Bức tranh trái chiều trong bối cảnh kinh tế khó khăn

	Kinh tế quý 2 tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn
	Thấy gì từ bức tranh tăng trưởng kinh tế quý 1 của 5 thành phố trực thuộc Trung ương?

Chi tiêu cho dịch vụ ăn uống vẫn ghi nhận tăng trưởng tốt. Ảnh: TL

Người thắt lưng buộc bụng

Không đợi đến quý 1 năm nay, dấu hiệu của một nền kinh tế khó khăn đã bắt đầu từ quý 4/2022. Trong kế hoạch năm 2023 được định hình từ vài tháng trước, nhiều lãnh đạo đã phải viết lại chiến lược cho doanh nghiệp mình, chuyển từ chế độ “tấn công” sang “phòng thủ”. Các biện pháp sa thải nhân sự, cắt giảm chi phí cho những hoạt động tiêu tốn nhiều nguồn lực như R&D (nghiên cứu và phát triển), tạm ngưng mở mới điểm bán hay thậm chí cắt lỗ để tồn tại là những hành động quyết liệt để “bật chế độ an toàn” đã được nhiều doanh nghiệp áp dụng.

Doanh nghiệp phòng thủ, người lao động cũng cẩn trọng đáng kể trong chi tiêu. Tâm lý thắt lưng buộc bụng khiến tình hình tiêu dùng chung trong quý 1 không mấy khả quan. Đặc biệt trong lĩnh vực bán lẻ, có sự thay đổi trong hành vi chi tiêu của người dùng: cắt giảm với những mặt hàng không quá cần thiết và tìm kiếm những lựa chọn tương tự có giá thấp hơn với hàng hoá thiết yếu.

Nhóm hàng hóa dịch vụ không thiết yếu là nhóm chịu ảnh hưởng nặng nề hơn cả. Đa phần các cửa hàng thuộc nhóm điện thoại, điện máy đều sụt giảm 30-50% doanh thu so với quý trước. Nhiều doanh nghiệp chuỗi công nghệ thông tin, truyền thông (ICT) chia sẻ, sức mua của người dùng năm nay yếu hơn so với cùng kỳ dù doanh nghiệp liên tục tung ra chương trình ưu đãi. Trả góp vốn là phương thức thanh toán yêu thích của người dùng với nhóm ICT cũng bắt đầu chững lại từ quý 3/2022, giảm dần từ quý 4/2022 đến nay vì chi phí tài chính tăng cao và nhu cầu tiêu dùng mặt hàng này giảm mạnh.

Ngay cả hàng hoá dịch vụ thiết yếu cũng không ngoại lệ. Mức giảm được ghi nhận qua nền tảng Payoo là 5-10% doanh thu với nhóm siêu thị, cửa hàng tiện lợi và 10% đối với các trung tâm thương mại - nơi tập trung nhiều cửa hàng thời trang, nội thất.

Người vẫn rộng tay chi tiêu

Trong khi hầu hết người dùng đang cố gắng giữ chặt túi tiền thì ở một số ngành hàng, sức mua vẫn duy trì, thậm chí có sự tăng trưởng, tạo ra dòng chảy của thị trường và là yếu tố thúc đẩy khó khăn kinh tế không trầm trọng hơn.

Thực phẩm và đồ uống (F&B) là một trong những lĩnh vực ít ỏi duy trì mức tăng trưởng tốt. Theo dữ liệu của nền tảng thanh toán Payoo, ngành hàng ăn uống của các nhà hàng tầm trung, các chuỗi cửa hàng thức ăn nhanh với mức chi tiêu 150.000 – 300.000đồng /người có mức tăng trưởng 30% so với quý trước. Riêng nhóm mặt hàng trà sữa, café, với đơn giá trung bình 40.000 – 70.000 đồng/phần có sự tăng nhẹ gần 5% so với quý trước.

Thách thức kinh tế có thể ảnh hưởng đến đại bộ phận người tiêu dùng, nhưng không phải là tất cả. Trong bối cảnh chung nhiều khó khăn, xã hội vẫn luôn có những đối tượng miễn nhiễm với khủng hoảng vì tài sản và sức chi tiêu của họ rất lớn. Đó là nguyên nhân dù cho nhiều mặt hàng thông thường giảm sức mua nhưng một số chi tiêu cho hàng hóa, dịch vụ, nữ trang cao cấp vẫn đứng vững, thậm chí tăng nhẹ.

Cuối tháng 3 vừa qua, Công ty CP thương mại dịch vụ Cổng Vàng (Golden Gate) vừa công bố báo cáo tài chính năm 2022, ghi nhận một năm kinh doanh tăng trưởng kỷ lục cả về doanh thu lẫn lợi nhuận: doanh thu thuần đạt 6.965 tỷ đồng (tương đương thu về hơn 19 tỷ đồng mỗi ngày), gấp hơn 2 lần năm 2021. Trong đó, doanh thu từ bán thực phẩm và đồ uống là 6.955 tỷ đồng. Lợi nhuận gộp đạt 4.314 tỷ đồng, tương đương tăng 124%, cao nhất kể từ năm 2014.

Thống kê ngành F&B trong nền tảng thanh toán Payoo, những nhà hàng tiêu chuẩn fine-dining (cao cấp) với mức chi tiêu tầm 1 triệu đồng/người cho mỗi bữa ăn vẫn cho thấy sự tăng trưởng đều đặn, thậm chí tỏ ra hút khách hơn dù giá trị trung bình mỗi đơn hàng ở quý này đã tăng 7% so với quý trước.

Bên cạnh đó, nhóm sản phẩm nữ trang, đá quý cũng có mức tăng trung bình 10%. Quý 1 là thời điểm tập trung nhiều ngày Lễ như dịp Vía Thần Tài, ngày 14/2, 8/3, đây là những dịp người tiêu dùng khá giả thoải mái mở hầu bao cho nữ trang cao cấp.

Mạnh tay chi tiền trong khi hầu hết những người khác thực hành tiết kiệm, dưới góc độ kinh tế học, những “người giàu” sẵn sàng tiêu dùng này chính là những nhân tố kích thích và duy trì mạch hoạt động của thị trường.

Trong bối cảnh đó, thanh toán không dùng tiền mặt tiếp tục tăng trưởng mạnh và ngày càng trở nên phổ biến trong mọi mọi hoạt động mua sắm của người dân. Cụ thể, giá trị thanh toán QR qua Payoo trong quý 1/2023 đã gấp 2 lần so với cùng kỳ năm trước. QR code phủ sóng từ nhà hàng sang trọng đến quán ăn vỉa hè - điều mà cách đây vài năm khó ai có thể hình dung được.