Trợ giúp và tạo thời cơ cho doanh nghiệp mở rộng thị trường mới

	Nhiều cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu nhờ lợi thế Hiệp định UKVFTA
	2022 là năm Chính phủ triển khai các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp với quy mô rộng khắp
	EVFTA giúp doanh nghiệp Việt Nam mở rộng các thị trường khác

PGS.TS. Nguyễn Văn Nam, Chủ tịch hội đồng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh.

Với tình hình kinh tế thế giới hiện nay, theo ông, hoạt động xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam sẽ chịu những tác động ra sao?

Hiện nay, nhiều doanh nghiệp xuất nhập khẩu của Việt Nam đang gặp khó khăn trước tình trạng suy thoái kinh tế toàn cầu, lạm phát tăng cao làm giảm nhu cầu nhập khẩu của các thị trường chính của Việt Nam. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp rơi vào tình trạng thiếu hoặc không có đơn hàng trong cuối năm 2022 và sang đầu năm 2023. Do đó, không ít doanh nghiệp đã phải tạm dừng sản xuất, cho công nhân nghỉ luân phiên, thậm chí là tạm đóng cửa vì không thể duy trì hoạt động.

Tuy nhiên, qua phân tích tình hình kinh tế và lạm phát của nhiều quốc gia, những khó khăn này có thể chỉ kéo dài đến hết quý 1/2023, sau đó tình hình kinh tế có thể khá hơn và lạm phát suy giảm, giúp các hoạt động kinh tế, giao thương được sôi động trở lại.

Trong thời gian qua, ông nhận xét như thế nào về sự trợ giúp và tận dụng từ các FTA, nhất là FTA thế hệ mới tới hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam?

Đúng như kỳ vọng và thực tế đang diễn ra, các FTA giúp doanh nghiệp xuất khẩu thuận lợi hơn, những khó khăn hiện nay hoàn toàn do bối cảnh khách quan từ tình hình kinh tế thế giới. Theo đó, các doanh nghiệp Việt Nam đã nỗ lực tận dụng những cơ hội và ưu đãi về thuế quan, quy tắc xuất xứ… để gia tăng hàm lượng và giá trị xuất khẩu, đồng thời tăng cường liên kết, liên doanh, gia nhập chuỗi cung ứng và thu hút đầu tư. Nhờ thế, Việt Nam vẫn duy trì xuất siêu dù bối cảnh có nhiều thách thức.

Bên cạnh đó, nhằm hóa giải những hạn chế về nhu cầu giảm sút tại các thị trường truyền thống, doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng FTA để mở rộng và đẩy mạnh giao thương hàng hóa với nhiều thị trường mới, xuất khẩu những mặt hàng mới… Ngoài ra, khi đã đủ điều kiện gia nhập và phát triển thương mại với các quốc gia đã ký kết FTA, các doanh nghiệp Việt Nam cũng sẽ có điều kiện và cơ hội thuận lợi hơn để hợp tác với những đối tác từ thị trường chưa có hoặc chuẩn bị có FTA.

Để tăng cơ hội cho xuất khẩu nhờ FTA, các doanh nghiệp và cơ quan quản lý cần phải làm gì, thưa ông?

Các doanh nghiệp hiện nay đang rất khó khăn, nhiều doanh nghiệp đang phải hoạt động cầm chừng để giữ chân người lao động, với hy vọng sẽ khôi phục lượng đơn hàng và hoạt động xuất khẩu vào đầu năm 2023. Vì thế, thời điểm này, các doanh nghiệp cần sự hỗ trợ từ các cơ quan quản lý hơn bao giờ hết. Đó là những ưu đãi về thuế, tài chính, vốn tín dụng cho đến các chương trình xúc tiến thương mại.

FTA mang lại nhiều thuận lợi nhưng phải có những chương trình xúc tiến thương mại thì những ưu đãi, hỗ trợ mới đi vào thực tế và doanh nghiệp mới tìm kiếm được đối tác, bạn hàng. Với số lượng lên tới 98% doanh nghiệp quy mô nhỏ và vừa, nên việc tự thực hiện các chương trình xúc tiến thương mại còn rất nhiều khó khăn, thậm chí là không đủ điều kiện và kinh phí để thực hiện. Vì thế, các cơ quan quản lý với vai trò chủ chốt là Bộ Công Thương, các tham tán thương mại tại nước ngoài cần chủ trì, tổ chức thành các đoàn công tác, đưa đi khảo sát thị trường, thực hiện hội chợ, giao lưu, kết nối thương mại… theo nhóm thị trường hoặc nhóm sản phẩm.

Ngoài ra, các chương trình hỗ trợ cần tập trung cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp xuất khẩu mặt hàng chủ lực… để những hỗ trợ được hiệu quả và sát thực tế. Bên cạnh đó, công tác thông tin, tuyên truyền về FTA, cơ chế ưu đãi và hướng tận dụng FTA cũng rất quan trọng bởi vẫn còn không ít doanh nghiệp, hoặc các doanh nghiệp mới thành lập chưa hiểu rõ cơ chế trong FTA. Theo tôi, những hoạt động hỗ trợ này cần được thực hiện với trách nhiệm cao, tránh hình thức vì mục tiêu chung là sự phát triển của doanh nghiệp và gia tăng kim ngạch xuất khẩu quốc gia.

Với các doanh nghiệp, như nhiều chỉ đạo từ Chính phủ đã nêu, cần phải đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường nên các doanh nghiệp cần tìm hiểu về thông tin, điều kiện xuất khẩu sang các thị trường mới. Hiện một số thị trường tại Đông Âu, châu Phi, châu Mỹ vẫn còn khá mới mẻ nên các doanh nghiệp có thể tận dụng để tạo quan hệ, thúc đẩy xuất khẩu. Những năm qua, doanh nghiệp Việt Nam có xu hướng mở rộng và đẩy mạnh tại thị trường ASEAN. Đây là một cơ hội rất tốt bởi thị trường này có nhiều ưu đãi, thuận tiện trong vận chuyển hàng hóa. Ngoài ra, một số quốc gia như Ấn Độ, Australia… cũng đang được chú ý, nhưng đây là những thị trường khó tính hoặc có văn hóa tôn giáo phức tạp nên các doanh nghiệp cần chú ý để nâng cao chất lượng và cải thiện sản phẩm phù hợp với nhu cầu thị trường.

Tất nhiên, với những công việc về mở rộng thị trường, các doanh nghiệp phải rất chủ động, bởi sự hỗ trợ từ các cơ quan chức năng chỉ là một phần. Các doanh nghiệp cần nghiên cứu, tìm hiểu và khảo sát thị trường, tìm hiểu đối tác và hợp tác một cách rõ ràng, dựa trên cơ sở pháp lý chặt chẽ… để không những đảm bảo sản phẩm phù hợp thị hiếu mà còn tránh những rủi ro có thể gặp phải.

Xin cảm ơn ông!