Bài 2: Cần chú trọng bài toán xuất xứ trong giao thương quốc tế và thúc đẩy cải cách
Bài 1: Sau 5 năm thực thi EVFTA: Hiệu quả từ tác động kinh tế và sự hội nhập tiêu chuẩn |
![]() |
Sau 5 năm EVFTA đạt gần 300 tỷ USD, song Việt Nam cần phải chú trọng hơn tới bài toán xuất xứ trong giao thương quốc tế. |
Bài toán xuất xứ trong giao thương quốc tế
Một trong những thách thức lớn nhất trong quá trình thực thi EVFTA hiện nay là Quy tắc xuất xứ – yếu tố then chốt để doanh nghiệp có thể tiếp cận các ưu đãi thuế quan.
Dù đóng vai trò chiến lược trong việc thúc đẩy thương mại công bằng, minh bạch nhưng trên thực tế, việc đáp ứng đầy đủ các tiêu chí xuất xứ không hề đơn giản. Phần lớn các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam vẫn phụ thuộc đáng kể vào nguyên phụ liệu nhập khẩu từ các nước thứ ba. Mặc dù EVFTA có cơ chế cộng gộp cho phép tính xuất xứ từ một số quốc gia đối tác, nhưng quy trình chứng từ phức tạp, cùng với chuỗi cung ứng còn phân mảnh, đang khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc chứng minh xuất xứ hợp lệ.
Phó Chủ tịch EuroCham Jean-Jacques Bouflet nhận định: “Tại thời điểm này, định nghĩa chính xác về các yêu cầu mới do Hoa Kỳ áp đặt đối với khái niệm hàng hóa ‘trung chuyển’ vẫn còn chưa rõ ràng. Sự mơ hồ này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc áp dụng Quy tắc Xuất xứ trong EVFTA – đặc biệt khi nguyên liệu nhập khẩu được sử dụng trong quá trình sản xuất tại Việt Nam.
Chính vì vậy, EuroCham tiếp tục ủng hộ việc loại bỏ thêm các rào cản kỹ thuật và phi kỹ thuật trong thương mại, đưa ra những hướng dẫn rõ ràng hơn về mã HS, định giá hải quan và các cơ chế tham chiếu chéo nhất quán giữa các cơ quan hải quan trong và giữa các nước”.
Những biện pháp này là tối quan trọng để tăng cường khả năng phục hồi chuỗi cung ứng và bảo đảm rằng các doanh nghiệp có thể tự tin thích ứng, mở rộng hoạt động.
Nhìn rộng hơn, chúng phản ánh tầm quan trọng của việc các nền kinh tế duy trì các giá trị chung và tôn trọng các cam kết FTA hiện có – những hiệp định đã mang lại kết quả thực chất và cần được tiếp tục đối thoại để phát huy tối đa tiềm năng, đặc biệt trong bối cảnh môi trường thương mại toàn cầu ngày càng phức tạp.
Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) đã trở thành công cụ không thể thiếu giúp doanh nghiệp đảm bảo tuân thủ quy định, tận dụng ưu đãi thuế quan và xây dựng niềm tin với đối tác quốc tế. Hiện có tới 56% doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam nộp chứng từ C/O định kỳ hằng tháng – một tỷ lệ cho thấy tầm quan trọng ngày càng lớn của công cụ này trong hoạt động xuất khẩu.
Chỉ riêng trong năm 2024, Việt Nam đã cấp hơn 1,8 triệu C/O ưu đãi – tương đương giá trị xuất khẩu trên 100 tỷ USD. So với năm 2023, con số này tăng 18% về lượng và 28% về giá trị, chiếm khoảng 28% tổng kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường có hiệp định FTA.
Đáng chú ý, xuất khẩu sang EU trong cùng năm đã đạt mức cao nhất từ trước đến nay, với 51,7 tỷ USD, tăng trưởng 18,4% so với cùng kỳ năm trước, phản ánh rõ xu hướng tận dụng hiệu quả EVFTA trong thương mại song phương.
