Đằng sau việc Mỹ ban hành lệnh cấm đầu tư vào ngành công nghệ cao tại Trung Quốc

Ngày 9/8, chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nêu chi tiết các quy định mới nhằm hạn chế đầu tư của Mỹ vào các ngành công nghệ tiên tiến ở Trung Quốc trong nỗ lực bảo vệ an ninh quốc gia khi căng thẳng với Bắc Kinh gia tăng.

Những quy định mới đặt ra giới hạn và nguyên tắc cho các công ty đầu tư mạo hiểm và vốn tư nhân của Mỹ, cũng như các doanh nghiệp liên doanh, khi muốn đầu tư vào những lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, máy tính lượng tử và chất bán dẫn của Trung Quốc. Các quy định mới sẽ được đưa ra thảo luận công khai trong thời gian tới. Trải qua quá trình xây dựng và tham vấn từ lâu, những hạn chế mới nhằm ngăn chặn “chất xám” và nguồn vốn của Mỹ chảy vào Trung Quốc, đồng thời thắt chặt khả năng quân đội nước này có thể tiếp cận các công nghệ tiên tiến có sẵn.

Giới chức Mỹ công bố bước đi này không ngừng nhấn mạnh mục tiêu của họ chỉ là nhằm hạn chế nguồn vốn từ Mỹ bằng cách nào đó lại khuyến khích quân đội Trung Quốc, chứ không nhằm gây thiệt hại cho nền kinh tế Trung Quốc. Trao đổi với báo giới ngày 9/8, một quan chức nói: “Đây là biện pháp đảm bảo an ninh quốc gia, không phải hành động kinh tế." Theo quan chức này, một mục đích quan trọng của sắc lệnh hành pháp mới và quy định sắp tới là hạn chế quyền tiếp cận của Trung Quốc đối với “những tài sản vô hình”, như bí quyết kỹ thuật hoặc mối quan hệ với các chuyên gia, thường đi kèm với việc đầu tư từ các quỹ đầu tư mạo hiểm hoặc các công ty cổ phần tư nhân. Một quan chức khác cho rằng quy định đề xuất được thiết kế để nhằm vào các công nghệ quan trọng nhất đối với sự phát triển của quân đội.

Chuyên gia Emily Benson thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) cho rằng vấn đề chính hiện nay là kế hoạch này sẽ tác động ra sao tới các đồng minh của Mỹ và cách Trung Quốc phản ứng. Nikki Haley, cựu Đại sứ Liên hợp quốc, người đã tuyên bố tham gia cuộc đua đề cử ứng cử viên tổng thống của Đảng Cộng hòa, bình luận: “Các quy định mới của chính quyền Mỹ thậm chí còn không phải là biện pháp nửa vời…., không đủ để ngăn tiền của Mỹ chảy vào túi quân đội Trung Quốc thông qua các công ty công nghệ. Để chặn nguồn tiền làm lợi cho quân đội Trung Quốc, chúng ta phải ngừng tất cả các khoản đầu tư của Mỹ vào các công ty quân sự và công nghệ quan trọng của Trung Quốc.” Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Marco Rubio cho rằng kế hoạch mới “khá buồn cười”, bởi “có nhiều lỗ hổng, bỏ qua một cách rõ ràng bản chất của việc nhiều công nghệ quan trọng được sử dụng cho cả mục đích quân và dân sự, và không bao trùm các ngành công nghiệp mà Chính phủ Trung Quốc coi là quan trọng".

Ngày 10/8, Trung Quốc bày tỏ sự "quan ngại sâu sắc" về các quy định mới và bảo lưu quyền thực hiện các biện pháp trả đũa tương xứng. Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, các quy định mới ảnh hưởng đến hoạt động bình thường và quá trình ra quyết định của các doanh nghiệp, làm suy yếu nền kinh tế quốc tế và các đơn đặt hàng thương mại. Trong khi đó, người phát ngôn của Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington nhận định, các hạn chế sẽ ảnh hưởng quá trình hợp tác bình thường và xói mòn niềm tin của nhà đầu tư tại Mỹ.