10 sự kiện nổi bật của Hải quan Việt Nam năm 2015

1. Đưa Luật Hải quan 2014 vào cuộc sống

Luật Hải quan số 54/2014/QH13 được Quốc hội thông qua ngày 23-6-2014, chính thức có hiệu lực từ ngày 1-1-2015. Để Luật Hải quan 2014 đi vào cuộc sống, đã có 3 Nghị định của Chính phủ, 2 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, 11 Thông tư của Bộ Tài chính, 6 Quyết định của Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan và 14 quy trình nghiệp vụ được ban hành và có hiệu lực thi hành. Trên cơ sở các văn bản hướng dẫn thi hành Luật, việc cải cách thủ tục được Tổng cục Hải quan triển khai mạnh mẽ, đến hết năm 2015, Tổng cục Hải quan đã kiến nghị và bãi bỏ 84 thủ tục, thay thế 128 thủ tục, đơn giản hóa 46 thủ tục.

Điểm rõ nét nhất khi triển khai Luật Hải quan 2014 là thủ tục và hồ sơ hải quan đã được đơn giản hóa, thời gian kiểm tra hồ sơ và kiểm tra thực tế hàng hóa cũng được giảm bớt. Thủ tục hải quan điện tử đã được triển khai tại tất cả Chi cục Hải quan trên toàn quốc. Quyền và nghĩa vụ của người khai hải quan, của tổ chức và cá nhân có liên quan được minh bạch hơn, tính tự chịu trách nhiệm của người khai hải quan được nâng cao, phân định rõ trách nhiệm của người khai hải quan và công chức Hải quan, của cơ quan Hải quan và các cơ quan có liên quan.

2. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng làm việc về cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan

Ngày 25-3-2015, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng có buổi làm việc với Bộ Tài chính và các bộ, ngành về cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan. Phát biểu kết luận tại buổi làm việc, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh, Nghị quyết 19 ngày 12-3-2015 của Chính phủ đã chỉ rất rõ mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ cụ thể cho nhiều bộ, ngành để thực hiện nhiệm vụ cải cách hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đề nghị trong thực hiện nhiệm vụ cải cách hành chính, trong đó có lĩnh vực hải quan, các bộ, ngành phải không ngừng quán triệt, nâng cao nhận thức, trách nhiệm, quan tâm công tác kiểm tra, giám sát kết quả thực hiện. Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan cần quyết liệt triển khai và tăng cường công tác phối hợp với các bộ, ngành.

Theo báo cáo của Tổng cục Hải quan, việc thực hiện Nghị quyết 19 năm 2014 và 2015 đã được triển khai đồng bộ, quyết liệt với nhiều giải pháp, nổi bật là cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính; ứng dụng triệt để công nghệ thông tin vào các hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ; triển khai Hệ thống VNACCS/VCIS; thực hiện chính thức Cơ chế một cửa quốc gia và kết nối Cơ chế một cửa ASEAN…

3. Mở rộng kết nối Cơ chế một cửa quốc gia với 3 Bộ và kết nối Cơ chế một cửa ASEAN với 4 nước

Ngày 8-9-2015, tại trụ sở Tổng cục Hải quan, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chủ trì Lễ công bố thực hiện chính thức Cơ chế một cửa quốc gia (NSW) và kết nối kỹ thuật Cơ chế một cửa ASEAN. Với sự kiện này, Việt Nam chính thức trở thành một trong 5 quốc gia đầu tiên trong khu vực kết nối kỹ thuật Cơ chế một cửa ASEAN (cùng với Indonesia, Thái Lan, Malaysia, Singapore).

Đối với NSW, ngoài 6 Bộ đã kết nối các giai đoạn trước gồm: Tài chính; Giao thông vận tải; Công Thương; Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Y tế; Tài nguyên và Môi trường, từ thời điểm này NSW chính thức kết nối mở rộng thêm với 3 Bộ: Khoa học và Công nghệ; Thông tin và Truyền thông; Văn hóa, Thể thao và Du lịch với 22 thủ tục hành chính được thực hiện (chưa tính các thủ tục trong lĩnh vực hải quan).

4. Kỷ niệm 70 năm thành lập Hải quan Việt Nam

Ngày 14-7, Tổng cục Hải quan long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 70 năm ngày thành lập Hải quan Việt Nam (10/9/1945-10/9/2015) và Đại hội điển hình tiên tiến lần thứ V. Tại buổi Lễ, Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước trao Huân chương Độc lập hạng Nhất cho Tổng cục Hải quan; Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh trao Huân chương Lao động hạng Nhất cho Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Ngọc Túc.