Từ tháng 5/2025, Việt Nam đã tập trung hóa quy trình cấp C/O và đang hướng đến xây dựng một nền tảng kỹ thuật số quốc gia để thúc đẩy hơn nữa dòng chảy thương mại. Dù một số doanh nghiệp đã nhận được C/O trong vòng chưa đầy 24 giờ, nhiều đơn vị khác vẫn phải chờ đợi hơn một tuần – gây tắc nghẽn dòng vốn và chậm tiến độ giao hàng.
Trước thực trạng này, các doanh nghiệp châu Âu kêu gọi cải thiện thủ tục theo hướng minh bạch, đơn giản và hiệu quả hơn – như triển khai cơ chế đăng ký điện tử và cho phép doanh nghiệp tự chứng nhận xuất xứ. Những đổi mới này không chỉ giúp tháo gỡ các điểm nghẽn hiện tại mà còn củng cố niềm tin vào hiệu quả lâu dài của EVFTA.
Thúc đẩy cải cách cùng đối tác tin cậy
EuroCham đánh giá cao những nỗ lực cải cách của Việt Nam trong quá trình hiện đại hóa nền kinh tế và nâng cao hiệu lực, hiệu quả, cũng như hiệu suất của các thủ tục hành chính công. Kể từ cuối năm 2024, Chính phủ đã khởi xướng một loạt cải cách cơ cấu sâu rộng, bao gồm sáp nhập các bộ, ngành và địa phương, cùng với việc tinh gọn 30% bộ máy hành chính – thể hiện quyết tâm rõ rệt hướng tới cải cách toàn diện.
Song song, việc triển khai định danh doanh nghiệp thông qua ứng dụng điện tử quốc gia VNeID và công bố Chỉ số FTA đầu tiên trên toàn quốc vào năm 2025 đánh dấu những bước tiến nổi bật trong lộ trình chuyển đổi số và xây dựng chính sách dựa trên bằng chứng hiệu quả.
Chỉ số FTA – do Bộ Công thương chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng – cung cấp bộ dữ liệu minh bạch, khách quan, giúp các cấp chính quyền định hướng, giám sát và nâng cao hiệu quả hội nhập kinh tế. Đây cũng là nền tảng quan trọng để hoạch định chính sách phát triển địa phương và thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu bền vững.
Trước bối cảnh quốc tế nhiều biến động, các nhà lãnh đạo Việt Nam luôn chủ động nhận diện cả cơ hội lẫn thách thức của tiến trình hội nhập, đồng thời nhấn mạnh vai trò của những chính sách phản ứng nhanh, linh hoạt và thực chất. Trong chiến lược phát triển dài hạn, việc tận dụng tối đa các FTA được xác định là chìa khóa then chốt giúp Việt Nam duy trì đà tăng trưởng, thu hút đầu tư và củng cố vị thế trên trường quốc tế.
Chủ tịch Jaspaert chia sẻ: “Là chủ doanh nghiệp và cũng đã hỗ trợ nhiều nhà đầu tư khác ‘an cư lập nghiệp’ tại Việt Nam, tôi hiểu cảm giác thất vọng khi các dự án bị trì hoãn do vướng mắc hành chính. Tuy nhiên, tôi cũng nhìn thấy một điều tích cực: một Chính phủ sẵn sàng lắng nghe, chủ động đồng hành và thực tâm thúc đẩy cải cách. Tại EuroCham, chúng tôi may mắn được chứng kiến tận mắt những nỗ lực này. Các chỉ số kinh tế hiện tại đều cho thấy ‘kỷ nguyên vươn mình’ của Việt Nam đã thực sự bắt đầu – một thời kỳ tăng trưởng và phát triển mạnh mẽ như kỳ vọng của Tổng Bí thư Tô Lâm. Giờ đây, hơn bao giờ hết, là lúc để tăng tốc triển khai những cải cách đã cam kết và biến đối thoại thành hành động cụ thể”.
Như sứ mệnh thuở đầu, EuroCham luôn duy trì đối thoại chặt chẽ với các cơ quan chức năng của cả Việt Nam và châu Âu, đóng vai trò cầu nối giữa khu vực công và tư. Chỉ riêng trong quý 1/2025, EuroCham đã tổ chức nhiều tọa đàm chuyên ngành, tham gia đối thoại cấp cao với Thủ tướng Phạm Minh Chính và mang những thông điệp cam kết cải cách của Việt Nam đến với các nhà hoạch định chính sách hàng đầu của Ủy ban châu Âu trong khuôn khổ chuyến công tác thường niên tại Brussels.
Chủ tịch EuroCham khẳng định: “EU vẫn là một trong những đối tác kinh tế ổn định và bền vững nhất của Việt Nam. Nếu chúng ta tiếp tục chung sức, tháo gỡ các rào cản và tập trung vào thực thi hiệu quả, EVFTA sẽ tiếp tục chứng minh cho cả thế giới rằng các FTA có thể tạo ra giá trị thực tiễn và lợi ích lâu dài cho cả hai bên. EuroCham và cộng đồng doanh nghiệp châu Âu cam kết sát cánh cùng Việt Nam trong giai đoạn mang tính bước ngoặt này. Chúng tôi xem Việt Nam là ngôi nhà thứ hai của mình và sẽ đồng hành cùng Việt Nam trong quá trình hiện thực hóa các mục tiêu tăng trưởng dài hạn”.
Củng cố quan hệ EU-Việt Nam sâu sắc hơn
Theo Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), hiện có 328 FTA đang có hiệu lực trên toàn cầu, tăng mạnh so với con số 98 vào năm 2000. Trong số đó, Việt Nam đã ký kết 17 FTA, khẳng định vai trò trung tâm trong mạng lưới thương mại khu vực và toàn cầu.
Nhân dịp kỷ niệm 5 năm EVFTA và 35 năm thiết lập quan hệ ngoại giao EU-Việt Nam, trọng tâm hợp tác đang chuyển hướng sang việc củng cố và làm sâu sắc hơn mối quan hệ đối tác chiến lược trong tương lai. Hiệp định Bảo hộ Đầu tư EU-Việt Nam (EVIPA) hiện vẫn đang chờ phê chuẩn từ một số quốc gia thành viên EU. Khi chính thức có hiệu lực, EVIPA sẽ thiết lập một khuôn khổ pháp lý vững chắc, góp phần bảo vệ và thúc đẩy dòng vốn đầu tư chất lượng cao, dài hạn từ châu Âu vào Việt Nam.
Việc nâng cấp mối quan hệ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện được xem là bước phát triển tự nhiên tiếp theo giữa hai đối tác ngày càng đồng thuận trong các lĩnh vực then chốt như thương mại, phát triển bền vững và quản trị toàn cầu.
“Sau năm năm, EVFTA đã chứng minh đây là một khuôn khổ hợp tác hiệu quả” - Đại sứ EU Julien Guerrier nhấn mạnh. Hiệp định đã củng cố lòng tin, thúc đẩy thương mại và mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai phía. Trong bối cảnh môi trường thương mại toàn cầu biến động không ngừng, sự hợp tác bền bỉ giữa EU và Việt Nam càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. EU cam kết song hành cùng Việt Nam trên hành trình hướng tới một tương lai xanh, bền vững và thịnh vượng.
Như được nêu rõ trong Sách Trắng 2025 của EuroCham, hợp tác phát triển bền vững sẽ đòi hỏi những cải cách được thể chế hóa. Một mối quan hệ đối tác sâu rộng hơn sẽ yêu cầu những bước tiến cụ thể trong việc hài hòa hóa thủ tục hải quan, đơn giản hóa quy trình hành chính, nâng cao tính nhất quán trong hệ thống pháp lý và đảm bảo thực thi minh bạch.
Việc triển khai EVFTA một cách hiệu quả không chỉ đơn thuần là đáp ứng các cam kết đã ký - mà còn là chất xúc tác cho cải cách toàn diện hơn, góp phần mở rộng thị trường và tang cường khả năng phục hồi dài hạn cho cả hai nền kinh tế.
Tin liên quan

