Chính sách tiền tệ: “Tấm thảm êm” cho kinh tế đi lên

	Tín dụng 9 tháng tăng 8,64%, vẫn khó "bài toán" lãi suất
	Ngân hàng Nhà nước: Không thể lấy tỷ giá làm công cụ thúc đẩy xuất khẩu
	ADB: Ngân hàng Nhà nước cần điều hành tỷ giá linh hoạt hơn
	Những “vùng đệm” cho chính sách tiền tệ trước “sóng gió”

Đương đầu thách thức

Năm 2019, thị trường thế giới tiếp tục nổi sóng với hàng loạt sự kiện lớn. Thương chiến Mỹ - Trung leo thang, lãnh đạo hai nước liên tục đưa ra những chính sách bất ngờ khiến thị trường “trở tay không kịp”. Bên cạnh đó, hàng loạt quốc gia phát triển và đang phát triển nới lỏng chính sách tiền tệ, hạ lãi suất. Chỉ trong 1 năm, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) 3 lần hạ lãi suất vào các tháng 7, 9 và 10, trái ngược hoàn toàn với năm 2018 khi cơ quan này đưa ra 4 lần tăng lãi suất. Đặc biệt, thị trường tiền tệ trong nước còn được phen “hoảng hốt” khi Trung Quốc liên tiếp tăng giá đồng Nhân dân tệ lên các mức kỷ lục trong nhiều năm trở lại đây.

Tuy “sóng gió” liên tiếp, nhưng không tạo “cú sốc” cho thị trường tiền tệ trong nước, ngoại trừ biến động đột ngột của giá vàng. Người viết dẫn câu chuyện của vàng làm ví dụ trước tiên khi nói về chính sách tiền tệ trong năm 2019 để thấy được nỗ lực ổn định của các cơ quan quản lý trong điều hành.

Thời điểm tháng 6/2019, giá vàng tăng dựng đứng khi những bất ổn địa chính trị đã khiến giới đầu tư tìm đến vàng như “hầm trú ẩn” tài sản an toàn. Nhiều chuyên gia đưa ra lo ngại, giá vàng thế giới vượt qua mốc 1.500 USD/ounce, giá vàng trong nước cũng phải lên đến 45 triệu đồng/lượng, hoặc có thể hơn. Thời điểm này, báo chí thông tin về thị trường tài chính, tiền tệ cũng “nóng rực” vì vàng.

Tuy vậy, dù tình hình giá cả “nhảy múa” thế nào thì thị trường trong nước vẫn khá yên ắng, gần như không có những ồn ào, hay cảnh từng đoàn người xếp hàng để mua bán vàng như nhiều năm trước đây. Nói về vấn đề này, TS. Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế tài chính (Học viện Tài chính) cho rằng, giá vàng tăng giảm khó đoán đã khiến nhà đầu tư “nản lòng”, họ không thể tìm thấy độ an toàn cũng như lời lãi để “lướt sóng” với vàng. Thậm chí, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) còn cho biết, từ năm 2014 đến nay, nền kinh tế không phải sử dụng ngoại tệ để nhập khẩu vàng can thiệp thị trường.

Biểu đồ tỷ giá giữa VND và USD trong năm 2019 cho thấy tỷ giá chỉ tăng mạnh trong một thời điểm ngắn hạn, sau đó hầu như đi ngang. Nguồn: Investing.

"Áp lực" như lãi suất nhưng cũng đã giảm

Chắc chắn, ít có sự đi xuống nào mang lại lợi ích cho nền kinh tế bằng việc hạ lãi suất. Trong năm 2019, NHNN đã có nhiều chính sách để điều tiết lãi suất. Không còn là động thái “kêu gọi” hay “khuyến khích”, NHNN đã thực sự ra tay hành động bằng hàng loạt quyết định quan trọng như: Giảm lãi suất điều hành, giảm lãi suất tiền gửi và cho vay tối đa của các tổ chức tín dụng, giảm lãi suất dự trữ bắt buộc của các tổ chức tín dụng tại NHNN… Ngoài ra, NHNN còn cho biết đã điều tiết vốn khả dụng của các tổ chức tín dụng qua thực hiện chào mua giấy tờ có giá và chào bán tín phiếu NHNN qua nghiệp vụ thị trường mở, góp phần giữ ổn định thị trường tiền tệ.

Chính vì thế, trong năm 2019, các ngân hàng đã 3 lần giảm lãi suất cho vay tại các lĩnh vực ưu tiên theo quy định. Đợt giảm diện rộng nhất phải kể đến thời điểm cuối tháng 11, khi NHNN ra quyết định giảm lãi suất tiền gửi tối đa bằng VND và lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng VND của tổ chức tín dụng đối với một số lĩnh vực, ngành kinh tế. Ngay sau quyết định này, hàng loạt ngân hàng từ ngân hàng có cổ phần nhà nước, ngân hàng lớn đến ngân hàng tầm trung đều ra thông báo giảm lãi suất huy động và giảm lãi suất cho vay để hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn sản xuất cuối năm. Mặc dù với những đợt giảm này, các ngân hàng thương mại phải chịu phần thiệt về mình. Như tại Vietcombank, đợt giảm lãi suất vào tháng 11 làm giảm lợi nhuận khoảng 260 tỷ đồng. Nhưng rõ ràng, nếu không thực hiện theo các biện pháp nêu trên, lãi suất khó lòng hạ xuống. Hiện mặt bằng lãi suất cho vay bằng VND phổ biến ở mức 6-9% đối với ngắn hạn, 9-11% đối với trung và dài hạn. Nhưng theo nhiều doanh nghiệp, họ phải đi vay với lãi suất cao hơn.

Các chuyên gia cho rằng, lãi suất trong năm nay và cả năm tới còn chịu nhiều áp lực, nên việc giảm xuống cần đến nỗ lực rất lớn từ cơ quan quản lý và các ngân hàng thương mại. Chuyên gia tài chính – ngân hàng, TS. Nguyễn Trí Hiếu cho hay, các ngân hàng cũng phải kinh doanh có lợi nhuận, nên việc giảm lãi suất phải tạo được sự cân bằng cho các ngân hàng. Hơn nữa, các ngân hàng còn chịu áp lực từ lạm phát, tỷ giá… nên cần tới sự điều tiết cũng như các biện pháp kiểm soát khả năng cung ứng tiền tệ của NHNN.

Như vậy, đúng như một chuyên gia kinh tế đã nhận xét “NHNN đang thông minh lên”, có nghĩa là NHNN đã và đang điều hành các chính sách tiền tệ một cách hợp lý, linh hoạt, không cứng nhắc theo một hướng là thắt chặt hay nới lỏng, mà hướng tới mục tiêu giữ ổn định thị trường và cả tâm lý thị trường. Vì thế, các vấn đề về tỷ giá, giá vàng hay lãi suất đã bớt đi “nỗi sợ” mỗi khi thị trường thế giới có những biến động bất ngờ. Tất nhiên, mọi sự chủ động và phòng ngừa là không bao giờ thừa khi rủi ro vẫn rình rập bất cứ lúc nào, nhưng chính sách tiền tệ vẫn đang là một “tấm thảm êm” cho nền kinh tế an toàn, tiến lên phía trước.