Năm 2015 diễn ra nhiều hoạt động thi đua hướng tới chào mừng kỷ niệm 70 năm thành lập Hải quan Việt Nam. Lần đầu tiên Tổng cục Hải quan tổ chức cuộc thi viết về Hải quan Việt Nam; xuất bản một số ấn phẩm như: “70 năm Hải quan Việt Nam”; “Hải quan Việt Nam- Những sự kiện giai đoạn 1945-2015”; Sách ảnh Hải quan Việt Nam 70 năm xây dựng và phát triển… nhằm giáo dục truyền thống, niềm tự hào nghề nghiệp cho CBCC Hải quan.

5. Quyết định mới về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Tổng cục Hải quan

Ngày 17-12-2015, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 65/2015/QĐ-TTg quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Tổng cục Hải quan trực thuộc Bộ Tài chính (thay thế Quyết định 02/2010/QĐ-TTg) và có hiệu lực từ 5-2-2016.

Vị trí, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Tổng cục Hải quan cơ bản không thay đổi so với Quyết định 02/2010/QĐ-TTg. Về tổ chức thực hiện nhiệm vụ, Quyết định số 65 đã bổ sung các nhiệm vụ cho phù hợp với quy định của Luật Hải quan và các văn bản có liên quan.

Cơ cấu tổ chức của ngành Hải quan đã nâng 4 đơn vị lên cấp vụ, cục là: Vụ Thanh tra- Kiểm tra; Cục Tài vụ - Quản trị; Cục Quản lý rủi ro; Cục Kiểm định hải quan. Theo đó, các đơn vị thuộc cơ quan Tổng cục Hải quan bao gồm: Vụ Pháp chế; Vụ Hợp tác quốc tế; Vụ Tổ chức cán bộ; Vụ Thanh tra- Kiểm tra; Cục Tài vụ - Quản trị; Văn phòng (có đại diện tại TP. HCM); Cục Giám sát quản lý về hải quan; Cục Thuế XNK; Cục Điều tra chống buôn lậu; Cục Kiểm tra sau thông quan; Cục Quản lý rủi ro; Cục Kiểm định hải quan; Cục CNTT và Thống kê hải quan; Viện Nghiên cứu Hải quan; Trường Hải quan Việt Nam; Báo Hải quan.

Ở cấp cơ quan Hải quan ở địa phương, có 34 Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thuộc Tổng cục Hải quan như hiện hành.

Năm 2015 là năm đầu tiên Tổng cục Hải quan thực hiện luân chuyển cán bộ trong quy hoạch để đào tạo, bồi dưỡng; điều động đi thực tế địa phương đối với cán bộ lãnh đạo cấp vụ, cục và tương đương thuộc cơ quan Tổng cục.

6. Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng thăm, chúc tết CBCC Hải quan

Ngày 24-2 (tức mùng 6 tháng Giêng năm Ất Mùi), Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng và Đoàn công tác của Quốc hội đến thăm, chúc Tết đội ngũ CBCC Tổng cục Hải quan và cắt băng khánh thành Bảo tàng Hải quan Việt Nam. Phát biểu với tập thể lãnh đạo và CBCC khối cơ quan Tổng cục Hải quan, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng bày tỏ mong muốn năm 2015, Hải quan Việt Nam cần tiếp tục Hoàn thiện- Hiện đại- Vững mạnh để xứng đáng với sự tin tưởng của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, sự yêu quý của bạn bè quốc tế.

Chủ tịch Quốc hội cho rằng, Tổng cục Hải quan phải cố gắng, nỗ lực hơn nữa để đưa Hải quan Việt Nam sánh vai với Hải quan các nước tiên tiến trên thế giới, là một trong những ngành đi đầu trong tiến trình hội nhập quốc tế của đất nước…

7. Khai trương địa điểm kiểm tra chuyên ngành tại Hải Phòng và Hà Nội

Ngày 17-11-2015, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định 2026/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa XNK. Với vai trò là đơn vị chủ trì xây dựng Đề án, Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính) đã đưa ra nhiều giải pháp mang tính đột phá theo định hướng tại Nghị quyết 19/NQ-CP của Chính phủ là cải cách toàn diện các quy định về quản lý chuyên ngành đối với hàng hóa XNK phù hợp với thông lệ quốc tế, chuyển mạnh sang hậu kiểm để giảm thời gian thông quan hàng hóa.

Cụ thể hóa các mục tiêu của Đề án, ngày 1-12, Tổng cục Hải quan đã công bố địa điểm kiểm tra chuyên ngành đầu tiên trên cả nước tại Hải Phòng. Tiếp đó, ngày 22-12 công bố địa điểm kiểm tra chuyên ngành tại Nội Bài (Hà Nội). Các địa điểm kiểm tra chuyên ngành tập trung như trên sẽ tiếp tục được thành lập tại 5 địa bàn cửa khẩu quan trọng khác là: Lạng Sơn, Quảng Ninh, Lào Cai, TP.HCM, Đà Nẵng.

