Doanh nghiệp dệt may, da giày “chật vật” vì nguyên phụ liệu

Gần 80% nguyên liệu của ngành da giày phải NK. Ảnh: Nguyễn Huế

Theo ông Nguyễn Bình An, Tổng thư ký Hiệp hội Bông sợi Việt Nam, dư địa tăng trưởng XK của ngành dệt may vẫn còn nhưng khó là nguyên liệu và lao động tay nghề. Đặc biệt, công nhân phải có kỹ thuật nhất định để sử dụng máy có tính tự động cao. TP HCM không còn dư địa để phát triển dệt may bởi đây là ngành cần nhiều lao động nhưng thành phố không còn nhiều lao động để cung cấp. Hiện DN đã bắt đầu dịch chuyển nhà máy dệt may sang khu vực miền Trung và miền Bắc.

Về vấn đề đầu tư nguyên phụ liệu, lý do bị các địa phương từ chối do lo ngại ô nhiễm chỉ là một phần. Điều này có thể xuất phát từ việc DN đề nghị khu vực đầu tư không đúng quy định. Còn lại hiện đã có những địa phương quy hoạch khu công nghiệp tiếp nhận những DN nhạy cảm với môi trường. Theo đó, sẽ có những quy trình đầu tư để kiểm soát ô nhiễm. Một vấn đề khác, do áp lực cạnh tranh, nhiều DN không tuân thủ quy định ô nhiễm môi trường. Do đó, nhiều địa phương đã chọn phương án an toàn bằng cách từ chối tiếp nhận đầu tư ngành gây ô nhiễm môi trường.

Theo ông Phạm Bình An, nguyên phụ liệu dệt may thiếu nhất là vải. Việt Nam chưa chủ động được nguồn vải. Năm 2017 có nhu cầu 9 tỷ m2 vải nhưng trong nước chỉ cung ứng khoảng hơn 4 tỷ m2, còn lại phải NK. Đây cũng là dư địa của ngành dệt nhuộm phát triển. Nếu làm được sẽ giúp ngành dệt may phát triển chuyển từ gia công sang những công đoạn có giá trị gia tăng cao hơn.

“Hiện các DN gia công thì chỉ làm đơn giản là cắt vải, ráp và XK. Còn lại nguồn nguyên phụ liệu thì bị đối tác chỉ định mua. Do vậy, nếu có nguồn vải tại nội địa thì DN chủ động nguồn vải thì toàn bộ giá trị đó sẽ ở lại Việt Nam, tăng giá trị cạnh tranh và lợi thế cho DN dệt may tại Việt Nam. Ngoài ra, còn chủ động phát triển ngành công nghiệp thời trang”, ông An cho biết.

Cũng liên quan đến nguyên phụ liệu, ông Nguyễn Văn Khánh, Phó chủ tịch Hội da giày TP HCM, nguồn nguyên liệu chính của sản xuất da giày là da đang phải NK từ 75% - 80%. Đế giày cũng phải nhập 30%. Chủ yếu từ Trung Quốc, Ấn Độ, Đài Loan.

Nhận định về tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ -Trung đối với ngành dệt may ông Phạm Bình An cho rằng, cuộc chiến Mỹ Trung làm tăng động lực dịch chuyển Trung Quốc sang nước khác. Hiện Trung Quốc đang chiếm 40% tổng kim ngạch XK toàn cầu dệt may, Việt Nam mới chiếm 3%. Hiện DN Trung Quốc đang dịch chuyển sản xuất qua Châu Phi, Đông Á… Việt Nam vẫn là điểm sáng trong ASEAN trong cuộc dịch chuyển này bởi sự tương đồng về văn hoá.

Về phía ngành da giày, ông Nguyễn Văn Khánh cho biết, cuộc chiến Mỹ - Trung sẽ ảnh hưởng lớn đến sản xuất của Trung Quốc mà họ sản xuất thì phải có thị trường tiêu thụ nên xu hướng dịch chuyển sang các nước khác, trong đó có Việt Nam là tất yếu. Hiện hội Da giày TP.HCM đang đề nghị phía Trung Quốc liên kết với doanh nghiệp Việt Nam đầu tư nguyên phụ liệu. Tuy vậy, về phía các DN Việt Nam phải cẩn trọng về việc đánh tráo xuất xứ, gây ảnh hưởng đến hoạt động XK.