Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển: Tinh thần đổi mới toàn diện đang được thể hiện rõ nét

Quốc hội khóa XIV đã đi qua gần nửa chặng đường. Như Phó Chủ tịch Quốc hội đã khẳng định, yêu cầu đổi mới là đòi hỏi tiên quyết trong bối cảnh hiện nay. Vậy, thời gian qua, hoạt động của Quốc hội đã đổi mới như thế nào, thưa ông?

Có thể nói, sự đổi mới của cả hệ thống chính trị trong đó có Quốc hội là yêu cầu tiên quyết và “sống còn” để đáp ứng sự phát triển cũng như sự mong mỏi của đông đảo nhân dân và cử tri cả nước. Kế thừa những nền tảng, kinh nghiệm và bài học của các khóa trước, Quốc hội khóa XIV đã có rất nhiều đổi mới nhằm nâng cao chất lượng hoạt động, đáp ứng đúng vai trò là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất như Hiến pháp đã nêu. Những đổi mới này được thể hiện đặc biệt rõ nét trong kỳ họp thứ 3 và 4 diễn ra trong năm 2017.

Điểm đầu tiên cần nhắc tới là Quốc hội tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động lập pháp thông qua nâng cao chất lượng các dự án Luật. Các dự án Luật, các Nghị quyết được Quốc hội thông qua lần này có thể nói đều mang tính đột phá cao, giải quyết được những vấn đề của quản lý hiện tại, tương lai cũng như khắc phục những yếu kém trước đây trên một số lĩnh vực.

Đổi mới căn bản thứ hai là Quốc hội đã chuyển “mạnh” từ Quốc hội tiến hành thảo luận, tham luận sang Quốc hội tranh luận, mổ xẻ, phản biện các vấn đề từ cấp Ủy ban đến Thường vụ Quốc hội và Quốc hội, từ đó đi đến cùng các vấn đề, tạo sự đồng thuận và nhất trí cao.

Quốc hội cũng đã thực hiện một số thí điểm trong hoạt động như quy định thời gian tranh luận, thời gian thảo luận; gộp thảo luận KT-XH với thảo luận về dự toán ngân sách; tăng số phiên truyền hình trực tiếp, thậm chí truyền hình trực tiếp nhiều phiên trước đây không truyền hình như thảo luận về dự toán ngân sách nhà nước, bàn về các cơ quan tư pháp,... Điều đó giúp sự tiếp cận của Quốc hội với cử tri gần hơn thông qua hệ thống thông tin đại chúng, truyền hình, báo chí. Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn trong 2 kỳ họp vừa qua cũng được nâng cao, đi vào trọng tâm, trọng điểm. Người hỏi xây dựng, không né tránh; người trả lời thẳng thắn.

Quốc hội cũng tổ chức một số hoạt động giám sát chuyên đề với những vấn đề “nóng bỏng” được cử tri và nhân dân quan tâm như chấp hành pháp luật trong vệ sinh an toàn thực phẩm; trong xây dựng bộ máy tổ chức nhà nước,...

Trong bối cảnh hiện nay, một mặt Chính phủ phải cắt giảm thuế quan theo các cam kết hội nhập, mặt khác phải dành nhiều ưu đãi, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Điều đó khiến việc triển khai nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước, đặc biệt là ngân sách Trung ương đã khó càng khó. Đây cũng là “mối bận tâm” của nhiều cử tri. Theo ông, cần làm gì để khắc phục khó khăn này?

Trong bối cảnh hội nhập và tự do hóa thương mại, việc Việt Nam tham gia vào các Hiệp định thương mại tự do là xu hướng tất yếu. Khi đó, chúng ta không thể giữ hàng rào thuế quan như trước được mà buộc phải cắt giảm thuế theo một lộ trình nhất định. Trước mắt, điều này sẽ có tác động trực tiếp đến tình hình thu ngân sách do nguồn thu từ thuế XNK giảm.

Tuy nhiên, quan điểm xuyên suốt của chúng ta là không tạo ra gánh nặng về thuế đối với người dân, doanh nghiệp thông qua thuế suất hay mức thu cụ thể mà nguồn thu của ngân sách nhà nước phải xuất phát từ sự tăng trưởng, phát triển của nền kinh tế. Do đó, khi cam kết, chúng ta đã xây dựng một lộ trình giảm thuế rất tích cực, đồng thời, trong thực hiện, Chính phủ cũng lường trước những thách thức để xây dựng, trình Quốc hội thông qua Kế hoạch Tài chính 5 năm 2016-2020, trong đó xác định rõ tổng thu, tỷ lệ huy động trên GDP, tổng chi và bội chi; thậm chí hoạch định được từng năm trong Kế hoạch Tài chính 3 năm với 1 năm dự toán, 2 năm dự báo. Nếu so với các nước trên thế giới và trong khu vực thì Việt Nam là một trong những quốc gia tiên phong theo xu hướng này.

Cụ thể trong vấn đề thu ngân sách nhà nước, rõ ràng chúng ta phải thay đổi lại về cơ cấu khi mà các khoản thu theo lộ trình cam kết tự do thương mại giảm đi thì phải tăng tỷ trọng thu thuế nội địa lên và cơ cấu lại mối quan hệ giữa thuế trực thu và thuế gián thu. Bản thân từng sắc thuế cũng phải được rà soát lại trên tinh thần không thay đổi thuế suất. Ngay cả những chính sách miễn giảm cũng phải được tính toán lại cho phù hợp với thực tế. Ngoài ra, công tác quản lý hành thu cũng phải được cải cách bằng việc ứng dụng triệt để công nghệ thông tin vừa giúp tinh gọn bộ máy, giảm bớt chi phí hành thu và nâng cao tính công khai, minh bạch.

Giữ vững an ninh tài chính quốc gia, bảo đảm cân đối ngân sách tích cực là một trong những yêu cầu đã được Bộ Chính trị đưa ra trong Nghị quyết số 07-NQ/TƯ. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, nguy cơ mất cân đối ngân sách vẫn còn, có thể dẫn đến nhiều hệ lụy. Chính vì vậy, yêu cầu thắt chặt kỷ cương, kỷ luật ngân sách, tiết kiệm, chống lãng phí trong chi tiêu công đồng thời đảm bảo bội chi, giữ an toàn nợ công là hết sức quan trọng, Phó Chủ tịch Quốc hội đánh giá như thế nào về vấn đề này?

Việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đã được triển khai khá tốt trong thời gian qua, tuy nhiên, những chỉ tiêu giảm chi cụ thể được đặt ra chỉ mang tính chất ngắn hạn, nhất thời. Theo tôi, cơ cấu lại chi ngân sách mới là giải pháp căn cơ của vấn đề này.

Chúng ta cần phải chuyển mạnh từ việc dự toán chi theo bộ máy công việc sang dự toán chi theo kết quả đầu ra, hiệu quả công việc. Song song với đó là kiên trì thực hiện theo cơ chế thị trường và xã hội hóa. Những lĩnh vực nào tư nhân có thể đảm bảo được thì ngân sách không nên “ôm đồm”. Tất cả các dịch vụ công cũng phải chuyển sang áp dụng cơ chế giá, chỉ hỗ trợ cho một số đối tượng trong phạm vi nhất định. Ngoài ra, phải cải cách bộ máy hành chính, nâng cao hiệu quả, hiệu lực, chuyển từ hành chính sang hợp tác, từ mệnh lệnh sang phục vụ.

Từ thu, chi để cơ cấu lại bội chi, nợ công; đảm bảo cương quyết điều hành ngân sách theo đúng Kế hoạch Tài chính 5 năm, coi đó là kim chỉ nam để thực hiện. Hay như tôi đã nói ở trên, tinh giản bộ máy, áp dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của các cơ quan, thay đổi tư duy quản lý mới là giải pháp căn bản, căn cơ để giảm chi ngân sách. Trong đầu tư công cũng vậy, Nhà nước có thể buông những lĩnh vực mà tư nhân có thể đảm trách tốt; đầu tư theo đúng trật tự ưu tiên; đúng thời điểm, đúng thiết kế, dự toán,... cũng là tiết kiệm.

Nhìn chung, dư địa để tiết kiệm còn nhiều, thất thoát, lãng phí còn lớn. Vấn đề là phải chỉ ra được để thay đổi, khắc phục.

Ngoài ra, năm 2017, bội chi và nợ công đã được đảm bảo tốt cả số tuyệt đối và tương đối. Trước đây, chúng ta dự báo năm 2017-2018 sẽ là đỉnh nợ nhưng đến nay, năm 2017 đã kết thúc, việc trả nợ vẫn đang đảm bảo song song với đáp ứng nhiệm vụ vay. Không chỉ vậy, bên trong các khoản nợ, lãi suất giảm, thời hạn vay tăng lên, an toàn tài chính quốc gia đảm bảo, vĩ mô ổn định, tăng trưởng khá. Tất cả đã tạo ra điều kiện thuận lợi để giữ được bội chi và an toàn nợ công. Kết quả này có nỗ lực rất lớn của Chính phủ nói chung và Bộ Tài chính nói riêng.

Xin cảm ơn Phó Chủ tịch Quốc hội đã dành thời gian cho Báo Hải quan. Chúc ông và gia đình một năm mới nhiều sức khỏe, an khang, thịnh vượng!