Đối đầu EU-Nga định hình an ninh toàn cầu năm 2025

Năng lượng - mặt trận chính của cuộc cạnh tranh.

Cuộc xung đột Ukraine tiếp tục là tâm điểm trong quan hệ EU - Nga. Trong 15 tháng qua, Nga tăng cường các chiến lược quân sự, khiến EU phải đối phó bằng hàng loạt biện pháp viện trợ quân sự và nhân đạo trị giá kỷ lục 72 tỷ euro (hơn 77,7 tỷ USD) tính đến cuối năm 2023.

Tuy nhiên, sự quyết liệt của Nga tại Đông Âu và vùng Baltic đã làm dấy lên lo ngại leo thang xung đột. Ngoài viện trợ quân sự, EU còn đầu tư tái thiết hạ tầng Ukraine và hỗ trợ hàng triệu người tị nạn. Dù những nỗ lực này làm cạn kiệt nguồn lực, chúng phản ánh cam kết của EU đối với ổn định khu vực.

Năng lượng nổi lên như một vũ khí chiến lược trong cuộc cạnh tranh EU - Nga. Tỷ lệ phụ thuộc vào khí đốt Nga của EU đã giảm từ 40% năm 2021 xuống dưới 10% năm 2023, nhờ nỗ lực đa dạng hóa nguồn cung từ Mỹ và Qatar. Tuy nhiên, điều này đi kèm với giá năng lượng cao, làm gia tăng lạm phát và gây căng thẳng kinh tế trong nội bộ khối.

Trong khi EU thúc đẩy các sáng kiến như Thỏa thuận Xanh châu Âu và REPowerEU để đạt 45% năng lượng tái tạo vào năm 2030, Nga lại tìm cách chia rẽ liên minh bằng các thỏa thuận năng lượng giá rẻ cho các nền kinh tế yếu hơn. Sự khác biệt trong cách tiếp cận giữa các thành viên EU càng làm phức tạp thêm tình hình.

Nga gia tăng chiến lược chiến tranh hỗn hợp, bao gồm tấn công mạng và chiến dịch thông tin sai lệch, nhắm vào cơ sở hạ tầng và các cuộc bầu cử EU. Chỉ riêng năm 2023, các vụ tấn công mạng do nhà nước bảo trợ tăng 38%, nhấn mạnh lỗ hổng an ninh mạng của EU.

Để đối phó, EU ban hành Đạo luật về khả năng phục hồi trên không gian mạng, yêu cầu an ninh nghiêm ngặt hơn cho các sản phẩm kỹ thuật số và tăng cường hợp tác với NATO. Tuy nhiên, việc thực thi đồng bộ trong toàn khối vẫn đòi hỏi ý chí chính trị mạnh mẽ và nguồn lực lớn.

EU đã tăng cường hợp tác quốc phòng thông qua các sáng kiến như Quỹ Quốc phòng châu Âu và PESCO, nhưng vẫn dựa vào NATO cho phòng thủ tập thể. Các cuộc tập trận chung như Steadfast Defender 2024 cho thấy quan hệ đối tác EU -NATO ngày càng bền chặt.

Dù vậy, các thách thức vẫn còn. Cuộc xung đột Ukraine khiến hàng triệu người di cư, gia tăng áp lực lên các quốc gia thành viên. Đồng thời, các lệnh trừng phạt đối với Nga, dù hiệu quả trong việc làm suy yếu kinh tế nước này, cũng gây gián đoạn thị trường châu Âu. Tỷ lệ lạm phát trung bình 6,5% năm 2023 tiếp tục đe dọa các nhóm dân cư dễ tổn thương.

Năm 2025 được dự báo là thời điểm quyết định để EU tái định vị vai trò như một cường quốc toàn cầu. Bằng cách giải quyết lỗ hổng năng lượng, tăng cường phòng thủ trước chiến tranh hỗn hợp và củng cố liên minh chiến lược, EU có thể giảm thiểu sự gây hấn của Nga và nâng cao khả năng gắn kết nội bộ.

Hành động của EU không chỉ ảnh hưởng đến mối quan hệ với Nga mà còn định hình trật tự quốc tế trong tương lai. Thành công hay thất bại sẽ phụ thuộc vào khả năng cân bằng giữa áp lực ngắn hạn và mục tiêu dài hạn, khẳng định sức mạnh và sự đoàn kết của EU trong một thế giới đầy biến động.

Năm 2025, khi cục diện quốc tế thay đổi từng ngày, EU sẽ đối mặt với những thách thức lớn nhất để bảo vệ an ninh và ổn định toàn cầu.