Kỳ vọng hiện thực hóa tiềm năng ngành bôxit - nhôm Việt Nam

	Tăng thuế xuất khẩu clanke để hạn chế xuất khẩu tài nguyên không tái tạo
	Đề xuất tăng thuế xuất khẩu, giảm thuế nhập khẩu với một số mặt hàng thép

Sản lượng xuất khẩu alumin của Việt Nam theo các thị trường chính (nghìn tấn)

Trong báo cáo ngành Bôxit-nhôm Việt Nam vừa được công bố, Công ty chứng khoán Bản Việt (VCSC) nhận định, sự hiện diện của Việt Nam trong ngành Bôxit-nhôm vẫn còn nhỏ mặc dù có trữ lượng bôxit thuộc top đầu thế giới. Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ, Việt Nam có trữ lượng quặng bôxít đạt 3,7 tỷ tấn, đứng thứ ba sau Guinea và Australia và chiếm 12% trữ lượng toàn cầu. Tuy nhiên, sản lượng bôxit và alumin của Việt Nam chỉ đóng góp 1% vào tổng sản lượng toàn cầu vào năm 2021.

Tuy nhiên, chuỗi giá trị nhôm thượng nguồn trong nước còn kém phát triển. Hiện nay, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) là nhà sản xuất bôxit và alumin duy nhất tại Việt Nam và có 2 nhà máy đặt tại Tây Nguyên. Vinacomin khai thác các mỏ bôxit của Tập đoàn và chế biến bôxit thành 1,3 triệu tấn alumin mỗi năm, tận dụng hết công suất. Tất cả số lượng này được xuất khẩu, chủ yếu sang Trung Quốc, Ấn Độ và Ả Rập Saudi. Ngược lại, Việt Nam phải nhập khẩu hơn 1 triệu tấn nhôm vào năm 2020, theo ước tính của VCSC dựa trên dữ liệu của Trung tâm Thương mại Quốc tế. Ngoài ra, hiện chưa có nhà máy nào ở Việt Nam luyện alumin thành nhôm.

Việt Nam không xuất khẩu quặng bôxit số lượng lớn với mục đích thương mại do bôxit là tài nguyên thiên nhiên thô. Chính phủ Việt Nam ưu tiên chế biến bôxit thành các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn.

Gần đây, 6 công ty thuộc khu vực tư nhân đã xin gia nhập ngành Bôxit-nhôm là Tập đoàn Hòa Phát (HPG), Tập đoàn hóa chất Đức Giang (DGC), Tập đoàn đầu tư Việt Phương, Tập đoàn Sovico, Tập đoàn Trường Hải, Công ty Luyện kim Trần Hồng Quân. Theo đó, công suất alumin của Việt Nam có khả năng tăng gấp 6 lần trong thập kỷ này.

Cả HPG và DGC đều có kế hoạch xây dựng khu phức hợp bôxit-alumin-nhôm. Công suất alumin của mỗi nhà máy sẽ là 2 triệu tấn. Đối với khu phức hợp của DGC, doanh nghiệp này dự kiến chi tổng vốn đầu tư 2,4 tỷ USD. Tuy nhiên, VCSC ước tính giai đoạn đầu của dự án có thể cần 500 triệu USD và có thể được tài trợ mà không cần phát hành vốn cổ phần.

Trong khi đó, HPG có kế hoạch đầu tư tổng vốn là 4,2 tỷ USD. VCSC cho rằng sự chênh lệch này là do HPG còn dự định xây dựng dự án nhà ở và điện gió. Theo ban lãnh đạo HPG, dự án bauxite-nhôm của HPG vẫn đang trong giai đoạn lên kế hoạch ban đầu và có thể mất ít nhất 3-4 năm để hoàn thiện các chi tiết.

Báo cáo của VCSC cho rằng, những nhà sản xuất alumin hiệu quả có thể tạo ra tỷ suất sinh lời trên vốn đầu tư (ROIC) tốt và sẽ hấp dẫn hơn nếu Chính phủ phân bổ mỏ không qua đấu thầu. Tại Việt Nam, bôxit được khai thác từ các mỏ lộ thiên không sâu, có chi phí khai thác tương đối thấp. Giá alumin trung bình trong 10 năm qua của Trung Quốc là 400 USD/tấn và tổng chi phí vận hành của Vinacomin là khoảng 300 USD/tấn khi hoạt động hết công suất như hiện tại. Với mức giá và hiệu suất hoạt động này, VCSC ước tính rằng HPG và DGC có thể tạo ra biên lợi nhuận ròng và ROIC alumin là 20%.