Nghe tiếng hát chèo trên quê hương Tây Nguyên

Các điệu múa phụ họa của CLB chèo

Nhớ quê hương là... hát chèo

Ngôi nhà cấp IV của gia đình là nơi hội họp và tập luyện của CLB, bà Dương Thị Hợi (67 tuổi), Chủ nhiệm CLB chèo Thái Bình cho biết: Năm 1986, 17 hộ dân ở huyện Đông Hưng và hơn 40 hộ dân huyện Kiến Xương (tỉnh Thái Bình) vào xã Ya Ly, huyện Sa Thầy (Kon Tum) xây dựng kinh tế mới.

Những ngày đầu tiên “cơm đùm cơm nắm” đặt chân đến vùng đất xa lạ này, trong lòng bà con ai cũng trào dâng nỗi nhớ quê hương. Những lúc ra đồng, hoặc lên rẫy vất vả với việc cày sâu cuốc bẫm còn đỡ; tối đến, ai về nhà nấy quây quần bên mâm cơm, ấm nước ai cũng nôn nao nhớ quê nhà. Những lúc như vậy, họ lại hát cho nhau nghe những điệu chèo cổ.

Đặc biệt, mỗi khi địa phương có sự kiện gì thì đoàn kết toàn dân, mỗi lần xã Ya Ly tổ chức giao lưu văn hóa văn nghệ chào mừng các làng trong xã đều luyện tập văn nghệ, biểu diễn cồng chiêng, múa xoang cũng là lúc già trẻ làng Đông Hưng lại thấy “nao nao” nhớ quê nhà...

Và rồi, ngày 10.3.2005, theo đề nghị của bà con làng Đông Hưng, ông Phạm Văn Hoóng đã cùng những người lớn tuổi trong làng thành lập CLB Chèo quê lúa, ban đầu với 17 thành viên. Để có nhạc cụ, trang phục biểu diễn, các thành viên CLB phải góp tiền và vượt hơn ngàn km về quê Thái Bình mua sắm. Chỉ mấy tháng sau, các loại đàn, nhị, sáo, trang phục, nón... đều có đủ.

Do tính chất đặc biệt của chèo, là phải nắm bắt được những làn điệu cơ bản và thuộc lời những bài chèo cổ, nên phần lớn các thành viên tham gia CLB đều là người lớn tuổi trong làng; trong đó, nhiều gia đình cả vợ lẫn chồng đều tham gia.

Điển hình như ông Phạm Văn Hoóng - bà Đỗ Thị Nhuận; ông Phạm Văn Minh - bà Phạm Thị Thuận; anh Lê Xuân Hoàn - chị Nguyễn Thị Hương; anh Đỗ Văn Tứ - chị Cao Thị Hoài… Họ là những thành viên nòng cốt của CLB, tuy lớn tuổi nhưng niềm đam mê chèo trong họ rất lớn.

Sức sống của Câu lạc bộ

Trong công tác dàn dựng và biểu diễn, ban đầu CLB chỉ biểu diễn những bài chèo cổ được dàn dựng ở quê hương Thái Bình. Nhưng giờ đây các thành viên trong CLB đã tự viết lời mới dựa trên các làn điệu chèo cổ; trong đó phần lớn tập trung ca ngợi quê hương, ca ngợi Đảng và Bác Hồ kính yêu; ngợi ca cuộc sống nơi mảnh đất Sa Thầy nơi họ đến xây dựng kinh tế mới...

Nói về việc duy trì hoạt động của CLB, bà Hợi chia sẻ: Ngày mới thành lập, ông Hoóng là Chủ nhiệm CLB cùng với bà là Phó chủ nhiệm chịu trách nhiệm viết lời. Kể từ ngày ông Hoóng mất đi, bà Hợi đảm đương chức Chủ nhiệm CLB và viết lời, là người cầm trịch để CLB hoạt động.

Mỗi tháng một lần, bà Hợi lại triệu tập các thành viên tập trung đến nhà bà để họp. Tương tự, mỗi dịp gần đến ngày truyền thống của CLB, ngày lễ lớn của Đảng, của quê hương, đất nước... bà Hợi lại tập trung các thành viên CLB để luyện tập những làn điệu chèo lời mới để biểu diễn. Đến nay, ngoài những làn điệu bà và ông Hoóng viết lời, bà Hợi đã viết được 28 làn điệu chèo cổ để CLB đi biểu diễn. Ngoài việc viết lời, bà Hợi còn là người chịu trách nhiệm chính trong việc dàn dựng các điệu múa, các hoạt cảnh chèo.

Khi được hỏi về kinh phí hoạt động của CLB, bà Hợi và các thành viên chia sẻ: Mỗi năm xã Ya Ly hỗ trợ hai triệu đồng để CLB luyện tập; việc mua sắm trang phục, sửa chữa và sắm mới nhạc cụ đều do các thành viên đóng góp; tất cả mọi kinh phí hoạt động đều do các thành viên trong CLB tự lo. Tuy nhiên, có một điểm đáng mừng là gia đình các thành viên và bà con nhân dân trong làng đều ủng hộ về tinh thần. Trong số 22 thành viên CLB chèo quê lúa, người nhỏ tuổi nhất là Đào Thị Hoa 18 tuổi.

Đến nay, ngoài việc luyện tập và biểu diễn trong những ngày lễ ở xã Ya Ly; tham gia giao lưu với các địa phương trong huyện, tham gia biểu diễn ở tỉnh... Ngày mới thành lập, chỉ biểu diễn cho bà con trong làng đến xem, “tiếng lành đồn xa” bà con ở các địa phương lân cận như Ya Xier, Ya Tăng, Sa Sơn... cũng đến xem và nghe CLB biểu diễn. Đây là điểm đáng mừng khi CLB chèo duy nhất ở Tây Nguyên thu hút được khán giả trong vùng.

Với việc thành lập CLB chèo quê lúa trên đất Tây Nguyên, không chỉ giúp cho người dân Thái Bình thêm yêu quê hương họ; mang lại niềm vui cho người lao động nơi đây; duy trì văn hóa truyền thống của những làn điệu chèo cổ, mà còn giúp cho địa phương huyện Sa Thầy thêm phong phú hơn nền văn hóa dân tộc. Được nghe những làn điệu chèo cổ lời mới nơi mảnh đất Tây Nguyên xa xôi này, ai cũng có cảm tưởng như mình đang sống ở vùng quê lúa. Đặc biệt hơn, khi những làn điệu chèo được họ viết lời ca ngợi quê hương, cuộc sống và con người nơi mảnh đất Kon Tum. Chia tay Ya Ly và những làn điệu chèo sâu thẳm, chúng tôi cũng mong cho CLB chèo được duy trì và phát triển vững bền.