Lựa chọn phương án chắc chắn, chủ động trong xây dựng dự toán ngân sách 2023

	4 mục tiêu, 7 giải pháp trong dự toán ngân sách 2023
	Dự toán tổng thu ngân sách năm 2023 là 1,620 triệu tỷ đồng
	Tạo dư địa hoàn thành nhiệm vụ ngân sách năm 2023

Ông Nguyễn Minh Tân - Phó Vụ trưởng Vụ NSNN (Bộ Tài chính)

Xin ông cho biết những khó khăn, thách thức trong xây dựng dự toán ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2023?

- Trước tiên phải khẳng định dự toán NSNN năm 2023 được xây dựng dựa trên giả định về phát triển kinh tế vĩ mô, giả định bối cảnh kinh tế quốc tế cũng như kinh tế trong nước. Như vậy, nếu những giả định này thay đổi thì sẽ xảy ra rủi ro tới quá trình thực thi dự toán. Tôi lấy ví dụ, chúng ta đang dự báo năm 2023 tăng trưởng kinh tế là 6,5%, kiểm soát lạm phát dưới 4,5%, tăng trưởng xuất khẩu 8%, giá dầu khoảng 70 USD/thùng. Nếu tăng trưởng không đạt được mức 6,5%, hoặc lạm phát tăng cao hơn dự kiến hay bất kỳ nguyên nhân nào đó tác động theo hướng không thuận lợi thì lập tức sẽ tác động thẳng vào hoạt động NSNN, làm ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn thu NSNN. Thứ hai, liên quan đến tổ chức thực hiện, rủi ro có thể xảy ra như trong cơ cấu về chi, Chính phủ đang dự kiến chi cho đầu tư phát triển chiếm 35% tổng chi cho NSNN, tuy nhiên, như một số ý kiến của chuyên gia, vấn đề giải ngân đầu tư công cũng là rủi ro. Tức là, chúng ta đặt ra mục tiêu về chi, nhưng tổ chức thực hiện không tốt thì không thực hiện được dự toán chi, và nếu điều đó xảy ra thì sẽ quay trở lại tác động vào tăng trưởng kinh tế với những kết quả không như mong muốn.

Ngoài ra còn những nguyên nhân khác liên quan đến bối cảnh thế giới, chẳng hạn như: tình hình diễn biến rất nhanh, không lường trước được. Ví dụ cuộc xung đột giữa Nga và Ukraina diễn ra theo hướng thuận lợi, sớm chấm dứt thì đương nhiên chúng ta hưởng lợi, thu chi ngân sách sẽ được cải thiện hơn. Quan điểm của Chính phủ trong tổ chức thực hiện là sẽ bám sát Nghị quyết của Quốc hội, tổ chức thực hiện quyết liệt để đạt được kết quả cao nhất cả về thu - chi. Qua việc phấn đấu tăng thu thì chúng ta sẽ có nguồn lực cho cải cách tiền lương, đồng thời đáp ứng tốt hơn an sinh xã hội và giảm bội chi NSNN.

Có ý kiến cho rằng, từ trước đến nay, thu ngân sách năm sau bao giờ cũng cao hơn năm trước, do đó việc dự toán thu ngân sách năm 2023 chỉ cao hơn 0,4% so với năm 2022 là quá thận trọng, sẽ làm hạn chế không gian tài khóa? Ông có nhận định như thế nào về vấn đề này?

- Liên quan đến ý kiến nhận định về việc tính toán thu thận trọng và nhiều năm liền dự toán thu thấp nhưng thực hiện lại cao, phải chăng là không lượng đón được hết, hoặc là tạo dư địa để hoàn thành tốt nhiệm vụ thu ngân sách, xin trao đổi về vấn đề này như sau: về mặt kỹ thuật, đối với cơ quan Tài chính, cụ thể là cơ quan quản lý thu là Thuế và Hải quan thì các nguyên tắc đề ra là căn cứ vào năng lực sản xuất của từng doanh nghiệp, của từng địa phương để tính toán số thu. Về mặt tổng thể là như thế, nhưng trong thực tiễn có những yếu tố bất định, khó lường, vì thế trong dự toán thu bao giờ cũng được chia thành hai khối, một là các khoản thu bền vững cho ngân sách, hai là các khoản thu phát sinh, các khoản thu này có thể phát sinh năm nay nhưng năm sau thì không. Điều đó cho thấy khi nhìn vào dự toán ngân sách thì năm trước thu cao nhưng năm sau lại dự toán thu thấp, điều này là do cơ quan Tài chính đã bóc tách các khoản thu cốt lõi.

Qua theo dõi 10 năm nay thì khoản thu cốt lõi hàng năm tăng trưởng từ 8-10% là khoản thu từ sản xuất kinh doanh, còn khoản thu 1 lần, thu từ đất đai thì bất thường, có năm sẽ thu rất cao, có năm thu rất thấp, hoặc có địa phương thu rất cao, có địa phương lại thu rất thấp, do đó khoản thu này rất khó để xác định. Nói tóm lại, trong tính toán về dự toán, chúng tôi đã lường trước mọi yếu tố, tính toán đầy đủ các thông số để đưa ra dự báo thu ngân sách cho năm sau.

Về vấn đề dự toán thu năm 2023 có quá thấp hay quá thận trọng so với thu ngân sách năm 2022 hay không, về con số thì có thể là hơi khó hiểu, vì chúng ta đang giả định là tăng trưởng kinh tế 2023 là 6,5%, lạm phát khoảng 4,5%, nhưng thu ngân sách lại chỉ tăng khoảng 0,4% so với ước thực hiện năm 2022. Thực tế thì tình hình kinh tế vĩ mô nói chung, tình hình thu ngân sách nói riêng cũng đang có vấn đề đòi hỏi có những giải pháp ứng xử kịp thời. Riêng thu ngân sách 6 tháng đầu năm 2022 tốc độ bình quân hằng tháng đạt khoảng tầm 11% so với dự toán nhưng từ tháng 6 đến nay thì tiến độ khoảng 6% dự toán, thậm chí có những tháng là 4%. Điều đó cho thấy thực tế thu ngân sách đang có những khó khăn, xuất phát từ tình hình sản xuất kinh doanh khó khăn của DN từ tháng 6 đến nay.

Bên cạnh đó, đầu năm 2022, các tổ chức tài chính lớn đã đưa ra những dự báo không lạc quan nhưng không bi quan về tình hình thế giới, nhưng trong bản cập nhật gần nhất vào tháng 11, tăng trưởng kinh tế thế giới đang bị suy giảm rõ rệt sẽ tác động mạnh đến hoạt động kinh tế của các nền kinh tế nói riêng ở các khía về tăng trưởng, hoạt động thương mại... Trong bối cảnh có nhiều biến động như thế, chúng ta cũng cần có giải pháp chủ động để ứng phó với biến động của thế giới. Và vì thế, Chính phủ sau khi thảo luận rất kỹ thì mới đưa ra các giải pháp lựa chọn phương án tăng thu như dự toán ngân sách đã công bố. Đây cũng là tiền đề để chúng ta có thể chủ động trong điều hành. Bởi vì vấn đề này có liên quan đến vấn đề bội chi, các hoạt động chi tiêu của Chính phủ... Nếu chúng ta đưa dự toán thu cao hơn, phù hợp với tăng trưởng kinh tế, trong trường hợp chúng ta không đạt được thì lại sẽ phải loay hoay trong bài toán cân đối ngân sách, điều này sẽ khó khăn hơn việc chúng ta chủ động tính toán một cách chắc chắn, điều hành trên nền tảng chắc chắn đó thì sẽ khả quan, khả thi hơn.

Trong dự toán chi, nguồn cho cho đầu tư phát triển hàng năm rất lớn, tuy nhiên, việc giải ngân đầu tư công hàng năm rất chậm so với kế hoạch, vậy năm 2023 dự toán chi đầu tư công được điều chỉnh như thế nào, thưa ông?

- Phải nói rõ là dự toán chi đầu tư phát triển năm 2023 bao gồm chi đầu tư theo kế hoạch đầu tư công trung hạn được Quốc hội thông qua từ đầu nhiệm kỳ cộng với vốn đầu tư thuộc gói phục hồi phát triển kinh tế, xã hội.

Trong tổ chức điều hành, Chính phủ đã xin Quốc hội và Quốc hội cũng đã cho phép điều hành theo cơ chế linh hoạt các nguồn vốn. Tức là nếu dự án thuộc đầu tư công trung hạn giải ngân nhanh thì chúng ta lấy nguồn chi cho chương trình phục hồi kinh tế để đẩy nhanh tiến độ của các dự án đầu tư công trung hạn. Sau đó dành lại cho dự toán năm 2024, 2025 để bù lại cho các công trình trong gói kích cầu.

Tóm lại, Chính phủ sẽ điều hành linh hoạt các dự án đảm bảo giải ngân tối đa vốn theo dự toán NSNN 2023 được Quốc hội thông qua. Chúng tôi hy vọng năm 2023, tiến độ giải ngân vốn đầu tư phát triển sẽ nhanh hơn vì phần lớn các công trình đã được phê duyệt về chủ trương đầu tư cũng như luận chứng kinh tế kỹ thuật và có thể triển khai ngay vào đầu năm 2023. Bên cạnh đó, tình hình kinh tế vĩ mô ổn định hơn, những khó khăn trong năm 2022 như giá nguyên vật liệu tăng, thiếu hụt nguyên vật liệu sẽ được xử lý trong năm 2023, qua đó đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn.

Sau khi dự toán được thông qua, việc thực thi dự toán NSNN năm 2023 sẽ được triển khai như thế nào, thưa ông?

- Trong tổ chức thực hiện, Chính phủ sẽ có Nghị quyết điều hành phát triển kinh tế - xã hội và NSNN năm 2023, trong đó các bộ, ngành, cơ quan chức năng sẽ đưa ra các kịch bản điều hành của mình. Chẳng hạn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ đưa ra các kịch bản tăng trưởng kinh tế vĩ mô, Bộ Tài chính sẽ có kịch bản về điều hành NSNN ứng với các phương án tăng trưởng kinh tế đó. Các kịch bản sẽ được các bộ, ngành nghiên cứu thêm, đặc biệt là từ nay cho đến tháng 12/2022 khi bối cảnh kinh tế đang diễn biến rất nhanh. Trên phương diện ngành Tài chính, chúng tôi mong muốn các dự báo Bộ Tài chính đưa ra sẽ được hoàn thành và hoàn thành một cách tích cực, trên cơ sở đó, dự toán NSNN năm 2023 sau khi được Quốc hội thông qua sẽ được triển khai nhanh chóng và đạt được kết quả cao nhất.

Trân trọng cảm ơn ông!