Lãi suất thấp hại nhiều hơn lợi?

Hạ lãi suất xuống mức thấp, thậm chí siêu thấp, là một chính sách cần thiết không chỉ đối với Anh mà với nhiều nền kinh tế lớn trong suốt 10 năm qua, nhằm giúp đối phó với tác động tiêu cực từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu bắt nguồn từ Mỹ năm 2008 và cuộc khủng hoảng nợ tại Khu vực sử dụng đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) năm 2009. Trong cuộc họp tháng trước, BoE đã hạ lãi suất cơ bản từ mức 0,5% được duy trì hơn 7 năm qua xuống còn 0,25%. Trong lịch sử 322 năm hoạt động, chưa bao giờ BoE lại duy trì chính sách nới lỏng tiền tệ với lãi suất dưới 1% trong một thời gian dài như vậy.

Trước hết, lãi suất thấp là yếu tố làm xói mòn giá trị của các khoản tiết kiệm của người dân. Năm 2010, lãi suất trái phiếu 20 năm của Chính phủ Anh là 4%/năm. Sau cuộc khủng hoảng nợ ở Eurozone, lãi suất giảm xuống còn 2,5-3%, và sau quyết định rời Liên minh châu Âu (còn gọi là Brexit), lãi suất trái phiếu hiện chỉ còn hơn 1%. Mức lãi suất này không đủ bù đắp tốc độ mất giá của đồng tiền, khiến cho các khoản tiền tiết kiệm của cá nhân và gia đình không mang lại thu nhập cao. Điều này không khuyến khích người Anh tích lũy và hoàn toàn không có lợi cho kinh tế Anh trong dài hạn.

Tiếp đến, lãi suất thấp có thể gây tác động tiêu cực tới tương lai của hệ thống quỹ hưu trí. Tại Anh, các quỹ hưu trí đầu tư phần lớn tài sản vào trái phiếu chính phủ. Chính sách nới lỏng lãi suất khiến các quỹ hưu trí đang phải đối mặt với khoản thâm hụt kỷ lục, tăng từ 100 tỷ bảng (134 tỷ USD938) năm 2015 lên khoảng 700 tỷ bảng (938 tỷ USD) năm 2016.

Đáng chú ý, lãi suất thấp dẫn tới việc nhiều cá nhân đi vay nợ hơn. Chính sách lãi suất thấp kéo dài đang khiến nhiều người lo lắng về khả năng hệ thống tài chính của Anh sẽ đi theo vết xe đổ trong cuộc khủng hoảng nợ vừa qua ở châu Âu. Lượng tiền mà các cá nhân tại Anh vay đã tăng liên tục từ năm 2012. Tỷ lệ vay nợ trên tổng thu nhập của hộ gia đình Anh được dự báo sẽ tiếp tục tăng và đến năm 2020 sẽ đạt mức trên 160%, tương đương với thời điểm khủng hoảng nợ năm 2009.

Cuối cùng, lãi suất thấp có thể làm tái hiện "bong bóng" nhà đất. Lãi suất thấp trong 5 năm qua đã kích thích thị trường nhà đất “xứ sở sương mù” tăng trưởng trở lại. Sau 7 năm suy giảm và đóng băng (2008-2013), giá nhà ở Anh đã tăng liên tục trong 3 năm gần đây. Giá nhà trung bình hiện đã vượt quá mức đỉnh cao của giai đoạn trước khủng hoảng.