Lãi vay đã giảm, doanh nghiệp vẫn không có nhu cầu vay

Nguồn vốn vay từ các tổ chức tín dụng là một trong những giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Ảnh: ST

Liên tục giảm lãi suất nhưng tín dụng tăng trưởng thấp

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa qua quyết định giảm lãi suất điều hành lần thứ 4 trong năm 2023 với tổng mức giảm 0,5-2%/năm tùy từng loại lãi suất. Đồng thời, NHNN cũng liên tục khuyến khích các tổ chức tín dụng tiết giảm chi phí để ổn định mặt bằng lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh. Theo NHNN, lãi suất cho vay bình quân VND tại các ngân hàng thương mại ở mức khoảng 8,9%/năm, giảm 1%/năm so với cuối năm 2022.

Chuyên gia kinh tế TS. Cấn Văn Lực và nhóm chuyên gia Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV đánh giá, lãi suất giảm (đối với cả nợ cũ và vay mới) sẽ hỗ trợ doanh nghiệp, bên vay vốn giảm một phần chi phí tài chính. Doanh nghiệp cũng có thể huy động vốn mới (vay nợ, phát hành trái phiếu) với lãi suất thấp hơn, vừa góp phần tăng khả năng trả nợ, giảm rủi ro nợ xấu, giảm chi phí đầu vào, vừa tạo điều kiện giảm giá đầu ra tương ứng, qua đó kích thích tiêu dùng. Hơn nữa, việc lãi suất điều hành tiếp tục giảm khiến doanh nghiệp và người dân có kỳ vọng lãi suất cho vay tiếp tục giảm, giúp họ có thể quyết định đầu tư, tiêu dùng nhiều hơn, góp phần hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội năm nay và năm tới.

Tuy vậy, việc tiếp cận vốn với lãi suất thấp của nhiều doanh nghiệp vẫn rất khó khăn. Giám đốc một doanh nghiệp chuyên sản xuất công nghiệp hỗ trợ tại Hà Nội chia sẻ, trong giai đoạn khó khăn này thì doanh nghiệp chưa cần nhiều vốn để mở rộng sản xuất, bởi hiện việc đáp ứng đủ đơn hàng cũng là điều đáng mừng. Tới năm 2024, kinh tế dự báo sẽ phục hồi thì doanh nghiệp có thể cần tới hàng chục tỷ đồng để mở rộng nhà xưởng, đầu tư thêm máy móc thiết bị đáp ứng các đơn hàng mới.

Nhưng theo vị giám đốc này, ngân hàng nào đứng ra cho doanh nghiệp vay mới là điều quan trọng, bởi hiện có ngân hàng tầm nhỏ và tầm trung chào doanh nghiệp với lãi suất thấp hơn mức niêm yết trên thị trường, nhưng lại đòi hỏi tiêu chí cao, đi vay ngân hàng lớn thì lại vướng thủ tục hành chính phiền hà.

Đây có thể nói là thực tế của không ít doanh nghiệp hiện nay, một là khó khăn không có nhu cầu vay vốn, hai là muốn vay vốn nhưng vướng mắc ở tiêu chí, điều kiện từ các ngân hàng. Chính vì lẽ đó, tăng trưởng tín dụng những tháng đầu năm 2023 ở mức rất thấp. Tính đến giữa tháng 6/2023, theo NHNN, dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế đạt khoảng 12,32 triệu tỷ đồng, tăng 3,36% so với cuối năm 2022. Nghĩa là gần nửa quãng đường của năm 2023 sắp qua đi nhưng tăng trưởng tín dụng mới chỉ đạt 1/4 mục tiêu tăng trưởng cả năm mà NHNN đã đề ra.

Giảm lãi suất không phải là điều kiện đủ

Trong phát biểu mới đây, Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú cho biết, NHNN cũng rất muốn tăng tín dụng, nhưng không phải bằng cách hạ chuẩn cấp tín dụng, mà phải đảm bảo hiệu quả, chất lượng tín dụng. NHNN đã giao hạn mức tăng trưởng (room) tín dụng cho các ngân hàng thương mại cả nước là 11%, theo định hướng cả năm 14-15%. Điều này cho thấy, hạn mức không thiếu, huy động vốn cũng không phải thấp, khả năng cung ứng vốn của các ngân hàng luôn sẵn sàng, nhưng doanh nghiệp khó khăn, sức mua suy yếu… dẫn tới nhu cầu vay vốn thấp.

Do vậy, theo các chuyên gia của Công ty Chứng khoán SSI, việc NHNN tiếp tục giảm lãi suất điều hành là động thái khá chủ động của NHNN trong bối cảnh kinh tế gặp nhiều khó khăn, cũng như là tín hiệu cho việc lãi suất thị trường cần phải điều chỉnh thêm từ mức hiện tại để có thể về vùng hợp lý. Tuy nhiên, SSI cho rằng, việc giảm lãi suất điều hành không phải là điều kiện đủ trong thời điểm hiện tại, mà việc cải thiện đầu ra cho doanh nghiệp cũng như triển khai thực tế của các giải pháp từ Chính phủ sẽ có nhiều tác động hơn tới mặt bằng lãi suất cho vay trên thị trường.

Cũng về vấn đề này, chuyên gia kinh tế TS. Cấn Văn Lực nhận định, chỉ giảm lãi suất là chưa đủ để hỗ trợ doanh nghiệp trong bối cảnh cầu yếu, đầu ra không có như hiện nay. Các chính sách tài khóa, hỗ trợ an sinh phải vào cuộc đồng bộ với chính sách tiền tệ (giảm lãi suất) thì mới có thể kích cầu đầu tư, tiêu dùng tín dụng, hỗ trợ nền kinh tế phục hồi, giúp doanh nghiệp thoát khó khăn. Ngoài khó khăn của khu vực sản xuất, kinh doanh, sự khó khăn, bế tắc của thị trường bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp vẫn chưa được tháo gỡ hiệu quả cũng là nguyên nhân gây nên điểm nghẽn dòng tiền. Chỉ khi tất cả các mối rối này được gỡ, dòng tiền mới có thể luân chuyển, tín dụng mới có thể lưu thông.

Do đó, các doanh nghiệp kiến nghị, các cơ quan quản lý cần tiếp tục chỉ đạo quyết liệt hơn nữa việc cải thiện môi trường đầu tư - kinh doanh, hỗ trợ cả chi phí đầu vào thông qua các chính sách giãn hoãn, giảm thuế, phí đang tiến hành và mở rộng…; đồng thời phải hỗ trợ đầu ra thông qua việc đa dạng hóa, tìm kiếm thị trường, đối tác, đơn hàng… Hơn nữa, các ngân hàng cũng cần có những gói tín dụng, giải pháp tài chính thông thoáng hơn để hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn cũng như thuận lợi hơn trong các hoạt động thương mại quốc tế như thư tín dụng, chuyển tiền, thanh toán quốc tế…