Biến đổi khí hậu và câu hỏi về trách nhiệm lịch sử tại COP28

UAE đăng cai tổ chức Hội nghị COP28 .

Câu hỏi này đã trở thành tâm điểm chú ý trong các cuộc đàm phán về khí hậu trong tuần này giữa Mỹ và Trung Quốc, nơi hai nền kinh tế lớn nhất thế giới tìm cách thức hợp tác với nhau về các vấn đề từ triển khai năng lượng tái tạo đến tài chính khí hậu trước hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên hợp quốc (LHQ) năm nay, COP28, tại Dubai, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE).

Trong cuộc hội đàm tại Bắc Kinh, Đặc phái viên về khí hậu của Mỹ John Kerry cho biết hai bên sẽ tiếp tục thảo luận về tài chính khí hậu trong 4 tháng tới, trước khi hội nghị COP28 khai mạc vào ngày 30/11 tới.

Về phần mình, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường nhấn mạnh rằng các nước phát triển nên thực hiện các cam kết tài chính khí hậu chưa hoàn thành và đi đầu trong việc giảm khí thải. Ông Lý còn đề nghị các nước đang phát triển có thể đóng góp “trong khả năng của họ”.

Thỏa thuận tài trợ khí hậu của LHQ dựa trên nguyên tắc rằng các nước giàu có trách nhiệm lớn hơn trong việc ngăn chặn biến đổi khí hậu, bởi vì họ đã đóng góp phần lớn lượng khí thải CO2 làm nóng hành tinh kể từ cuộc cách mạng công nghiệp. Lượng khí thải CO2 trong lịch sử của Mỹ lớn hơn so với bất kỳ quốc gia nào khác, nhưng Trung Quốc ngày nay là nước thải CO2 lớn nhất thế giới xét về mức độ ô nhiễm được tạo ra mỗi năm.

Các nước sẽ phải đối mặt với câu hỏi về trách nhiệm lịch sử tại COP28, khi họ đặt mục tiêu thành lập một quỹ mới để bồi thường cho các quốc gia dễ bị tổn thương về thiệt hại đã phải gánh chịu trong các thảm họa thiên nhiên do khí hậu gây ra. EU đã từ bỏ sự phản kháng kéo dài nhiều năm đối với quỹ đó vào năm ngoái, nhưng với điều kiện là một nhóm các nước lớn hơn phải bỏ tiền vào đó. Các nước vẫn chưa quyết định ai sẽ đóng góp. Mỹ đã thận trọng trong việc thực hiện các khoản thanh toán có thể bị coi là bồi thường cho biến đổi khí hậu.

Một số nước không bị buộc phải đóng góp cho quỹ khí hậu của LHQ đã làm như vậy, bao gồm cả Hàn Quốc và Qatar. Những nước khác đã bắt đầu chuyển viện trợ thông qua các kênh khác.

Theo tổ chức nghiên cứu E3G, Trung Quốc đã ra mắt quỹ Hợp tác Khí hậu Nam-Nam vào năm 2015 để giúp các nước kém phát triển nhất giải quyết các vấn đề về khí hậu và cho đến nay đã cung cấp khoảng 10% trong số 3,1 tỷ USD đã cam kết. Đó là một phần nhỏ trong số hàng trăm tỷ USD mà Bắc Kinh đang chi cho Sáng kiến “Vành đai và Con đường”, hỗ trợ các dự án bao gồm đường ống dẫn dầu và cảng.

Những thỏa thuận như vậy cho phép các quốc gia đóng góp mà không bị ràng buộc nghĩa vụ, mặc dù nếu được thực hiện bên ngoài quỹ của LHQ, họ có thể phải đối mặt với các tiêu chí báo cáo công khai ít nghiêm ngặt hơn - khiến việc theo dõi tiền đi đâu và trả bao nhiêu trở nên khó khăn hơn.

Một số nước dễ bị tổn thương, thất vọng với tình hình tài chính yếu kém cho đến nay, đang tìm kiếm các nguồn tiền mặt mới. Sáng kiến Bridgetown do Barbados lãnh đạo đang thúc đẩy cải tổ các ngân hàng phát triển đa phương để họ có thể hỗ trợ nhiều hơn cho các dự án khí hậu. Các nước khác đang ủng hộ một khoản thuế CO2 toàn cầu đối với vận chuyển để gây quỹ.