Báo động ô nhiễm khói bụi tại Hà Nội

Bụi PM2.5 là loại bụi siêu nhỏ trong khí quyển, có khả năng đi sâu vào phế nang phổi có thể gây viêm nhiễm đường hô hấp. Ảnh: S.T.

Chỉ sau New Delhi?

Hàng ngày người dân Hà Nội đang phải sống chung với khói bụi phát ra từ các công trình xây dựng, xe chở nguyên vật liệu xây dựng và khói xe những tuyến phố có nhiều phương tiện tham gia giao thông... Theo ghi nhận của phóng viên Báo Hải quan, từ nhiều năm nay, tuyến đường Lê Văn Lương (Hà Nội) luôn có các công trình mới được xây dựng, kéo theo đó là một lượng bụi rất lớn được bay ra từ các hoạt động xây dựng làm ảnh hưởng môi trường không khí khu vực này. Tương tự, nhiều năm nay, người dân sống trong ngõ 102 đường Trường Chinh (Hà Nội) luôn phải sống trong cảnh ô nhiễm khói bụi và ô nhiễm tiếng ồn do việc xây dựng một tòa nhà cao tầng. Những căn nhà ở xung quanh tòa nhà này đều được bao phủ một lớp bụi dày. Chị Trần Thị Nhung chia sẻ: "Từ khi tòa nhà được xây dựng luôn có những cơn gió thổi bụi mịt mù cả khu dân cư. Không chỉ có vậy, các vật dụng trong nhà tôi cũng luôn bao phủ một lớp bụi, dù có lau chùi thường xuyên cũng không thể sạch được. Ngoài ra, công trình thường xây dựng ban đêm, tiếng ồn phát ra từ các hoạt động xây dựng rất lớn nên tôi thường xuyên bị mất ngủ. Khói bụi và tiếng ồn đã ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân sống trong khu vực này".

Tại tọa đàm “Chất lượng không khí ở Hà Nội - Tình trạng và các biện pháp khoa học và công nghệ” do Trung tâm Văn hóa Pháp tại Hà Nội phối hợp Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội tổ chức tại Hà Nội vừa qua, bà Ngụy Thị Khanh, Giám đốc Tổ chức phi chính phủ GreenID cho biết: Chỉ số chất lượng không khí (AQI) trung bình của Hà Nội năm 2016 và đầu năm 2017 là 121, ở ngưỡng không tốt cho nhóm người nhạy cảm. Lượng bụi PM2.5 trung bình năm tại Hà Nội lên tới 50,5µg/m3, cao gấp đôi so với quy chuẩn quốc gia (25 µg/m3) và gấp năm lần so với ngưỡng trung bình năm theo hướng dẫn khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo. Theo bà Khanh, với lượng bụi PM2.5 ở mức 50,5 µg/m3, Hà Nội chỉ đứng sau thủ đô New Delhi của Ấn Độ (124µg/m3), một trong những khu vực ô nhiễm không khí nặng trên thế giới.

Bà Khanh cũng chỉ ra các nguồn gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung như: Các nhà máy nhiệt điện than, khí thải từ phương tiện giao thông, phát thải từ công nghiệp, hoạt động xây dựng, đốt chất thải, đun nấu của các hộ gia đình, ô nhiễm xuyên biên giới. Bà Khanh phân tích: “Các thời điểm Hà Nội bị ô nhiễm không khí nghiêm trọng cho thấy có 7/8 thời điểm chịu tác động của hướng gió chủ đạo từ phía đông của Hà Nội. Đặc biệt, xác định dữ liệu từ vệ tinh, các khu công nghiệp lớn là nguồn gây ô nhiễm không khí chủ yếu”. Bà Ngụy Thị Khanh cho rằng, hiện quy chuẩn về nồng độ chất phát thải của Việt Nam vẫn thấp hơn so với quốc tế. Đồng thời, Việt Nam chưa có Luật không khí sạch, còn Luật Bảo vệ môi trường 2014 đã có nhưng tính thực thi chưa cao. Bên cạnh đó, hệ thống quan trắc môi trường không khí vẫn còn mỏng và hoạt động chưa hiệu quả.

PGS.TS Nghiêm Trung Dũng, Viện trưởng Viện Khoa học và Công nghệ Môi trường, Đại học Bách Khoa Hà Nội cũng chỉ ra những thách thức trong quá trình giảm ô nhiễm không khí ở Hà Nội. “Mật độ dân số tăng, chất lượng phương tiện tham gia giao thông kém là những nguồn gây ra ô nhiễm không khí. Bên cạnh đó, Việt Nam mới quan tâm tới việc giảm phát thải ô nhiễm từ giao thông động mà chưa quan tâm đến nguồn phát thải giao thông tĩnh. Trong khi đó, ô tô đỗ ở trên đường phát thải ra khí benzen- khí này có thể gây ra bệnh ung thư và khuếch tán ra diện rộng”, ông Dũng nhấn mạnh.

Cần giảm phát thải từ các nguồn

Để đưa ra những biện pháp khắc phục ô nhiễm không khí hiệu quả, trong năm 2016, bằng nguồn vốn tài trợ không hoàn lại của Pháp, thành phố Hà Nội đã lắp đặt và đưa 10 trạm quan trắc không khí đi vào hoạt động. Trong năm 2017, thành phố Hà Nội sẽ lắp thêm 80 trạm nữa để có đầy đủ thông số về chất lượng không khí ở một số khu vực trên địa bàn thành phố. Bên cạnh đó, UBND thành phố Hà Nội cũng khẳng định, từ nay đến năm 2020, Hà Nội sẽ bố trí đủ nguồn kinh phí đầu tư 359 trạm quan trắc môi trường không khí.

Song song với đó, Việt Nam cần phải có biện pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường không khí hiện nay. Về vấn đề này, bà Khanh đưa ra một số giải pháp như: Việt Nam cần ban hành Luật bảo vệ không khí sạch, giảm phát thải nhiệt điện than, dùng năng lượng tái tạo, giảm phát thải từ phương tiện giao thông. Đồng thời, các cơ quan chức năng cần thực hiện công khai thông tin về tác động của ô nhiễm không khí và tuyên truyền cho người dân để họ tham gia vào công tác giảm ô nhiễm môi trường không khí. "Mỗi người dân có thể góp phần giảm bớt khí thải bằng cách tắt máy khi chờ đèn đỏ từ 20 giây, tham gia vào các hoạt động tạo nhiều không gian xanh cho đô thị", bà Khanh nói thêm.

PGS.TS Nghiêm Trung Dũng cho rằng, giao thông là một trong những nguồn gây ô nhiễm không khí lớn ở Hà Nội. Do đó, các cơ quan chức năng cần có biện pháp quản lý giao thông hiệu quả để kiểm soát phát thải của các phương tiện tham gia giao thông và quy hoạch lại đô thị.

TS. Nguyễn Trịnh Hoàng Anh, giảng viên Khoa Năng lượng, trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội cần phải có giải pháp thay thế nhiệt điện than (một trong nhiều nguyên nhân gây ô nhiễm không khí) bằng năng lượng sạch để giảm ô nhiễm không khí ở Hà Nội.