Nâng cao chất lượng dân số cả về thể chất, trí tuệ và tinh thần

Các vấn đề về chiều cao, cân nặng, tầm vóc, sức bền thể lực của người dân hiện chưa được cải thiện đáng kể. Ảnh: ST

	Nỗ lực đạt mục tiêu tăng 10% tổng tỷ suất sinh ở các tỉnh, thành phố có mức sinh thấp
	Triển khai xét nghiệm nhanh Covid-19 với người dân sống gần BV Bạch Mai
	Dân số Việt Nam 96,2 triệu người, tỷ lệ thất nghiệp 2,05%
	Giải pháp nào ứng phó già hóa dân số?

Tuy nhiên, chất lượng dân số vẫn thấp khi chỉ số phát triển con người (HDI) còn nằm ngoài top 100; các vấn đề về chiều cao, cân nặng, tầm vóc, sức bền thể lực của người dân chưa được cải thiện đáng kể.

Mức sinh chênh lệch đáng kể giữa các vùng miền

Nước ta bắt đầu bước vào thời kỳ dân số vàng từ năm 2007 và dự báo đạt đỉnh vào năm 2020, với số người ở tuổi lao động chiếm khoảng 70% dân số. Bên cạnh đó, thống kê của ngành Y tế cho thấy hiện tốc độ gia tăng dân số của nước ta được khống chế thành công.

Ngoài ra, chất lượng dân số được cải thiện về nhiều mặt. Tỷ lệ suy dinh dưỡng và tỷ suất tử vong trẻ em đã giảm 2/3; tỷ suất tử vong mẹ giảm 3/4 so với năm 1990. Tầm vóc thể lực của người Việt Nam có bước cải thiện. Tuổi thọ trung bình tăng từ 65,5 tuổi năm 1993 lên 73,5 tuổi năm 2018, cao hơn các nước có cùng mức thu nhập bình quân đầu người. Số năm sống trung bình sau khi đạt 60 tuổi của người Việt Nam đã tương đương nhiều nước châu Âu.

Chưa kể, hiện trình độ dân trí của người Việt đã được cải thiện, tỷ lệ dân số từ 15 tuổi trở lên biết đọc biết viết tăng mạnh. Hầu hết trẻ em trong độ tuổi đi học phổ thông đang được đến trường, tỷ lệ trẻ em ngoài nhà trường giảm mạnh trong thập kỷ qua. Điều kiện nhà ở của các hộ dân cư đã được cải thiện rõ rệt đặc biệt ở khu vực thành thị. Hầu hết các hộ dân cư đều có nhà ở và chủ yếu sống trong các loại nhà kiên cố và bán kiên cố; diện tích nhà ở bình quân đầu người tăng lên đáng kể.

Dù đã đạt được những thành công trong chính sách dân số, song nhìn một cách tổng thể, chất lượng dân số của Việt Nam vẫn còn thấp khi chỉ số phát triển con người (HDI) còn nằm ngoài top 100; các vấn đề về chiều cao, cân nặng, tầm vóc, sức bền thể lực của người dân chưa được cải thiện đáng kể.

Một vấn đề tồn tại trong công tác dân số hiện nay là mức sinh chênh lệch đáng kể giữa các vùng, miền, tỉnh, thành phố; thậm chí có những nơi mức sinh đã xuống thấp như TPHCM, các tỉnh vùng Đông Nam Bộ, Đồng bằng sông Cửu Long. Trong khi đó, các tỉnh miền núi phía Bắc, Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung, Tây Nguyên lại có mức sinh rất cao.

Đặc biệt, vấn nạn tồn tại nhiều năm nay là mất cân bằng giới tính khi sinh đã ở mức nghiêm trọng và chưa có dấu hiệu cải thiện. Tốc độ già hóa dân số nhanh nhưng chưa có hệ thống giải pháp thích ứng với già hóa dân số.

Thực hiện 6 mục tiêu chính

Phân tích về những hạn chế trong công tác dân số hiện nay, ông Nguyễn Doãn Tú, Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số, Kế hoạch hóa gia đình, Bộ Y tế cho rằng, có nhiều nguyên nhân dẫn đến chất lượng dân số chưa cao, đó là nhận thức và tiếp cận sớm với tư vấn và khám sức khỏe trước hôn nhân cũng như hoạt động tầm soát, chẩn đoán, điều trị sớm bệnh, tật trước sinh và sơ sinh còn hạn chế, dẫn đến vẫn có những đứa trẻ sinh ra bị hội chứng Down, dị tật bẩm sinh, tăng động, tự kỷ…

Một vấn đề nữa ảnh hưởng đến chất lượng dân số là việc chăm sóc người cao tuổi. Chúng ta đã có hệ thống an sinh xã hội cho trẻ em, có nhiều “nhà trẻ”, nhưng lại chưa có nhiều các trại dưỡng lão cho người già. Hiện cả nước mới có một Bệnh viện Lão khoa Trung ương là nơi chăm sóc cho người cao tuổi; Đại học Y Hà Nội mới có chuyên khoa Lão khoa, rất ít bệnh viện có khoa Lão khoa.

Từ thực tế trên lãnh đạo Tổng cục Dân số, Kế hoạch hóa gia đình cho rằng, trọng tâm công tác dân số năm 2020, ngành Dân số phấn đấu thực hiện 6 mục tiêu chính, gồm: Duy trì vững chắc mức sinh thay thế; giảm chênh lệch mức sinh giữa các vùng, đối tượng; đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên, phấn đấu duy trì cơ cấu tuổi của dân số ở mức hợp lý; tận dụng hiệu quả cơ cấu dân số vàng, đẩy mạnh chăm sóc sức khỏe người cao tuổi; phân bố dân số hợp lý, đảm bảo hài hòa các quyền và nghĩa vụ của người di cư, tạo thuận lợi cho phát triển kinh tế xã hội; nâng cao chất lượng dân số cả về thể chất, trí tuệ và tinh thần, tạo nền tảng cho sự phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững".