Xuất khẩu khó khăn, giá cá tra “lao dốc”

	Xuất khẩu cá tra sẽ tăng trưởng trở lại nhờ “cú hích” EVFTA
	Xuất khẩu cá tra sang ASEAN đang rất khả quan
	Xuất khẩu thủy sản chắc mục tiêu 10 tỷ USD
	Xuất khẩu cá tra sang EU tăng trưởng mạnh

XK cá tra đặt mục tiêu hơn 2,4 tỷ USD trong năm 2019. Ảnh: N.Thanh.

Lao đao tại Mỹ và Trung Quốc

Theo Hiệp hội Chế biến và XK thủy sản Việt Nam (VASEP): Suốt 4 tháng liên tiếp, từ tháng 3 đến tháng 6 năm nay, giá trị XK cá tra giảm từ 6-17,6% so với cùng kỳ năm 2018. Tính đến hết tháng 6, tổng giá trị XK cá tra đạt 961,6 triệu USD, giảm 4,1% so với nửa đầu năm trước. Đáng chú ý, với thị trường lớn là Mỹ, tính đến hết tháng 6, tổng giá trị XK cá tra sang Mỹ chỉ đạt 141,9 triệu USD, giảm 27,9% so với cùng kỳ năm trước. Riêng tháng 6, giá trị XK cá tra sang thị trường này giảm mạnh tới 40,8%. Với thị trường quan trọng khác của cá tra là Trung Quốc-Hồng Kông (Trung Quốc), tình hình cũng không mấy khả quan. 6 tháng đầu năm nay, XK cá tra sang thị trường Trung Quốc - Hồng Kông (Trung Quốc) có chiều hướng tăng trưởng chậm hơn nhiều so với các năm trước. Tính đến hết tháng 6, tổng giá trị XK cá tra sang thị trường này đạt 254,3 triệu USD, tăng 1,2%, chiếm 26,4% tổng giá trị XK cá tra.

XK khó khăn kéo theo giá cá tra tại thị trường nội địa cũng đi xuống. Theo Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN&PTNT): Nhìn chung, thị trường cá tra nguyên liệu tại ĐBSCL trong nửa đầu năm có xu hướng suy yếu dần sau một năm liên tục tăng nóng. Giá cá tra đã giảm gần 16.000 đồng/kg so với cùng kỳ năm 2018 và đang ở mức thấp nhất trong khoảng 2 năm qua. Giá bán buôn cá tra nguyên liệu tại ĐBSCL trong tháng 6 tiếp tục xu hướng giảm khoảng 2.000 đ/kg so với tháng trước đó, xuống còn 22.000-23.000 đồng/kg đối với cá tra loại I (800-900g/con), trong khi giá thu mua chỉ trong khoảng 20.000-21.000 đồng/kg. Lượng bắt của các doanh nghiệp ở mức thấp, chủ yếu bắt cá ao nhà và hạn chế mua ngoài. Do ảnh hưởng bởi giá cá tra nguyên liệu giảm nên nhu cầu giống thả nuôi trong dân cũng giảm, giá cá giống cũng giảm mạnh. Hiện, giá cá giống loại 30 con/kg dao động ở mức 18.000 - 20.000 đồng/kg (trong khi cuối năm 2018 giá cá giống là 60.000- 65.000 đồng/kg).

“Nguyên nhân giá giảm là do XK giảm mạnh, đặc biệt là XK sang 2 thị trường lớn là Mỹ và Trung Quốc”, Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản nhận định. Liên quan tới vấn đề này, ông Dương Nghĩa Quốc-Chủ tịch Hiệp hội Cá tra Việt Nam đánh giá: Với mức giá bán như hiện tại, người nuôi đang lỗ khoảng 5.000-6.000 đồng/kg. Điểm quan trọng là muốn cắt lỗ cũng không dễ vì không bán được hàng.

