Vì sao doanh nghiệp chưa mặn mà với xếp hạng tín nhiệm?

	ĐỐI THOẠI CHÍNH SÁCH: Để xếp hạng tín nhiệm thực sự trở thành “văn hóa” trong thị trường vốn
	Tổ chức tín dụng nên có quyền được yêu cầu giải thích về kết quả xếp hạng
	Tham vấn chuyên gia quốc tế về công tác xếp hạng tín nhiệm quốc gia giai đoạn 2021-2030

Ông Nguyễn Minh Tú, Giám đốc bộ phận Xếp hạng tín nhiệm của FiinRatings.

Thưa ông, hiện chúng ta đã bước sang những ngày đầu tiên của năm 2022, như vậy các quy định về những trường hợp phát hành trái phiếu DN phải thực hiện xếp hạng tín nhiệm tại Nghị định 153 và 155 đã có hiệu lực được 1 năm. Là đơn vị đã được Bộ Tài chính cấp phép cung cấp dịch vụ này, xin ông chia sẻ về sự cần thiết của việc xếp hạng tín nhiệm đối với hoạt động của doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp có nhu cầu phát hành trái phiếu DN nói riêng?

Thực tế cho thấy ở các quốc gia phát triển trong khu vực như Singapore, các DN nước ngoài khi muốn niêm yết cổ phiếu hay trái phiếu trên thị trường chứng khoán Singapore thì sẽ được yêu cầu phải thực hiện xếp hạng tín nhiệm bởi các đơn vị xếp hạng tín nhiệm quốc tế như S&P, Fitch hay Moody’s. Như vậy, có thể thấy ở các quốc gia phát triển, mặc dù đã có hành lang pháp lý cũng như cơ quan quản lý giám sát rất chặt chẽ thị trường vốn nhưng họ vẫn yêu cầu DN thực hiện xếp hạng tín nhiệm để đảm bảo tính minh bạch của thông tin cho thị trường cũng như cung cấp các công cụ hỗ trợ tốt cho các thành viên của thị trường.

Khi nhìn sang thị trường trái phiếu DN Việt Nam có thể thấy thị trường đang tăng trưởng rất mạnh trong những năm vừa qua, dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng rất tốt trong những năm tới và sẽ trở thành công cụ chính để huy động vốn cho các DN, đặc biệt là vốn trung và dài hạn. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại việc phát hành và giao dịch trái phiếu DN chỉ mới sôi động ở thị trường sơ cấp, với sự tham gia chủ yếu của các nhà đầu tư tổ chức hay các tổ chức tín dụng, trong khi sự tham gia của các nhà đầu tư cá nhân còn rất nhỏ. Còn thị trường thứ cấp thì tính thanh khoản cũng như mức độ tham gia của các thành viên thị trường cũng rất yếu.

Để hỗ trợ phát triển thị trường thứ cấp cũng như toàn bộ thị trường trái phiếu DN Việt Nam tôi cho rằng, một trong những công cụ hiệu quả đã và đang được áp dụng tại các quốc gia khác, ví dụ như Singapore, là thực hiện xếp hạng tín nhiệm để các nhà đầu tư cá nhân có thêm thông tin tham khảo trước khi đưa ra quyết định đầu tư của mình. Bên cạnh đó, việc xếp hạng tín nhiệm sẽ giúp giảm sự bất cân xứng giữa các thành viên trong thị trường; cung cấp được những phân tích sâu về rủi ro khả năng nhà phát hành đáp ứng được nghĩa vụ nợ của họ. Kết quả xếp hạng tín nhiệm cũng sẽ là công cụ, là kết quả tham chiếu để hình thành ra một dải lãi suất của thị trường trái phiếu DN Việt Nam. Đồng thời, việc xếp hạng tín nhiệm cũng sẽ là công cụ để mở rộng hơn nữa tệp nhà đầu tư của DN thay vì chỉ tập trung vào nhà đầu tư tổ chức hoặc các tổ chức tín dụng.

Như vậy, lợi ích đã thấy và cơ chế cho hoạt động này cũng đã có, nhưng hiện nhiều doanh nghiệp vẫn chưa mặn mà với hoạt động này. Theo ông nguyên nhân do đâu? Liệu thủ tục thực hiện có phải là rào cản?

