Đổi mới quản lý ngân quỹ Quốc gia: Chậm nhưng chắc

Hoạt động nghiệp vụ tại KBNN Hà Nội. Ảnh: Thu Hằng.

Hiện đại hoá tập trung nguồn thu

Một trong những dấu ấn của hệ thống Kho bạc trong việc triển khai thực hiện Chiến lược phát triển là thực hiện quy trình thu NSNN theo dự án Hiện đại hoá thu NSNN, nhằm cải cách quy trình thu NSNN theo hướng đơn giản về thủ tục hành chính, giảm thiểu thời gian và thủ tục nộp tiền cho người nộp thuế; đồng thời, ứng dụng có hiệu quả công nghệ thông tin điện tử tiên tiến vào quy trình quản lý thu NSNN.

Đến nay, Dự án đã tiến hành xong việc nâng cấp theo mô hình tập trung tại tất cả các địa phương trên cả nước và công tác phối hợp thu NSNN đã được triển khai tại 61 tỉnh, thành phố với khoảng hơn 640 đơn vị KBNN quận, huyện; triển khai với các ngân hàng thương mại (NHTM) nhà nước (ngân hàng mà KBNN có mở tài khoản) và NHTM cổ phần (ngân hàng mà KBNN không mở tài khoản).

Qua triển khai, dự án hiện đại hóa thu NSNN và tổ chức phối hợp thu NSNN với các NHTM bước đầu đã thu được một số kết quả như: Thực hiện kế toán số thu NSNN nhanh chóng, chính xác; hỗ trợ việc theo dõi tình trạng thu nộp tiền thuế, phí của cơ quan thu; thống nhất dữ liệu và giảm thiểu việc nhập liệu tại các cơ quan, đơn vị đảm bảo dữ liệu được nhập một nơi và sử dụng ở nhiều nơi; khắc phục tình trạng chứng từ chuyển từ ngân hàng về bị thiếu hoặc sai thông tin; đơn giản hóa và cải cách thủ tục hành chính trong quy trình thu nộp NSNN và tạo thuận lợi cho người nộp thuế (như người nộp thuế có thể lựa chọn địa điểm nộp tiền phù hợp nhất - nơi có trụ sở KBNN hoặc chi nhánh/điểm giao dịch của ngân hàng thương mại; nộp ngoài giờ hành chính. Qua đó, giúp người nộp thuế có thể tiếp cận thêm được các dịch vụ thu nộp NSNN văn minh, hiện đại khác); hạn chế thanh toán bằng tiền mặt qua KBNN.

Cùng với việc cải cách công tác thu NSNN qua KBNN, việc quản lý chi NSNN cũng đã được đổi mới với việc xây dựng Đề án cam kết chi; xây dựng cơ chế một cửa trong kiểm soát chi NSNN; sửa đổi bổ sung Luật NSNN; xây dựng Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kiểm soát chi NSNN qua KBNN; thống nhất đầu mối và quy trình kiểm soát chi NSNN và đang rà soát, báo cáo cấp có thẩm quyền về tình hình hoạt động các quỹ tài chính ngoài ngân sách...

Hiện nay, KBNN đang tiến hành các bước cần thiết để kiểm soát cam kết chi thực hiện từ 1-6-2013 tại tất cả các đơn vị KBNN trên toàn quốc. Đây sẽ hỗ trợ đắc lực cho việc kiểm soát chi tiêu của các đơn vị dự toán, chủ đầu tư, góp phần ngăn chặn tình trạng nợ đọng thanh toán, nâng cao trách nhiệm, kỷ luật tài chính không chỉ đối với cơ quan tài chính, KBNN, mà còn đối với cả các đơn vị dự toán, chủ đầu tư.

KBNN đã và đang xây dựng hệ thống thanh toán KBNN trên nền tảng công nghệ thông tin hiện đại. Từng bước tham gia thí điểm và triển khai mở rộng thanh toán điện tử liên ngân hàng, điện tử song phương và bù trừ điện tử, đảm bảo đáp ứng yêu cầu thanh toán nhanh chóng, chính xác và an toàn; đồng thời, nâng cao chất lượng dịch vụ và tiết kiệm chi phí thanh toán...