Doanh nghiệp xuất nhập khẩu cần lưu ý về ghi nhãn và xuất xứ hàng hóa
08:46 | 21/08/2025 Chính sách thuế, hải quan

Bài 3: Định vị thương hiệu quốc gia: Chìa khóa chiến lược và giải pháp đồng bộ
10:04 | 20/08/2025 Doanh nghiệp - Thương hiệu

MB bắt tay Dunamu ra mắt sàn tiền mã hóa đầu tiên tại Việt Nam
15:04 | 19/08/2025 Doanh nghiệp - Thương hiệu

Bất chấp biến động, xuất khẩu cá tra vẫn tăng trưởng 2 con số
21:46 | 23/08/2025 Xu hướng

Cần Thơ nâng cao giá trị hàng nông sản hướng tới xuất khẩu bền vững
16:14 | 23/08/2025 Xu hướng

Gỡ 'điểm nghẽn' hạ tầng logistics, thúc đẩy xuất nhập khẩu
15:13 | 22/08/2025 Xu hướng

Việt Nam xuất siêu sang Singapore hơn 2 tỷ SGD
09:33 | 22/08/2025 Xu hướng

Ngành gạch ốp lát Việt siết chặt phòng tuyến chống bán phá giá
08:28 | 22/08/2025 Xu hướng

Khai trương chuyến vận tải container đầu tiên Hải Phòng-Vũng Áng
15:33 | 20/08/2025 Xu hướng

Chưa gỡ được nút thắt, doanh nghiệp xuất khẩu cá ngừ vẫn gặp khó
10:06 | 20/08/2025 Xu hướng

Gia Lai xúc tiến xuất khẩu nông sản vào thị trường 1,5 tỷ dân
09:58 | 20/08/2025 Xu hướng

Giải pháp nào để gạo Việt giữ vị trí xuất khẩu thứ hai thế giới?
14:22 | 19/08/2025 Xu hướng

Xuất khẩu nông, lâm, thủy sản hướng đến mục tiêu 100 tỷ USD
13:41 | 19/08/2025 Xu hướng

10 nhóm hàng nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam trong 7 tháng
10:21 | 17/08/2025 Xu hướng

Kích hoạt xuất khẩu nhiều mặt hàng chủ lực
15:10 | 16/08/2025 Xu hướng

Xuất khẩu cà phê dự báo kỷ lục 8 tỷ USD
09:00 | 16/08/2025 Xu hướng
Tin mới

Tài năng trẻ Việt Nam bứt phá cùng lĩnh vực blockchain và tài sản số

32 triệu cổ phiếu PTM chính thức giao dịch trên UPCoM

Phát hiện lượng lớn bánh kẹo, tem, nhãn có dấu hiệu giả nhãn hiệu

Mới 7 tháng, Việt Nam đã chi hơn 100 tỷ USD nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc

Thuế tỉnh Thái Nguyên thu ngân sách 7 tháng đạt 64% dự toán

(INFOGRAPHICS): 7 tháng năm 2025: Xuất nhập khẩu tăng trưởng mạnh
13:28 | 12/08/2025 Infographics

(INFOGRAPHICS): Cơ cấu tổ chức Thuế tỉnh Đắk Lắk
16:26 | 07/08/2025 Infographics

(INFOGRAPHICS): Cơ cấu tổ chức Thuế thành phố Hải Phòng
09:35 | 07/08/2025 Infographics

Những nhóm hàng hóa dịch vụ tác động mạnh nhất đến CPI 7 tháng năm 2025
14:04 | 06/08/2025 Infographics

(INFORGRAPHICS): Biểu thuế lũy tiến từng phần áp dụng tính thuế TNCN theo đề xuất mới nhất
09:19 | 01/08/2025 Infographics