EU - Mutrap hỗ trợ vốn cho DN chế tạo: “Mở lối” xuất khẩu vào EU

Sản xuất đồ gia dụng tại Công ty CP Kim khí Thăng Long. Ảnh: S.T

Rộng đường cho DN

Theo công bố mới đây của Dự án hỗ trợ chính sách thương mại và đầu tư của châu Âu (EU-Mutrap), dự án sẽ dành 413.000 Euro cho các DN XK trong ngành chế tạo của Việt Nam nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm, trong đó, có đến hơn 90% phần vốn được tài trợ bởi EU với khoảng 371.000 Euro. Dự án được triển khai tại các tỉnh, TP. Hà Nội, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Quảng Nam, TP. HCM, Đồng Nai, Bình Dương trong vòng 36 tháng, từ tháng 6-2014 đến tháng 6-2017.

Trong bối cảnh ngành công nghiệp hỗ trợ nói chung và lĩnh vực chế tạo của Việt Nam nói riêng đang thừa chính sách nhưng thiếu những hỗ trợ thiết thực, đặc biệt là cơ chế hỗ trợ về vốn đầu tư phát triển cho DN, TS. Trương Chí Bình, Giám đốc Trung tâm Phát triển DN công nghiệp hỗ trợ (Bộ Công Thương) cho rằng, khoản vốn tài trợ này có ý nghĩa rất lớn, bởi không chỉ nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm, mà còn giúp DN tiếp cận được thị trường các đối tác tiềm năng.

Sẽ có 3 giai đoạn được triển khai thực hiện gồm: Hỗ trợ DN đã cung ứng được linh phụ kiện cho các DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài; hỗ trợ nâng cao năng lực cho các DN ở trình độ thấp hơn và giai đoạn kiến nghị chính sách. Ngoài ra, các nhà sản xuất Việt Nam còn được hỗ trợ 50% kinh phí tham gia hội chợ thương mại tại châu Âu về linh kiện phụ tùng, tham gia triển lãm công nghiệp hỗ trợ quốc tế hàng năm để tiếp cận đối tác tiềm năng.

Ông Nguyễn Thế Hiệu, Phụ trách kinh doanh Công ty cổ phần Cơ khí Vinashin cho rằng, dự án này không chỉ có ý nghĩa lớn giúp DN cải thiện chất lượng sản phẩm nhằm đáp ứng tiêu chí của nhà NK, mà còn hỗ trợ thông tin để DN tìm kiếm đối tác, mở rộng đơn hàng.

Thực tế tại Công ty cổ phần Cơ khí Vinashin, dù đã XK được sản phẩm sang một số nước trong EU như Hà Lan, Na Uy, song DN vẫn đang “loay hoay” với việc tìm kiếm thêm khách hàng do thiếu thông tin thị trường. “Sản phẩm của chúng tôi hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu khắt khe của thị trường EU, song cái khó của Công ty là thiếu thông tin thị trường, các đối tác và khách hàng nên DN phải tự đi tìm tòi” - ông Hiệu cho biết.

Không chỉ tiêu thụ trong nước, các sản phẩm của Công ty cổ phần Kim khí Thăng Long còn hướng ra XK, với các thị trường chính là châu Âu, châu Á và châu Mỹ. Đây phần lớn là những thị trường khó tính, yêu cầu tiêu chuẩn rất khắt khe nên việc đầu tư máy móc công nghệ hiện đại, nâng cao chất lượng sản phẩm luôn được DN chú trọng. Hiện với một dây chuyền công nghệ khép kín, áp dụng hệ thống quản lý chất lượng ISO, công ty đang sản xuất ra trên 300 loại sản phẩm với số lượng từ 15 - 20 triệu sản phẩm hoàn chỉnh mỗi năm để phục vụ thị trường.

Tuy nhiên, trước những đòi hỏi ngày càng khắt khe của đối tác, ông Lê Chí Liêm, Phó Tổng Giám đốc Công ty cho rằng, hạn chế lớn nhất là khả năng cung ứng với các đơn hàng lớn cũng như thiếu thông tin thị trường. Do đó, chính sách hỗ trợ của EU có ý nghĩa lớn giúp DN nâng cao chất lượng sản phẩm và tìm thị trường.

Cần cơ chế linh hoạt

Theo khảo sát của Viện Nghiên cứu Chiến lược Chính sách công nghiệp (IPSI – Bộ Công Thương), năng lực sản xuất của DN chế tạo đã bước đầu đáp ứng yêu cầu của DN có vốn đầu tư nước ngoài, nên hoàn toàn có thể tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, hạn chế lớn nhất của DN hiện nay là khả năng tiếp cận thị trường EU, khi có đến 90% DN chưa có chiến lược XK sang EU, chưa xác định được sản phẩm chiến lược có lợi thế cạnh tranh. Hình thức XK chủ yếu của DN sang thị trường này là gián tiếp, DN XK trực tiếp chỉ chiếm khoảng 25% trong tổng số 200 DN được điều tra, khảo sát.

Theo ông Nguyễn Mạnh Linh, chuyên gia nhóm nghiên cứu của IPSI, khó khăn lớn nhất của DN khi tiếp cận EU là sản phẩm chưa đáp ứng được yêu cầu do chưa nắm bắt được đầy đủ quy định về tiêu chuẩn sản phẩm mà EU quy định, thiếu thông tin thị trường, thiếu vốn và kênh phân phối.

Trong khi đó, theo TS. Bình việc thâm nhập vào thị trường này cũng gặp không ít khó khăn khi thế giới đã hình thành mạng lưới với sự tham gia của nhiều DN có năng lực. DN Việt Nam khi XK sang EU sẽ rất khó để “chen chân” khi phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ hệ thống các DN trong khu vực và trên thế giới. Do đó, DN cần phải chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh và linh hoạt tiếp cận thị trường, lựa chọn sản phẩm chiến lược để XK.

Do đó, dự án này có ý nghĩa đặc biệt với các DN chế tạo để rộng đường XK vào EU. Tuy nhiên, do chương trình có 3 hợp phần với 3 giai đoạn, nên ông Hiệu cho rằng dự án cần nắm bắt đúng hạn chế và nhu cầu của từng DN để có chính sách hỗ trợ phù hợp.

Đơn cử như với Công ty cổ phần Cơ khí Vinashin, DN này đã đáp ứng tiêu chí về chất lượng sản phẩm nên không cần hỗ trợ về nâng cao chất lượng, mà chỉ tập trung vào tìm thông tin thị trường, kết nối khách hàng. Còn với Công ty cổ phần Kim khí Thăng Long, không chỉ thông tin thị trường mà việc nâng cao chất lượng, năng lực đáp ứng đơn hàng cũng là vấn đề mà DN này quan tâm.

“Cần có những cơ chế tiếp cận chương trình sao cho phù hợp và đánh “trúng” nhu cầu của DN. Bởi dự án dù có vốn tài trợ lớn, nhưng lại gồm nhiều nội dung nên mỗi DN sẽ có đặc thù riêng cần hỗ trợ. Bên cạnh đó, việc thiết kế các chương trình, nội dung cũng cần mang tính linh hoạt và hiệu quả, như chương trình hỗ trợ nâng cao chất lượng sản phẩm, xúc tiến thương mại, phù hợp với đặc thù DN để tránh nguồn vốn hỗ trợ không mang lại hiệu quả thiết thực”, ông Hiệu khuyến nghị.