Ý nghĩa của trận chiến tại Mosul, Iraq

Các lực lượng Iraq, do Mỹ hậu thuẫn, chính thức phát động cuộc tấn công nhằm giành lại Mosul từ tay IS.

Việc để mất thành trì quan trọng này sẽ đồng nghĩa với dấu chấm hết cho giấc mơ về một “caliphate”, nơi chúng đang tích cực kêu gọi người Hồi giáo trên toàn thế giới tới để mở rộng cái gọi là một “quốc gia” mới.

Trong những ngày này, quân đội Iraq với sự hỗ trợ của liên quân do Mỹ đứng đầu, đang tiến hành một chiến dịch quy mô lớn nhằm giành lại quyền kiểm soát Mosul từ tay IS và đã bước đầu đạt được những bước tiến quan trọng. Tổ chức tư vấn Soufan viết trong báo cáo tóm tắt mới đây của mình rằng: “việc tiếp tục để mất nhiều vùng lãnh thổ khiến tổ chức cực đoan này càng gặp nhiều khó khăn hơn trong việc duy trì mục tiêu thành lập một ‘caliphate’”.

IS đã để mất nhiều vùng đất và các thành phố quan trọng, trong đó có những khu vực mang tính biểu tượng, buộc phải triển khai những chiến lược du kích và phòng thủ nhiều hơn là thể hiện tinh thần liều chết mà chúng thường huênh hoang trong các hoạt động tuyên truyền của mình.

Hồi tháng 6 vừa qua, sau trận đấu mở màn khá dữ dội, quân đội Iraq đã dễ dàng giành lại quyền kiểm soát Fallujah, thành phố phía Tây thủ đô Baghdad, nơi lực lượng lính thủy đánh bộ Mỹ từng hứng chịu những tổn thất vô cùng nghiêm trọng. Và mới đây, ngày 15-10, lực lượng chống IS đã tái chiếm Dabiq, thành phố ở Syria được nhắc tới nhiều trong những câu chuyện của IS và là nơi những kẻ thánh chiến thề chiến đấu sống còn để chống lại “những kẻ thập tự chinh”. Tờ tạp chí hoàn toàn bằng tiếng Anh của IS còn được đặt theo tên thành phố phía Bắc Syria này, nơi các tay súng IS cuối cùng đã buộc phải tháo chạy, thay vì chiến đấu tới cùng như những gì chúng tuyên bố. Số đầu tiên của tờ tạp chí này, được phát hành hồi tháng 7-2014, đã dành phần lớn số trang viết về vấn đề xây dựng nhà nước và tô vẽ “caliphate” như một thực thể vững bền.

Song theo phát biểu của chuyên gia về chủ nghĩa thánh chiến Aymenn al-Tamimi tại Diễn đàn Trung Đông, IS được xây dựng dựa trên hạ tầng cơ sở sẵn có của nhà nước Iraq, trong đó, thuế đánh vào người dân sinh sống tại các vùng lãnh thổ mà chúng chiếm đóng là một trong những nguồn thu chính của tổ chức này. Vì vậy, ông al-Tamimi cho rằng: “Khi chính phủ ngừng trả các khoản lương (cho các công chức sinh sống tại đây) từ mùa Hè năm ngoái, IS đã mất một nguồn thu đáng kể… Hình ảnh nhà nước quyền lực của IS chắc chắn đã bị sứt mẻ nghiêm trọng, và điều này, là một nguyên nhân khiến số lượng tân binh và các chiến binh nước ngoài tới gia nhập IS sụt giảm hẳn”.

IS đã từng kiểm soát hơn 1/3 lãnh thổ Iraq và một phần lớn lãnh thổ Syria song giờ đã phải rút về một vùng lãnh thổ nhỏ hẹp hơn. Việc thất thủ ở Mosul gần như đồng nghĩa với việc IS không còn nắm giữ toàn bộ vùng lãnh thổ nào ở Iraq, và có thể là động lực để chúng chuyển hướng sang các chiến thuật du kích như tấn công chớp nhoáng và đánh bom. Từ một tổ chức từng khiến toàn thế giới kinh hoàng và kiểm soát một khu vực lãnh thổ lớn tương đương nước Anh, IS giờ đang suy yếu và ngày càng giống một nhóm thánh chiến “bình thường” hơn. Giới phân tích cho rằng tổ chức khủng bố al-Qaeda có thể sẽ lợi dụng sự sa sút của IS để chứng minh sự vượt trội trong các hoạt động của mình.

Trận chiến đang diễn ra ở Mosul có thể sẽ là thời khắc đánh dấu sự bắt đầu sụp đổ của IS, song để điều này xảy ra, chắc chắn liên quân cần phải làm nhiều hơn nữa. Rõ ràng, nếu xử lý kém, đây có thể sẽ chỉ là một khoảng lặng nữa trước khi chủ nghĩa khủng bố lại hồi sinh, và khi đó cả thế giới sẽ lại phải đối mặt với không ít nguy cơ từ các vụ thảm sát trả đũa và chia rẽ phe phái nghiêm trọng.