Thực tế chúng tôi cho rằng thời gian thực hiện xếp hạng tín nhiệm chỉ gói gọn trong vòng 4-6 tuần nên đây không phải là rào cản chính trong việc DN tiếp cận và sử dụng dịch vụ xếp hạng tín nhiệm. Vấn đề chính là các DN Việt Nam, đặc biệt là các nhà phát hành trái phiếu ở Việt Nam vẫn chưa có thói quen và chưa thực sự hiểu rõ về lợi ích của xếp hạng tín nhiệm. Điều này cũng tương tự như sự xuất hiện của dịch vụ kiểm toán độc lập cách đây khoảng 20 năm. Tôi cho rằng DN cần có thời gian để làm quen và nắm rõ bản chất và lợi ích của việc tham gia xếp hạng tín nhiệm cũng như việc thực hiện xếp hạng tín nhiệm sẽ hỗ trợ như thế nào cho sự phát triển của thị trường vốn nói chung.

Hiện Bộ Tài chính đang dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153/2020/NĐ-CP, trong đó có bổ sung quy định về xếp hạng tín nhiệm với một số loại trái phiếu doanh nghiệp. Theo ông, liệu những quy định này có đủ sức “làm nóng” thị trường xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam?

Những quy định này nếu được đưa vào áp dụng trong thực tế sẽ rất phù hợp với giai đoạn phát triển hiện tại của thị trường trái phiếu DN Việt Nam - một thị trường được dự báo sẽ tăng trưởng rất mạnh trong những năm tới. Ngoài ra, sự kiện tập đoàn bất động sản lớn thứ 2 Trung quốc là Evergrande rơi vào tình trạng vỡ nợ, không đủ khả năng đáp ứng các nghĩa vụ nợ đến hạn của họ trong thời gian vừa qua cũng như tình hình dịch bệnh Covid-19 kéo dài ở Việt Nam và trên thế giới làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của DN đã chỉ rõ tầm quan trọng của xếp hạng tín nhiệm trong việc cảnh báo rủi ro cho các nhà đầu tư và hỗ trợ các nhà đầu tư đưa ra quyết định đầu tư của họ.

Vì vậy, chúng ta cần đẩy nhanh hơn nữa việc có một hệ thống xếp hạng tín nhiệm độc lập nhằm cung cấp thông tin minh bạch cho thị trường, bổ sung công cụ cảnh báo rủi ro nhằm bảo vệ các nhà đầu tư đồng thời giúp cho quá trình luân chuyển vốn giữa các chủ thể tham gia thị trường được diễn ra thông suốt và hiệu quả. Tôi cho rằng sự thay đổi này nếu diễn ra kịp thời sẽ đảm bảo cho sự phát triển lành mạnh của thị trường.

Để xếp hạng tín nhiệm thực sự trở thành văn hóa trong thị trường vốn, theo ông, ngoài những quy định hành chính thì cần có thêm những yếu tố gì khác?

Bên cạnh các quy định hành chính mà các cơ quan quản lý đưa ra thì chúng tôi vẫn đang thực hiện các hoạt động để hỗ trợ thị trường nói chung cụ thể là các DN, các nhà phát hành trái phiếu Việt Nam nói riêng để họ có thể hiểu được lợi ích của việc xếp hạng tín nhiệm thông qua các tài liệu, ấn phẩm của chúng tôi được công bố thường xuyên và định kỳ hàng tháng, hàng quý ra thị trường. Đồng thời chúng tôi cũng tổ chức các sự kiện, cuộc họp trực tuyến khi công bố kết quả xếp hạng tín nhiệm cũng như các hội thảo chuyên môn để giúp cho thị trường hiểu hơn về những hoạt động của chúng tôi, hiểu được rằng xếp hạng tín nhiệm là cái gì, chúng tôi làm được gì.

Từ đó chúng tôi tin rằng các DN và các thành viên thị trường có thể hiểu được việc tự nguyện tham gia xếp hạng tín nhiệm sẽ đồng nghĩa với việc họ đang cùng với chúng tôi chung tay đóng góp rất lớn vào sự phát triển của thị trường vốn Việt Nam nói chung và thị trường trái phiếu DN Việt Nam nói riêng.

Xin cảm ơn ông!