Đơn giản hóa thủ tục đăng ký cho hộ kinh doanh

Hộ kinh doanh là chủ thể kinh doanh đang chiếm số lượng đông đảo trong nền kinh tế. Ảnh minh họa: Internet.

Cần đảm bảo đơn giản, thuận tiện

Hiện cả nước có khoảng 5 triệu hộ kinh doanh với đóng góp giá trị kinh tế lớn nhưng địa vị pháp lý còn chưa rõ ràng.

Theo VCCI, hộ kinh doanh có những đặc điểm rất khác biệt so với doanh nghiệp là hoạt động nhỏ lẻ, đơn giản nên việc thiết kế thủ tục đăng ký kinh doanh cũng cần phải đảm bảo đơn giản, thuận tiện để thu hút các chủ thể này thực hiện hoạt động đăng ký.

Góp ý cho Dự thảo Nghị định về hộ kinh doanh, VCCI cho rằng, các quy định tại Dự thảo đã thể hiện tinh thần cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính nhưng vẫn cần xem xét một số vấn đề.

Cụ thể, với việc xác định “Hộ kinh doanh”, Dự thảo đưa ra hai phương án quy định về đối tượng thành lập hộ kinh doanh. Phương án 1: Giữ nguyên quy định hiện hành, đối tượng thành lập hộ kinh doanh là cá nhân và thành viên hộ gia đình. Phương án 2: Đối tượng thành lập hộ gia đình chỉ là cá nhân.

VCCI cho biết, theo số liệu thống kê của các cơ quan đăng ký kinh doanh, hộ gia đình đăng ký kinh doanh chủ yếu là cá nhân. Cơ quan Thuế hiện nay cũng quản lý hộ kinh doanh theo mã số cá nhân và những xử lý liên quan đối với hộ gia đình đều là xử lý đối với cá nhân. Như vậy, việc quy định đối tượng thành lập hộ gia đình là cá nhân sẽ phù hợp về mặt thực tiễn.

Tuy nhiên, hộ gia đình là chủ thể kinh doanh có tính lịch sử. Việc thay đổi về khái niệm này có thể tác động đến các quy định liên quan đến hộ gia đình, và cần nghiên cứu một cách kĩ lưỡng. Vì vậy, trước mắt, VCCI đề nghị Ban soạn thảo lựa chọn phương án 1, giữ nguyên như quy định hiện hành. Về mặt lâu dài, VCCI đề nghị quy định hộ kinh doanh chỉ do cá nhân thành lập.

Nên thực hiện ghi mã ngành, nghề kinh doanh

Liên quan đến việc ghi ngành, nghề kinh doanh của hộ kinh doanh, theo quy định tại khoản 1 Điều 89 Nghị định 01/2021/NĐ-CP của Chính phủ về đăng ký doanh nghiệp, việc ghi ngành, nghề kinh doanh của hộ kinh doanh là "tự do", cơ quan đăng ký kinh doanh sẽ ghi nhận thông tin về ngành, nghề kinh doanh này trên Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh.

Dự thảo đã sửa đổi quy định này theo hướng, hộ kinh doanh lựa chọn ngành nghề cấp 4 trong Hệ thống ngành kinh tế Việt Nam (gồm 486 ngành theo Quyết định 27/2018/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ) để ghi ngành, nghề kinh doanh chính và ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện của hộ kinh doanh trong giấy đề nghị đăng ký kinh doanh (khoản 2 Điều 12 Dự thảo).

Tờ trình Dự thảo lý giải, quy định này nhằm phù hợp với vấn đề quản lý của các cơ quan quản lý chuyên ngành khi các cơ quan này yêu cầu hộ kinh doanh phải có giấy tờ xác nhận các ngành, nghề kinh doanh mà hộ kinh doanh đang hoạt động khi rà soát, kiểm tra việc chấp hành điều kiện kinh doanh của hộ kinh doanh đối với ngành, nghề kinh doanh có điều kiện.

Hơn nữa, việc hộ kinh doanh tự ghi ngành, nghề kinh doanh cũng nhằm đảm bảo tính chủ động và tự chịu trách nhiệm của hộ kinh doanh với tư cách là một thực thể có đóng góp tích cực trong nền kinh tế. Theo đó, hộ kinh doanh vừa có thể xác định một cách chính xác ngành, nghề phù hợp nhất với nhu cầu và điều kiện kinh doanh vừa có cơ hội tìm hiểu chính sách, ưu đãi để đảm bảo quyền lợi tối đa của mình khi tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh.

Nhưng theo quan điểm của VCCI, trong các văn bản chuyên ngành quy định về điều kiện kinh doanh không còn có quy định chủ thể kinh doanh phải đăng ký kinh doanh trong ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Từ năm 2020, thực hiện Nghị quyết 68/NQ-CP về cắt giảm, đơn giản hóa chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, các bộ, ngành đã xây dựng các phương án cắt giảm, đơn giản hóa quy định kinh doanh theo hướng bỏ các yêu cầu chủ thể kinh doanh phải thành lập doanh nghiệp/hộ kinh doanh trong ngành nghề kinh doanh có điều kiện.

Việc cắt giảm này nhằm đảm bảo thống nhất với tinh thần cải cách của Luật Doanh nghiệp về đăng ký kinh doanh khi Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh không còn ghi ngành, nghề đăng ký kinh doanh. Vì vậy, VCCI cho rằng, các quy định hướng dẫn về đăng ký kinh doanh không nên đi ngược lại tinh thần cải cách đã thể hiện tại Luật Doanh nghiệp cũng như các hoạt động cắt giảm chi phí tuân thủ mà Chính phủ đang thực hiện các năm gần đây.

Hơn nữa, trong các góp ý trước đây về vấn đề này, VCCI cũng đã phản ánh rất nhiều lần về những khó khăn, bất cập của doanh nghiệp khi phải ghi ngành, nghề đăng ký kinh doanh theo mã ngành cấp 4. Vì thế, VCCI kiến nghị xác định chủ thể phải thực hiện việc ghi mã ngành này là cơ quan quản lý nhà nước thay vì yêu cầu doanh nghiệp.

VCCI cho rằng, cơ quan nhà nước có thể dựa vào các ngành nghề mà doanh nghiệp đăng ký để xác định các nhóm, phân nhóm phù hợp để phục vụ cho mục tiêu thống kê hoặc các mục tiêu quản lý khác. Bởi nếu doanh nghiệp đăng ký không phải là ngành nghề cấm kinh doanh thì doanh nghiệp cũng sẽ được phép kinh doanh theo quy định.

Cùng với những ý kiến trên, VCCI cũng đề nghị điều chỉnh quy định sử dụng số định danh cá nhân trong thực hiện thủ tục đăng ký hộ kinh doanh theo hướng, các thông tin cá nhân của chủ hộ kinh doanh và các thành viên hộ gia định đăng ký kinh doanh trong hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh nếu không khớp với thông tin lưu trữ tại Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư thì cơ quan đăng ký kinh doanh sẽ thông báo tới cơ quan quản lý Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để hiệu chỉnh thông tin trong hệ thống dữ liệu này. Điều này sẽ tạo thuận lợi và giảm bớt thời gian, thủ tục đăng ký kinh doanh.