8. Quyết liệt thực hiện nhiệm vụ thu NSNN

Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, các mặt hàng chính, thuế suất cao sụt giảm, công tác thu ngân sách gặp rất nhiều thách thức. Đặc biệt, giá dầu thô liên tục giảm, hiện ở dưới mức 36 USD/thùng, giảm một nửa so với dự toán. Lường trước được những khó khăn tác động tới nguồn thu, ngay từ đầu năm, Tổng cục Hải quan đã tập trung nguồn lực tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra thuế, chống thất thu, chống buôn lậu, gian lận thương mại, thực hiện các biện pháp quản lý thu, chống thất thu NSNN như: Chống thất thu về giá, tăng cường kiểm soát giá hàng hóa NK đã được quy định tại cơ sở dữ liệu giá, tăng cường kiểm tra giá mặt hàng XK; phân loại hàng hóa xác định mức thuế, tăng cường kiểm tra xuất xứ hàng hóa, kiểm tra sau thông quan, đôn đốc thu hồi nợ thuế...

Bên cạnh đó, công tác xây dựng hoàn thiện hệ thống quản lý rủi ro, đảm bảo thông tin quản lý rủi ro có hiệu quả đối với từng khâu nghiệp vụ, đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra thuế, trong đó đặc biệt chú trọng các DN có rủi ro cao về thuế, các DN tạm nhập, tái xuất... Phối hợp với các cơ quan liên quan: Thuế, Ngân hàng kiểm tra giám sát chặt chẽ việc kê khai hải quan và kê khai thuế đối với DN có rủi ro cao về thuế nhằm chống các hành vi gian lận, chiếm đoạt tiền hoàn thuế từ NSNN.

Với những giải pháp quyết liệt như trên, năm 2015, Tổng cục Hải quan thu NSNN từ hàng hóa XNK phấn đấu đạt 260 nghìn tỷ đồng, như mức đã báo cáo Quốc hội.

9. Chính thức hoạt động Phòng Giám sát Hải quan trực tuyến

Ngày 17-8-2015, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn ký Quyết định số 1658/QĐ-BTC về việc thành lập Phòng Giám sát Hải quan trực tuyến trực thuộc Cục Điều tra chống buôn lậu-Tổng cục Hải quan. Ngày 15-9-2015, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Ngọc Túc ký Quyết định số 2688/QĐ-TCHQ quy định nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Phòng Giám sát Hải quan trực tuyến. Phòng Giám sát Hải quan trực tuyến cung cấp thông tin tích hợp về hoạt động của cơ quan Hải quan, giúp lãnh đạo Bộ Tài chính, lãnh đạo Tổng cục Hải quan có thông tin kịp thời, chính xác, đáp ứng các yêu cầu trong quản lý, chỉ huy, chỉ đạo toàn Ngành.

Phòng Giám sát Hải quan trực tuyến đã phối hợp với các Cục Hải quan tỉnh, thành phố, các lực lượng chức năng liên quan phát hiện xử lý nhiều vụ buôn lậu lớn.

10. Triệt phá thành công nhiều vụ buôn lậu lớn

Trung tuần tháng 5-2015, lực lượng Hải quan: Cục Điều tra chống buôn lậu, các Cục Hải quan: Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh phối hợp với các lực lượng chức năng triệt phá một đường dây vận chuyển ma túy quốc tế, thu giữ hơn 40 kg cocain. Việc triệt phá thành công đường dây vận chuyển ma túy xuyên quốc gia này là chiến công lớn của lực lượng kiểm soát, chống ma túy ngành Hải quan, thể hiện hiệu quả công tác hiệp đồng tác chiến với các lực lượng phòng, chống ma túy trong nước và quốc tế.

Đến trung tuần tháng 11-2015, Tổng cục Hải quan đã phát hiện, xử lý 18.247 vụ việc, trị giá hàng hóa vi phạm hơn 378 tỷ đồng. Trong đó có 1.007 vụ buôn lậu vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới; 171 vụ ma túy; 16.339 vụ vi phạm hành chính; 14 vụ vi phạm sở hữu trí tuệ, hàng giả…

Tiếp tục phát huy vai trò thường trực của Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) tích cực trong hoạt động chia sẻ thông tin, hiệp đồng tác chiến đấu tranh, bắt giữ, xử lý các vụ việc buôn lậu.