Người vẽ chân dung mẹ Việt Nam Anh hùng

Nữ họa sĩ Đặng Ái Việt bên các bức vẽ.

Nữ họa sĩ Đặng Ái Việt 67 tuổi đời, hơn 50 tuổi nghề. Bà được nhiều người biết đến, yêu mến và cảm phục khi một mình đi dọc dài đất nước để vẽ ký họa chân dung các mẹ Việt Nam Anh hùng. Bạn đường của bà là chiếc xe Chaly cũ mèm, ấy vậy mà bất cứ nơi nào có những người mẹ anh hùng, bà vẫn đến tận nơi, vẽ xong, ôm hôn các mẹ thay những liệt sĩ đã hy sinh, sau đó ra UBND phường, xã để lấy mộc chứng nhận trên bản vẽ…

Nữ họa sĩ Đặng Ái Việt, sinh năm 1948, quê Tiền Giang. Năm 15 tuổi bà tham gia lực lượng thanh niên xung phong, ra chiến trận với chiếc ba lô gồm bút vẽ, sơn màu. Từ năm 2010 bà bắt đầu vẽ tranh chân dung mẹ Việt Nam Anh hùng trên mọi miền đất nước. Đến nay nữ họa sĩ Đặng Ái Việt đã vẽ được 1.425 chân dung mẹ Việt Nam Anh hùng. Với đóng góp to lớn đó, bà đã được Tổ chức Kỷ lục châu Á ghi nhận là kỷ lục gia vẽ nhiều tranh về mẹ Việt Nam Anh hùng nhất.

Toàn bộ các chuyến đi của mình, bà đều tự bỏ tiền túi ra, không nhận tài trợ. Bởi theo bà, việc bà làm không chỉ là niềm đam mê mà là sự tri ân đồng đội và đã là tri ân thì chỉ bằng tình yêu và lòng kính trọng mà thôi. Nữ họa sĩ tâm sự: “Khi xưa tôi và các đồng đội đã hẹn thề với nhau sau chiến tranh, ai còn sống thì phải đi hết đất nước mình”. Từ đó, suốt từ Bắc chí Nam, không tỉnh thành nào thiếu vắng dấu chân của bà. Chiếc xe Chaly bà mang gia cố lại, buộc phía sau chiếc thùng sắt có vài gói mì bên trong cùng dụng cụ sửa xe, thêm cái áo mưa, chiếc mái che tự chế… bà đã rong ruổi hang cùng ngõ hẻm để tìm gặp các mẹ Việt Nam Anh hùng.

Người cũng có lúc ốm đau, chiếc xe Chaly cũng phải có lúc nằm ở chỗ thợ sửa xe máy. Hành trình mà nữ họa sĩ đã đi cũng không kém phần vất vả, khó khăn. Trong nhật ký hành trình bà viết: “Nhịn đói mà chạy, không dừng lại được, người ướt loi ngoi, tuy có áo mưa nhưng ăn thua gì, mưa vuốt mặt không kịp. Mắc mưa từ 1 giờ 6 giờ chiều. Lạnh run, bước xuống xe 2 đầu gối sụm vì tê…” hay “Đi tới huyện Chi Nê của tỉnh Hòa Bình mất 20km đường dốc, xóc khó đi. Xuống một con dốc toàn những ổ voi, sợ quá… Đôi chân ngồi trên xe một tuần lễ đã phù nề. Chẳng có gì ăn giữa núi rừng vào giờ này, chế cháo ăn liền lót dạ. Ngồi ghi nhật ký mà đôi chân tê nhức”. Khó khăn là vậy nhưng “đến nơi biết tin có Mẹ còn sống, tuy có nhọc mệt nhưng nghe lòng thanh thản và nguồn cảm hứng về mẹ Anh hùng với tôi không bao giờ cạn” - nữ họa sĩ Đặng Ái Việt chia sẻ.

Với nữ họa sĩ, mỗi bức chân dung là một sự khắc họa rất riêng, rất sâu sắc về từng người Mẹ và bà đã gặp và vẽ, nhưng tất cả các bà Mẹ trong hàng ngàn bức chân dung ấy cũng có một nét chung rất đặc biệt: “Hàng ngàn mẹ, tôi bảo đảm không bức tranh nào giống bức tranh nào. Bởi với một mẹ là một tình cảm đặc biệt nhưng vẫn có cái chung nhất. Đó là tấm lòng của mẹ đối với Tổ quốc này rất thiêng liêng”.

Họa sĩ cho biết, đi khắp cả nước như thế, nhưng nỗi ân hận lớn nhất của bà là khi đến nơi, có mẹ đã không còn nữa, nên bà không thể vẽ chân dung cho mẹ. Mới đây, khi đến quận 7 vẽ tiếp chân dung hai bà mẹ mới được phong danh hiệu bà mẹ Việt Nam Anh hùng năm ngoái, thì bà không cầm được nước mắt khi một mẹ đã ra đi. Nữ họa sĩ Đặng Ái Việt tâm sự: “Tôi hối tiếc vì thân này không thể xẻ làm năm, làm sáu được để vẽ cho kịp chân dung các mẹ. Đây đúng là một cuộc chạy đua nghiệt ngã. Rõ ràng, tôi chạy không kịp. Tôi không phải là nhà ngoại cảm, nên tôi chỉ vẽ người ngồi ngay trước mặt tôi mà không phải qua tưởng tượng. Tôi cũng không vẽ qua ảnh của bất kỳ ai chụp mà phải cảm nhận trực tiếp từng gương mặt của các mẹ, để đọc từng nhịp đập, từng hơi thở của mẹ thông qua nỗi da diết nhớ con. Đồng thời, khi gặp mỗi mẹ, tôi lại được cùng mẹ bước ngược ký ức, về với những tháng ngày bi hùng mà đau thương, về với những mất mát, cô đơn khó có ai hiểu hết”.

Dường như nguồn cảm hứng về các mẹ Việt Nam Anh hùng không bao giờ cạn trong nữ họa sĩ. Bà chia sẻ: “Tôi vẫn nói với lòng mình và nói một cách tâm linh với các liệt sĩ rằng, tôi sẽ vẽ hết những mẹ còn sống, dầu mẹ ở nơi nào, xa xôi cách mấy tôi cũng đi cho bằng được. Tôi cũng hy vọng các mẹ sẽ chờ tôi. Dầu mẹ ở nơi nào, mẹ còn sống nhất định tôi sẽ đến”.

Trong hành trình “nét vẽ tri ân” của mình, nữ họa sĩ Đặng Ái Việt cũng đang thực hiện vẽ chân dung về các Anh hùng lực lượng vũ trang. Từ năm 2013 đến nay, bà đã thực hiện kí họa thành công hơn 200 bức chân dung các Anh hùng lực lượng vũ trang tại Quân khu 7 và Quân khu 9.