Lợi dụng loại hình sản xuất xuất khẩu để buôn lậu, trốn thuế

	Bà trùm buôn lậu Mười Tường chủ mưu hàng loạt vụ buôn lậu lớn
	Tăng cường kiểm tra xuất xứ, ngăn chặn nguy cơ trốn thuế từ điều thô nhập khẩu
	Cảnh giác với nguy cơ trốn thuế từ hạt điều nhập khẩu
	Tạm giữ đối tượng được thuê canh đường cho buôn lậu

Hạt điều nhập khẩu tại cảng quốc tế Cái Mép (CMIT), Bà Rịa-Vũng Tàu. Ảnh: Thu Hòa

Nhập sản xuất xuất khẩu nhưng tiêu thụ nội địa

Thời gian qua, lợi dụng chính sách ưu đãi, tạo điều kiện thuận lợi trong thủ tục nhập khẩu và thuế đối với doanh nghiệp hoạt động sản xuất xuất khẩu, một số doanh nghiệp sản xuất hạt điều đã tiến hành nhập khẩu nguyên liệu để sản xuất sản phẩm xuất khẩu (loại hình E31). Tuy nhiên, sau khi hoàn thành thủ tục hải quan, có trường hợp không đưa vào sản xuất hoặc chỉ đem một phần nguyên liệu vào sản xuất để tạo ra sản phẩm xuất khẩu, số nguyên liệu còn lại được đem bán vào thị trường nội địa mà không làm thủ tục hải quan, không chuyển mục đích sử dụng theo quy định, nhằm hưởng lợi từ sự chênh lệch về thuế và chính sách mặt hàng. Đáng chú ý là hoạt động nhập khẩu nguyên liệu hạt điều thô chiếm tỷ trọng rất lớn.

Quá trình thu thập thông tin, tài liệu, Cục Điều tra chống buôn lậu đã tiến hành điều tra, xác minh 3 vụ việc liên quan đến hoạt động chuyển tiêu thụ nội địa hạt điều nguyên liệu nhập khẩu để sản xuất hàng xuất khẩu không làm thủ tục hải quan, đã khởi tố vụ án hình sự 2 vụ việc về tội buôn lậu.

Chiếm dụng hàng tỷ đồng tiền thuế

Tại Hội nghị triển khai công tác năm 2022 của Cục Điều tra chống buôn lậu mới đây, đại diện đơn vị cho biết, 2 vụ việc đã được khởi tố hình sự liên quan đến Công ty TNHH thương mại sản xuất dịch vụ Đại Tài (năm 2018) và Công ty CP xuất nhập khẩu nông sản Thái Bình (năm 2019).

Từ ngày 19/7/2017 đến 25/9/2017, Công ty TNHH thương mại sản xuất dịch vụ Đại Tài mở 5 tờ khai nhập khẩu 582,880 tấn hạt điều thô nguyên liệu sản xuất xuất khẩu (loại hình E31), trị giá hàng hóa gần 41,8 tỷ đồng, được miễn số tiền thuế nhập khẩu (5%) hơn 2 tỷ đồng. Nhưng Công ty không đưa vào sản xuất để xuất khẩu sản phẩm mà chuyển tiêu thụ nội địa toàn bộ số nguyên liệu đã nhập nêu trên.

Đối với Công ty CP xuất nhập khẩu nông sản Thái Bình, lượng hàng hóa vi phạm còn lớn hơn nhiều. Quá trình điều tra cho thấy, doanh nghiệp này mở tổng cộng 70 tờ khai nhập khẩu loại hình E31 nhập khẩu hơn 11.072 tấn hạt điều chưa bóc vỏ, tổng trị giá hơn 440 tỷ đồng từ các nước châu Phi.

Sau đó, Công ty chỉ mở 2 tờ khai xuất khẩu loại hình E62, xuất khẩu hơn 20 tấn nhân hạt điều (tương đương hơn 100 tấn điều thô được đưa vào sản xuất), tổng trị giá hơn 4,7 tỷ đồng.

Công ty CP xuất nhập khẩu nông sản Thái Bình đã chuyển tiêu thụ nội địa hơn 10.970 tấn hạt điều thô, trị giá 436 tỷ đồng, số tiền thuế chiếm dụng khoảng 21,8 tỷ đồng.

Ngoài 2 vụ việc trên, Tổng cục Hải quan đang điều tra, xác minh hoạt động chuyển tiêu thụ nội địa nguyên liệu sản xuất xuất khẩu của một doanh nghiệp khác. Bước đầu cơ quan Hải quan xác định từ năm 2013 đến 2018, công ty này mở 134 tờ khai nhập khẩu gần 31.000 tấn hạt điều thô, trị giá 1.155,76 tỷ đồng. Tuy nhiên, trong thời gian trên công ty có hành vi chuyển tiêu thụ nội địa gần 14.900 tấn hạt điều thô trị giá hơn 567 tỷ đồng, trốn thuế hơn 28 tỷ đồng.

Trước thực trạng lợi dụng loại hình nhập khẩu E31 để buôn lậu, sau khi khởi tố 2 vụ việc nêu trên, để đảm bảo kịp thời ngăn chặn và quản lý chặt chẽ các doanh nghiệp nhập khẩu hạt điều làm nguyên liệu sản xuất xuất khẩu, tránh việc lợi dụng để bán tiêu thụ nội địa, Tổng cục Hải quan đã kịp thời chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ ban hành văn bản cảnh báo và hướng dẫn nghiệp vụ tới các cục hải quan địa phương, trong đó nhấn mạnh về phương thức, thủ đoạn của các đối tượng, đồng thời yêu cầu các đơn vị rà soát và xử lý nghiêm doanh nghiệp có hành vi vi phạm pháp luật.

Tiềm ẩn nhiều rủi ro

Từ kết quả đấu tranh thời gian vừa qua, Cục Điều tra chống buôn lậu cho rằng, thực tế hoạt động nhập khẩu nguyên liệu hạt điều theo loại hình E31 đang và sẽ tiềm ẩn rất nhiều vấn đề rủi ro trong công tác quản lý. Việc tạo điều kiện thuận lợi, thông thoáng cho doanh nghiệp nhập nguyên liệu sản xuất xuất khẩu nếu không được kiểm soát chặt chẽ sẽ là cơ hội cho các đối tượng lợi dụng để buôn lậu, trốn thuế, ảnh hưởng đến quyền lợi của các doanh nghiệp sản xuất hạt điều chân chính, tạo sự cạnh tranh không lành mạnh, làm tổn hại đến thị trường tiêu dùng trong nước, gây thất thu cho ngân sách nhà nước và tác động xấu đến đời sống của người nông dân trồng điều...

Một số phương thức, thủ đoạn vi phạm phổ biến như: bước đầu, doanh tạo niềm tin bằng cách thiết lập nhà xưởng sản xuất, kho bãi, lắp đặt máy móc thiết bị... đảm bảo đủ điều kiện kinh doanh loại hình sản xuất xuất khẩu để được chấp thuận nhập khẩu loại hình E31 theo quy định của pháp luật. Sau đó, doanh nghiệp nhập khẩu nguyên liệu hạt điều thô, đưa vào chế biến và thực hiện xuất khẩu một số lô hàng với lượng nhỏ, đúng quy định của pháp luật.

Tiếp theo, doanh nghiệp nhập khẩu số lượng lớn nguyên liệu hạt điều thô trong thời gian ngắn. Sau khi hàng nhập khẩu được thông quan, doanh nghiệp bán ngay vào thị trường nội địa mà không làm thủ tục hải quan theo quy định, hưởng lợi từ việc trốn thuế nhập khẩu và các quy định khác về chính sách mặt hàng, sau đó, chuyển địa điểm cư trú, nhà máy sản xuất hoặc giải thể doanh nghiệp…

Ngoài ra, doanh nghiệp thường xuyên thay đổi hồ sơ doanh nghiệp. Theo đó, doanh nghiệp không hoạt động tại địa điểm đã đăng ký khi làm thủ tục thành lập doanh nghiệp, giám đốc hoặc người đại diện pháp luật của doanh nghiệp không phải là chủ thực sự mà thông thường là người được thuê. Doanh nghiệp thường thay đổi địa chỉ hoạt động mà không thông báo với cơ quan quản lý, Giấy đăng ký kinh doanh thường thay đổi nhiều lần về người đại diện theo pháp luật, địa chỉ trụ sở hoạt động, ngành nghề kinh doanh...