Bước tiến lớn trong chính sách an ninh của Nhật Bản

Thủ tướng Shinzo Abe vẫy tay chào mọi người khi đến văn phòng ở Tokyo hôm 1-7.

Bước tiến này là sự thay đổi chính sách mạnh mẽ nhất kể từ khi Nhật Bản thành lập lực lượng vũ trang thời hậu chiến cách đây 60 năm, và nó sẽ mở rộng đáng kể các lựa chọn phương án quân sự của Nhật Bản bằng việc chấm dứt lệnh cấm triển khai "phòng vệ tập thể", hoặc hỗ trợ một nước bạn khi bị tấn công. Ngoài ra, sự thay đổi này cũng nới lỏng những hạn chế đối với các hoạt động trong chiến dịch gìn giữ hòa bình do Liên hợp quốc (LHQ) đứng đầu và các sự vụ "vùng xám (tình huống khó xác định)" chưa tới mức một cuộc chiến tranh tổng lực.

Vốn bị hạn chế từ lâu bởi bản Hiến pháp thời hậu chiến, lực lượng vũ trang Nhật Bản hiện giờ sẽ ngang bằng với quân đội của các quốc gia tiên tiến khác nếu xét về khả năng lựa chọn triển khai quân sự. Tuy nhiên, Tokyo sẽ cẩn trọng khi quyết định tham gia các chiến dịch có sự góp mặt của nhiều nước như cuộc xâm chiếm Iraq do Mỹ đứng đầu năm 2003.

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã nhắc lại quan điểm đó đồng thời nhấn mạnh rằng Nhật Bản phải đáp ứng được môi trường an ninh đang ngày càng trở nên khắc nghiệt. Phát biểu tại một cuộc họp báo có trưng bày một áp-phích vẽ hình những người phụ nữ và trẻ em Nhật Bản đang di tản khỏi một vùng chiến trận theo giả định trên một tàu Mỹ do bị tấn công, ông Abe nói: "Không có gì thay đổi về nguyên tắc chung là chúng tôi không đưa quân ra nước ngoài".

Mỹ, nước đã đánh thắng Nhật trong Chiến tranh Thế giới thứ hai và sau đó trở thành đồng minh thân thiết qua một hiệp ước hợp tác an ninh, đã hoan nghênh động thái trên của Nhật và cho rằng nó sẽ giúp liên minh Mỹ-Nhật hoạt động hiệu quả hơn. Bộ trưởng Quốc phòng Chuck Hagel phát biểu: "Quyết định này là bước tiến quan trọng của Nhật Bản khi nước này muốn tìm cách đóng góp lớn hơn cho hòa bình và an ninh khu vực cũng như toàn cầu. Mỹ có một mối quan tâm lâu dài tới hòa bình và thịnh vượng ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương, và liên minh giữa Mỹ với Nhật Bản là quan trọng cho chiến lược của chúng tôi ở khu vực này". Ông Hagel nói thêm rằng ông trông đợi được thảo luận về quyết định này của Nhật Bản khi Bộ trưởng Quốc phòng Nhật tới thăm Washington vào tuần tới.

Washington từ lâu đã hối thúc Tokyo trở thành một đối tác liên minh cân bằng hơn và động thái trên của Nhật Bản cũng sẽ được các quốc gia Đông Nam Á hoan nghênh khi các nước này cũng như Nhật Bản đang có những tranh chấp lãnh thổ với một Trung Quốc đang ngày một hung hăng. Và hiển nhiên, chính sách mới này của Tokyo đã chọc giận Trung Quốc trong bối cảnh quan hệ hai bên đang căng thẳng bởi sự tranh chấp lãnh hải, sự nghi ngờ lẫn nhau và vấn đề liên quan tới quá khứ.

Phát biểu tại cuộc họp báo thường kỳ ở Bắc Kinh, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi nói: "Chúng tôi phản đối hành động Nhật Bản cố ý thêu dệt về mối đe dọa từ Trung Quốc hòng phục vụ cho các mục đích chính trị trong nước. Chúng tôi yêu cầu Nhật Bản tôn trọng các mối quan ngại an ninh chính đáng của các nước láng giềng châu Á và thận trọng khi xử lý vấn đề liên quan".

Hiện chưa rõ sự thay đổi này sẽ tác động ra sao trên thực tế, dù rằng chắc chắn nó sẽ tạo điều kiện dễ dàng hơn cho quân đội Nhật tham gia các hoạt động quân sự cùng với các nước khác ngoài Mỹ. Chính quyền của Thủ tướng Abe cũng đã nói rằng Tokyo sẽ không có hành động nào liên quan tới nước bạn nếu không được sự chấp thuận của nước đó.