vực III thông quan hơn 56 tỷ USD hàng xuất nhập khẩu

Tiếp tục lan tỏa các phong trào thi đua trong toàn ngành Thuế

Chi cục Hải quan khu vực XX phổ biến 25 văn bản mới cho công chức

Doanh nghiệp Việt thắng lớn tại Hàn Quốc

Kế toán, kiểm toán không bị thay thế, mà chuyển mình trong kỷ nguyên số

Viettel Post khẳng định năng lực sáng tạo công nghệ với cú đúp "Vàng" tại Globee Awards 2025

Giải pháp thúc đẩy doanh nghiệp nhà nước phát huy vai trò mở đường, dẫn dắt trong phát triển kinh tế - xã hội

HDBank nhận hai giải thưởng lớn từ Asian Banking & Finance

Năm 2025: VIMC đặt mục tiêu doanh thu hợp nhất trên 20 nghìn tỷ đồng

Thu thuế GTGT tự động đối với hàng NK qua chuyển phát nhanh có giá trị dưới 1 triệu đồng

Hoá đơn điện tử kết nối cơ quan thuế: Cản trở lớn nhất là kỹ năng công nghệ

Hải quan lưu ý quy định về số định danh cá nhân thay cho mã số thuế cá nhân

Xác định tiền thuê đất trả hàng năm

Chính sách ưu đãi thuế vượt trội cho sản xuất, lắp ráp ô tô thân thiện với môi trường

Không phải xuất trình Giấy chứng nhận kiểm dịch sầu riêng XK cho cơ quan Hải quan

Lạng Sơn quyết liệt đẩy nhanh tiến độ xây dựng Cửa khẩu thông minh

Nuôi tôm công nghệ cao: hướng đi mới hiệu quả của ngành Thủy sản

Hàn Quốc vẫn là thị trường chính để Việt Nam xuất khẩu mặt hàng mực và bạch tuộc

Chế biến sâu- hướng đi không thể đảo ngược của doanh nghiệp ngành cá tra

Nhóm hàng xuất khẩu nào dẫn đầu Top 10 trong 6 tháng đầu năm?

Thêm 4 bến cảng container được xây dựng, Hải Phòng khẳng định tầm vóc cảng biển quốc tế

Chống hàng giả trên môi trường số: Minh bạch sản phẩm để tăng niềm tin

Hàng Việt lên sàn: Cần kết nối, cần chuẩn hóa

Thương mại điện tử Đông Nam Á giảm tốc để bứt phá

Khởi động khóa đào tạo thương mại điện tử cho người khuyết tật

Giá xăng đảo chiều tăng sau khi giảm mạnh vào tuần trước

Thương mại điện tử đóng góp khoảng 2/3 giá trị nền kinh tế số Việt Nam

Phân khúc văn phòng cho thuê chất lượng cao chiếm ưu thế

Giao dịch phân khúc bất động sản gắn liền với đất ghi nhận sự tăng trưởng tích cực

Giá trung bình căn hộ chung cư đã "áp sát" mức 80 triệu đồng/m2

Thanh khoản thị trường cổ phiếu niêm yết trên HNX tăng 20%

Phát hành trái phiếu doanh nghiệp đạt kỷ lục