Thúc xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc

Về nguyên nhân khiến nuôi trồng, kinh doanh cá tra ảm đạm nửa đầu năm nay sau một năm khá thành công trong 2018, trao đổi với phóng viên Báo Hải quan, ông Trần Đình Luân-Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản phân tích: Những nơi nào nuôi trồng cá tra có liên kết chặt chẽ, theo dõi thường xuyên thì giá cả vẫn ổn định, người nuôi có lãi. Những nơi dân đào tự phát đào ao thả cá, không có liên kết chặt chẽ với DN mới không bán được. Mức giá cá xuống đáy chủ yếu rơi vào những trường hợp đào ao tự phát, bán cho thương lái, bị ép giá. Năm 2018, giá cá tra tăng, diện tích trồng lúa không hiệu quả được người dân chuyển đổi sang đào ao nuôi cá tra khá nhiều. Diện tích giống cũng như diện tích nuôi cá tra vì thế tăng lên.

Về thị trường Trung Quốc, ông Luân cho biết: Việc XK cá tra chính ngạch của các công ty vẫn bình thường, song năm nay Trung Quốc siết chặt buôn bán tiểu ngạch. Trước đây, phía DN Trung Quốc sang Việt Nam thấy cá là mua, đóng gói rồi mang về thì hiện nay không làm được như vậy. Thu mua cá tra đều phải có nhãn mác, địa chỉ rõ ràng.

Xung quanh vấn đề này, theo ông Dương Nghĩa Quốc: Việc nuôi cá tra ồ ạt, nếu chỉ đổ cho nông dân cũng khó. Khi có lợi nhiều, người dân đương nhiên phải tự tìm cách để có thu nhập. Vấn đề ở đây là, cơ chế chính sách cũng còn nhiều bất cập. Ví dụ, vấn đề liên kết chuỗi, phải vận động làm sao người dân liên kết với DN để sản xuất, song đó là chỉ một mặt. Câu chuyện quản lý quy hoạch, quản lý liên kết vùng giữa tỉnh này với tỉnh kia, ai là người điều hành… hiện nay không có. Phải làm sao để có cơ chế liên kết vùng giữa các tỉnh. “Vấn đề nữa vô cùng quan trọng là liên kết ngang giữa các DN. Các DN cá tra cũng tự làm khó mình, tranh mua tranh bán. Giá lên thì DN cũng giữ giá nhưng khi khủng hoảng, DN "mạnh ai nấy bán", không cần biết đến lợi ích chung”, ông Quốc nhấn mạnh.

Để gỡ khó cho toàn ngành, Hiệp hội Cá tra Việt Nam đề nghị các cơ quan quản lý đẩy mạnh xúc tiến thương mại, gỡ khó những vấn đề cụ thể. Ví dụ, XK cá tra sang thị trường Mỹ, Trung Quốc, Brazil… khó ở điểm nào thì cơ quan quản lý cùng hỗ trợ DN tháo gỡ, đừng chỉ hô khẩu hiệu chung chung. “Về dài hạn, ngành cá tra đã hội nhập vào “sân chơi” quốc tế, phải đảm bảo về tiêu chuẩn xuất xứ, an toàn vệ sinh thực phẩm, có thương hiệu. Cá tra Việt còn chưa có thương hiệu. Hội nhập rồi mà không làm tốt thì mình để dùng thôi chứ bán cho ai. Điều này để DN tự làm không nổi mà cần sự hỗ trợ của cơ quan nhà nước, điển hình là Bộ Công Thương và Bộ NNPTNT”, ông Quốc nhấn mạnh.

Ông Luân nêu rõ: Về phần nuôi trồng, mấu chốt vẫn là đẩy mạnh nuôi trồng có sự liên kết chặt chẽ theo tiêu chuẩn quốc tế, có thể truy xuất được nguồn gốc, đảm bảo được nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. Còn với XK, hiện nay, định hướng là tiếp tục đẩy mạnh mở rộng thị trường Trung Quốc theo hướng XK chính ngạch, tạo cung cầu ổn định lâu dài. Hy vọng, nửa đầu năm Trung Quốc nhập nhiều cá tra đã tiêu thụ hết thì nửa cuối năm nhu cầu tăng lên, XK cá tra sẽ được đẩy mạnh hơn. Ngoài ra, XK cá tra còn phải mở rộng sang các thị trường khác, đặc biệt là thị trường trong khối Hiệp định Đối tác Toàn diện và Chiến lược xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA).