"Lá bài kinh tế" của châu Âu

Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le đề xuất EU thành lập “Quỹ tiết kiệm chung châu Âu”.

Người dân châu Âu từ lâu đã tiết kiệm nhiều hơn so với người Mỹ và số tiền ngày càng tăng trong thời gian gần đây, có thể do những bất ổn như xung đột Nga-Ukraine. Do vậy, Chính phủ các nước châu Âu đang tìm cách huy động tiền tiết kiệm của những hộ gia đình.

Tại Pháp, các chính trị gia như Bộ trưởng Tài chính Bruno Le Maire đang để mắt tới lượng tiền gửi ngân hàng của người dân Khu vực tiền chung châu Âu (eurozone) với trị giá 8.400 tỷ euro (9.092 tỷ USD). Ông Le Maire từng nói về việc tiền đang "ngủ" trong tài khoản thay vì đóng góp vào sự thịnh vượng chung. Do đó, ông cho rằng, Liên minh châu Âu (EU) cần có một quỹ tiết kiệm chung để có thể định hướng lại các nguồn tiền nhàn rỗi trong người dân và chuyển đổi chúng thành các khoản đầu tư kinh doanh dài hạn với thuế suất ưu đãi mà các doanh nghiệp, cá nhân thuận lợi hơn trong việc tiếp cận. Tại Anh, Chính phủ nước này đã đề xuất một loại tài khoản mới cho phép người dân nước này đầu tư miễn thuế lên tới 5.000 bảng Anh (6.301 USD) vào các công ty trong nước. Tại Italy, Chính phủ bán trái phiếu cho các hộ gia đình....

Tất cả các kế hoạch trên đều dựa trên một nhận định chung: châu Âu đang có rất nhiều tiền mặt có thể được sử dụng cho các mục tiêu của châu lục này, từ chuyển đổi xanh cho đến tăng cường năng lực quốc phòng. Các chính trị gia châu Âu kỳ vọng tiền tư nhân đầu tư vào chứng khoán địa phương hoặc trái phiếu Chính phủ, có thể giúp thu hẹp khoảng cách tăng trưởng và năng suất với Mỹ và Trung Quốc - những quốc gia đang tung ra các khoản trợ cấp khổng lồ cho các ngành công nghiệp nội địa.

Tuy nhiên, những người chỉ trích cho rằng những kế hoạch trên có nguy cơ gây thất vọng cho những người gửi tiết kiệm trong khi không giải quyết được những vấn đề trong mô hình kinh tế châu Âu. Giáo sư Daniela Gabor tại Đại học West of England nhận định các chính trị gia đã đưa ra một giải pháp quá dễ dàng để giải quyết những vấn đề rất phức tạp.

Trong khi đó, nhiều nhà kinh tế đã lưu ý rằng tiền gửi là nguồn vốn quan trọng của các ngân hàng. Nhà kinh tế chính trị Benjamin Braun của Viện Nghiên cứu Xã hội Max Planck nhận định khái niệm về tiền “ngủ” trong tài khoản ngân hàng không hợp lý, bởi không có gì có thể ngăn cản ngân hàng cấp khoản vay mới khi có cơ hội. Theo ông Braun và các nhà kinh tế khác, đầu tư vào trái phiếu Chính phủ phải là một phần giải pháp cho những thách thức dài hạn đối với châu Âu như xây dựng nền kinh tế xanh hơn. Tuy nhiên, trong bối cảnh các chính phủ đang phải gánh khoản thâm hụt ngân sách lớn kể từ khi bùng phát dịch Covid-19, việc bán trái phiếu có nguy cơ làm suy yếu các nỗ lực kiểm soát chi tiêu công. Trong khi đó, nhà tư vấn đầu tư Massimo Famularo, có trụ sở tại Milan, cho rằng khi tập trung quá nhiều tài sản tại thị trường trong nước, các hộ gia đình cũng có thể mất đi cơ hội đa dạng hóa đầu tư.