 |
| Lập trường của Tổng thống Erdogan được các đảng phái và người dân Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ rộng rãi |
Tuy nhiên, việc mở rộng NATO đòi hỏi sự nhất trí của tất cả các nước thành viên, trong khi Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tuyên bố Ankara "không có thiện chí ủng hộ" đơn xin gia nhập của Thụy Điển và Phần Lan. Lập trường tiêu cực của Erdogan, mà ông biện minh với lý do hai nước này đang chứa chấp những kẻ khủng bố người Kurd, đang cản trở tiến trình mở rộng hơn nữa của NATO vào thời điểm bối cảnh địa chính trị có nhiều bất ổn.
Mặt khác, Thổ Nhĩ Kỳ có truyền thống ủng hộ chính sách mở cửa của NATO đối với các thành viên mới tiềm năng và tuyên bố của ông Erdogan không nên được coi là một quyết định tuyệt đối nhằm ngăn cản việc hai nước Bắc Âu gia nhập liên minh. Trên thực tế, tuyên bố này nhằm thúc đẩy hai mục tiêu khác.
Đầu tiên, Thổ Nhĩ Kỳ không hài lòng với việc chính quyền Thụy Điển không phản ứng trước các hoạt động của Đảng Công nhân người Kurd (PKK) và các chân rết của tổ chức này ở Thụy Điển, dù Liên minh châu Âu (EU), Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ coi đây là một tổ chức khủng bố. Những yêu cầu của Ankara rằng Thụy Điển cần có động thái trấn áp các hoạt động gây quỹ và chiêu mộ của PKK hầu như vẫn chưa được giải quyết. Thụy Điển cũng chứa chấp một số người tị nạn chính trị mà chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ tin là có mối liên hệ với nỗ lực đảo chính tháng 6/2016 ở nước này. Hơn nữa, Phần Lan và Thụy Điển trước đây đã áp đặt lênh cấm vận vũ khí đối với Ankara vì các chiến dịch quân sự xuyên biên giới của nước này ở Iraq và Syria.
Điều đó đưa đến lý do thứ hai dẫn tới lập trường cứng rắn của ông Erdogan. Bằng cách công khai phản đối nỗ lực xin gia nhập NATO của Phần Lan và Thụy Điển, thay vì lựa chọn ngoại giao im lặng, Erdogan hy vọng rằng vấn đề này sẽ giúp củng cố sự ủng hộ của công chúng dành cho ông. Tỷ lệ ủng hộ ông gần đây đã giảm xuống đáng kể và trong bối cảnh chỉ còn một năm nữa là tới cuộc bầu cử tổng thống tiếp theo, ông muốn xây dựng hình ảnh của mình như một nhà lãnh đạo mạnh mẽ với vai trò quan trọng trong nền chính trị quốc tế.
Thu hút dư luận quan tâm tới các vấn đề ngoại giao quốc tế có thể phục vụ mục tiêu minh bạch. Tuy nhiên, điều đó cũng làm phức tạp thêm nhiệm vụ tìm kiếm sự đồng thuận bởi các chính phủ bị trói buộc vào các lập trường đã được công bố công khai và cản trở khả năng sẽ có sự nhượng bộ và thỏa hiệp. Đó là lý do tại sao sẽ là quá lạc quan khi hy vọng bất đồng này sẽ được khắc phục tại hội nghị thượng đỉnh NATO ở Madrid. Chắc chắn rằng tình thế bế tắc hiện nay hàm ý những rủi ro ngày càng tăng đối với tính toàn vẹn của liên minh và đối với mối quan hệ của Ankara với phương Tây.
Vẫn còn một khoảng "thời gian ân hạn" ngoại giao trước khi hội nghị thượng đỉnh NATO ở Madrid diễn ra. Nhưng một khi hội nghị này kết thúc, các thành viên NATO khác và đặc biệt là Mỹ sẽ củng cố lập trường chống lại Thổ Nhĩ Kỳ. Để tránh được viễn cảnh này, Phần Lan và Thụy Điển phải cam kết những gì khả thi về mặt chính trị và cần thiết về mặt đạo đức trong cuộc đấu tranh chung chống lại chủ nghĩa khủng bố. Thổ Nhĩ Kỳ cũng sẽ được yêu cầu phải chấp nhận những gì có thể là một thỏa thuận không hoàn hảo. Các nhà lãnh đạo chính trị ở Stockholm, Helsinki và Ankara hiện phải chuẩn bị tâm lý cho công chúng của họ để chấp nhận một thỏa thuận chắc chắn sẽ không hoàn toàn như mong muốn.
Nhất Phong
