Xuất khẩu sang Mỹ: Cần kiểm soát chi phí logistics để giữ vững thị phần

Bộ Công Thương tăng cường xúc tiến thương mại, kết nối doanh nghiệp vào chuỗi cung ứng toàn cầu trước biến động chính sách từ Mỹ.

Chi phí logistics không chỉ nằm ở cước vận tải

5 tháng đầu 2025, xuất khẩu Việt Nam đạt hơn 180 tỷ USD, tăng 14% so với cùng kỳ. Trong đó, riêng thị trường Mỹ đã chiếm trên 57,2 tỷ USD kim ngạch hai chiều và Việt Nam xuất siêu gần 50 tỷ USD, đưa thặng dư dự kiến cả năm chạm mốc 123,5 tỷ USD. Con số này cũng đồng nghĩa với việc Mỹ đang ngày càng “soi kỹ” hơn chuỗi cung ứng của Việt Nam.

Cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Mỹ (CBP) không chỉ tăng cường rà soát xuất xứ sản phẩm, mà còn yêu cầu minh bạch toàn bộ quá trình logistics. Điều này xuất phát từ lo ngại hàng hóa xuất xứ không rõ ràng, hay được “trung chuyển” qua Việt Nam để lách thuế, ảnh hưởng đến cán cân thương mại.

Chia sẻ tại hội thảo chuyên đề do Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) phối hợp tổ chức ngày 19/6 tại Hà Nội, ông Nguyễn Trần Khánh Hoàng, Giám đốc điều hành Super Cargo Service Group cho biết, bài toán logistics không dừng lại ở chuyện cước tàu đi Mỹ tăng gấp rưỡi, gấp đôi so với đầu năm.

Phần lớn doanh nghiệp vẫn chỉ chú tâm vào giá cước mà chưa lường hết các “phụ phí ẩn”: từ chi phí lưu kho, thời gian chậm trễ ngoài dự kiến cho đến xử lý hồ sơ hải quan phức tạp. “Một container kẹt lại cảng Los Angeles chỉ một ngày đã có thể phát sinh 500 USD. Nếu hồ sơ thiếu minh bạch, doanh nghiệp rất dễ bị đưa vào danh sách cần hậu kiểm”, ông Hoàng cảnh báo.

Chính vì vậy, ngoài việc tối ưu chi phí qua First Sale for Export, Duty Drawback hay rà soát lại các điều kiện Incoterm, doanh nghiệp Việt cần nhìn logistics như một quá trình khép kín và được kiểm soát chặt chẽ, chứ không chỉ là chuyện gửi hàng và chờ khách nhận.

Chuyên gia cảnh báo doanh nghiệp cần chủ động ứng phó trước chính sách thuế quan siết chặt từ Hoa Kỳ.

“Doanh nghiệp thường nghĩ khai báo đúng thời điểm xuất hàng là đủ, nhưng thực tế không phải vậy,” ông Nunzio De Filippis, Giám đốc Cargotrans USA chia sẻ. Theo ông Nunzio De Filippis, CBP ngày càng chủ động khai thác dữ liệu, áp dụng trí tuệ nhân tạo để phân tích hồ sơ xuất khẩu. Quy định hậu kiểm trong vòng 5 năm khiến bất kỳ sai sót nào, đều có thể dẫn đến truy thu thuế, phạt chậm nộp hoặc thậm chí dừng thông quan.

Chính vì vậy, sản phẩm muốn vào được Mỹ không chỉ cần giấy chứng nhận xuất xứ, mà cả quá trình sản xuất phải đạt được tiêu chí “chuyển đổi đáng kể”, hồ sơ khai báo phải minh bạch và chính xác tuyệt đối. Nếu không, doanh nghiệp dễ trở thành “mục tiêu” bị CBP yêu cầu giải trình hoặc mở rộng điều tra.

Ở phần trao đổi, doanh nghiệp liên tục đưa ra những tình huống vướng mắc trong xuất khẩu để chuyên gia phân tích và hướng dẫn. Một doanh nghiệp xuất khẩu cửa thép băn khoăn về cách tối ưu hóa đơn hàng để giảm bớt thuế phải nộp. Chuyên gia giải thích, thay vì gộp tất cả vào một dòng giá trị, doanh nghiệp có thể tách riêng các hạng mục nguyên liệu và chi phí trung gian, miễn sao mỗi phần đều được minh bạch, dễ chứng minh. Bởi, nếu không, hồ sơ sẽ dễ rơi vào tầm ngắm của CBP, kéo theo không ít phiền toái.

Với những doanh nghiệp xuất khẩu qua Amazon, bài toán lại nằm ở chuyện tối ưu chi phí. Khi để Amazon lo trọn gói thì phát sinh quá nhiều khoản không tên, từ phí lưu kho đến phí hạ hàng chậm. Giải pháp được các chuyên gia khuyến nghị là vận chuyển trước vào kho trung gian của chính doanh nghiệp tại Mỹ, sau đó mới phân phối nội địa. Cách làm này không chỉ tránh quá tải và phụ phí mà còn giúp chủ hàng kiểm soát tốt hơn thời gian và chi phí vận hành…

Chủ động thích ứng để không lỡ “thời điểm vàng”

Từ góc nhìn của cơ quan quản lý, ông Bùi Quang Hưng, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, nhấn mạnh: “Logistics không chỉ là khâu kỹ thuật, mà là năng lực cốt lõi. Trong bối cảnh chính sách Mỹ không ngừng thay đổi, Bộ Công thương đã và đang đẩy mạnh các chương trình đào tạo, xúc tiến, kết nối doanh nghiệp với chuỗi cung ứng toàn cầu. Các ứng dụng AI, blockchain trong logistics được khuyến khích để tăng minh bạch và giảm chi phí dài hạn”.

Cùng chia sẻ tầm nhìn, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, cho rằng doanh nghiệp cần sẵn sàng thích ứng: không thể chỉ xuất khẩu dựa vào lợi thế nhân công giá rẻ, mà phải chủ động nâng cao tiêu chuẩn, tăng tỷ lệ nội địa hóa và tối ưu chuỗi sản xuất để tránh rơi vào tầm ngắm của các biện pháp phòng vệ thương mại.

Trong bối cảnh thị trường Mỹ ngày càng “khó tính”, hiểu biết và chủ động làm chủ logistics không chỉ giúp doanh nghiệp tránh thất thoát mà còn là chìa khóa để vững chân lâu dài. Nếu không làm chủ, doanh nghiệp dễ mất khách, mất lợi thế và mất cả cơ hội xuất khẩu - bất kể quy mô lớn hay nhỏ.