Nhìn lại 5 năm qua, công tác huy động vốn cũng được cải cách thông qua việc xây dựng đề án “Tái cơ cấu hàng hóa trên thị trường trái phiếu Chính phủ”, qua đó tạo ra một nghiệp vụ mới trên thị trường trái phiếu (nghiệp vụ hoán đổi trái phiếu), tạo điều kiện để Bộ Tài chính tái cấu trúc danh mục nợ trái phiếu hiệu quả hơn và nâng cao tính thanh khoản cho TPCP, tạo niềm tin cho nhà đầu tư. Ngoài ra về cơ chế, chính sách về phát hành TPCP cũng được thay thế, bổ sung theo hướng: hiện đại, công khai, minh bạch và hoạt động theo nguyên tắc thị trường; gắn với sự phát triển của thị trường tiền tệ, thị trường chứng khoán.

Đối mặt với rào cản

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, KBNN cũng chỉ ra những khó khăn khi triển khai Chiến lược phát triển như: Vẫn còn một bộ phận cán bộ bị giới hạn bởi kiến thức, tư duy, lề lối làm việc cũ, chưa theo kịp yêu cầu cải cách và hiện đại hóa hoạt động KBNN; KBNN vẫn thiếu cả về số lượng và chất lượng đội ngũ cán bộ đặc biệt là cán bộ hoạch định chính sách, cán bộ làm công tác nghiên cứu, xây dựng và triển khai thực hiện các đề án, cơ chế chính sách mang tính cải cách lớn và đột phá đến hoạt động KBNN...

Bên cạnh đó, việc xây dựng và triển khai một số cơ chế chính sách trong Chiến lược phát triển KBNN đòi hỏi phải được đồng bộ hóa với những khuôn khổ pháp lý có liên quan khác, song một số khuôn khổ pháp lý có liên quan đó lại chưa được sửa đổi, bổ sung phù hợp như: Sửa đổi, bổ sung Luật NSNN đòi hỏi phải được thực hiện một cách đồng bộ và phù hợp với lộ trình cải cách chung, đặc biệt là Hiến pháp và các văn bản Luật có liên quan (như Luật Tổ chức Quốc hội; Luật Tổ chức Chính phủ…); Việc ban hành các chuẩn mực kế toán công áp dụng tại Việt Nam trên cơ sở chuẩn mực kế toán công quốc tế đòi hỏi phải có sự sửa đổi, bổ sung đồng bộ với các quy định như: Quy định về trích khấu hao tài sản cố định; kế toán giảm giá hàng tồn kho; tỷ giá hạch toán thu, chi NSNN bằng ngoại tệ …

Thách thức đặt ra với hệ thống Kho bạc trong thời gian tới là xây dựng cơ sở pháp lý để triển khai thực hiện chức năng quản lý ngân quỹ nhằm đổi mới công tác quản lý ngân quỹ KBNN theo hướng an toàn và hiệu quả; Triển khai dự án Hiện đại hoá quản lý thu NSNN tại tất cả các cơ quan KBNN, Thuế, Hải quan trên toàn quốc theo hướng xây dựng chương trình quản lý thu thuế tại KBNN theo mô hình tập trung.

Đến năm 2015, KBNN sẽ thực hiện kết nối, trao đổi thông tin thu NSNN và ủy nhiệm thu NSNN bằng tiền mặt tại 100% các đơn vị KBNN địa phương, giảm tỷ trọng thu NSNN bằng tiền mặt qua KBNN. Triển khai thực hiện đầy đủ cơ chế quản lý cam kết chi NSNN qua KBNN đối với 100% các đơn vị dự toán, chủ đầu tư sau khi đã hoàn thành việc triển khai TABMIS trên toàn quốc.

Tiếp tục hiện đại hóa công tác tổ chức phát hành đảm bảo 2 mục tiêu đáp ứng nhu cầu vốn cho ngân sách và cho đầu tư phát triển và phát triển thị trường TPCP. Tập trung về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ KBNN nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng quản lý và tác nghiệp cho đội ngũ cán bộ KBNN theo chức trách và nhiệm vụ, đáp ứng yêu cầu phát triển.

Thu Hằng