Tinh giảm biên chế và nâng cao chất lượng phải được thực hiện song song

Nhiều người ngạc nhiên khi nghe đến con số tinh giảm lên tới 100.000 người, theo bà, Bộ Nội vụ đã căn cứ vào đâu để có được con số này?

Hiện nay, chúng ta có khoảng 400.000 cán bộ, công chức làm việc trong hệ thống chính trị, 2,4 triệu người làm việc trong lĩnh vực sự nghiệp công, chưa kể đến khối DN. Con số 100.000 người không lớn so với tổng thể trên 2,8 triệu cán bộ, công chức bởi vì con số này chỉ chiếm khoảng 4% số cán bộ, công chức, viên chức Nhà nước hiện đang làm việc. Thậm chí, tại nhiều cơ quan, nếu giảm đúng những người không làm được việc, làm việc không hiệu quả thì sẽ giúp bộ máy chạy nhanh hơn, không còn cồng kềnh như trước nữa.

Tuy nhiên, theo tôi Ban soạn thảo nên xác định rõ xem có bao nhiêu người đủ trình độ, đáp ứng được tiêu chuẩn, bao nhiêu người hoàn thành và không hoàn thành nhiệm vụ… và phải nhận thức rõ việc tinh giảm thì số lượng không quan trọng bằng sắp xếp và phân cấp lại tổ chức cho hợp lý, xác định rõ vị trí, công việc của từng công chức để tạo cơ cấu công chức hợp lý trong tổng thể chung.

Ai cũng nhận thấy ở nhiều cơ quan, đơn vị sự nghiệp, doanh nghiệp Nhà nước hiện nay, số cán bộ, công chức, viên chức làm việc không phù hợp với năng lực, không đạt yêu cầu, thậm chí trây lười, yếu kém khá nhiều. Trong quá khứ, việc tinh giảm biên chế đã được đặt ra nhiều lần, nhưng chưa bao giờ thực hiện được.

Trong đó có việc chưa thật sự giảm được những người cần giảm, tình trạng người chưa đáp ứng yêu cầu của vị trí việc làm trong cơ quan, tổ chức, đơn vị chưa được khắc phục. Quá trình tuyển dụng, sàng lọc của ta chưa thật rõ ràng, minh bạch, khách quan.

Đặc biệt, trong số các nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên có việc không cương quyết, nể nang, né tránh, ngại va chạm, muốn giữ ổn định tổ chức, bộ máy và biên chế hiện tại nên mới tồn tại tình trạng “con ông cháu cha” không làm được việc nhưng vẫn có mặt trong bộ máy. Cùng với đó là không thực hiện tốt việc rà soát, phân loại để có căn cứ đưa vào diện tinh giảm biên chế.

Tất nhiên, bất cứ một chính sách nào ban hành đều có những mặt tích cực và tiêu cực của nó, điều không hay trong công cuộc tinh giảm này đó là sẽ gây ra những xáo trộn trong đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, gây khó khăn trong điều hành của nhà quản lý vì giải quyết tinh giảm.

Nhưng đây là việc cần và bắt buộc phải làm. Vì vậy, nếu làm tốt công tác tinh giảm biên chế đợt này sẽ là hồi chuông cảnh tỉnh đối với cách làm giả dối chính thức cũng như không chính thức đang tồn tại, với những ai không đủ năng lực mà cũng lọt vào trong bộ máy hành chính Nhà nước. Có thể nói, làm tốt đợt này sẽ dần khắc phục được những tồn tại hạn chế của bộ máy hành chính trong lâu nay.

Có nhiều ý kiến lo ngại việc tinh giảm biên chế lần này chỉ là đặt ra cho có, còn đối tượng “con ông cháu cha” vẫn cứ “yên vị” không có gì thay đổi. Ý kiến của bà như thế nào?

Đây đúng là một rào cản không nhỏ. Thực tế này đã tồn tại trong xã hội từ lâu nên khó giải quyết được. Nếu không thay đổi nhận thức sẽ không đi đến hiệu quả. Ở các DN tư nhân, nước ngoài nếu thấy ai, bộ phận nào làm việc không hiệu quả người ta sẽ cho nghỉ ngay. Còn với cơ quan Nhà nước thì khác, vì nguồn ngân sách của Nhà nước chứ không phải của riêng ai, nên chẳng ai phải chịu nếu người đó làm việc không hiệu quả.

Không chỉ riêng công chức, bây giờ ở đâu, lĩnh vực nào cũng có thể xảy ra tiêu cực, chạy chọt. Tổ chức thi tuyển dụng, mọi khâu từ giám sát ngân hàng đề thi, quá trình thi, đến công an bảo vệ vòng trong, vòng ngoài được thực hiện rất nghiêm túc, thậm chí có camera giám sát hẳn hoi. Nhưng chỉ một khâu chấm thi không nghiêm túc là việc tổ chức thi tuyển đó mất hết nghiêm túc.

Vậy theo bà phải làm thế nào để công tác tinh giảm biên chế thực sự mang lại hiệu quả, tránh việc tinh giản “nhầm”?

Để tránh xảy ra tình trạng lãnh đạo trù dập cán bộ, nhân viên cấp dưới, những người không làm được việc vẫn được tồn tại trong bộ máy tổ chức thì cần phải có những tiêu chuẩn rất rõ ràng, thực hiện một cách công khai, minh bạch, tuyệt đối không thể làm dấm dúi được. Ai giảm, ai không giảm? Lý do vì sao? Theo tiêu chuẩn nào? Tất cả những cái đó phải được công khai, minh bạch thì mới tránh được tình trạng trù dập nhau.

Sẽ là thiệt thòi cho các cơ quan Nhà nước nếu tinh giảm “nhầm” những người có năng lực bởi họ chắc chắn sẽ tìm được những công việc khác với mức lương cao hơn, thậm chí họ còn được hưởng một khoản không hề nhỏ từ việc về hưu sớm. Những cơ quan không biết dùng người sẽ phải tự chịu trách nhiệm về sự phát triển của mình.

Do đó cách làm để tinh giảm biên chế phải xuất phát từ khảo sát đánh giá tổng thể thực trạng, xây dựng hoàn thiện các vị trí việc làm và hoàn thiện hệ thống đánh giá năng lực làm việc. Mỗi tỉnh, mỗi bộ cần có một đội đặc nhiệm về tinh giảm biên chế, gồm những người giỏi được bồi dưỡng chuyên môn và không chịu bất cứ áp lực nào của bất cứ cơ quan nào.

Tôi cho rằng tinh giảm biên chế và nâng cao chất lượng đội ngũ phải được thực hiện song song với nhau. Có giảm bớt những người không đạt yêu cầu thì Nhà nước mới có điều kiện trả lương xứng đáng cho những người làm việc hiệu quả, từ đó khuyến khích người ta không ngừng nâng cao chất lượng lao động. Ngược lại, có nâng cao được chất lượng nhân lực thì mới tinh giảm được bộ máy.

Theo bà, con số 8.000 tỉ đồng chi cho việc tinh giảm 100.000 công chức có gây ra sự lãng phí lớn?

Theo Luật Lao động, nếu người lao động đã ký hợp đồng mà không được sử dụng nữa thì cơ quan chủ quản phải thực hiện các chính sách bảo hiểm, bù đắp. Dĩ nhiên, nếu cứ tuyển dụng sai rồi sa thải thì sẽ gây lãng phí tiền của của dân, nhưng khi phát hiện người đã tuyển không đủ “chất lượng”, ta đưa ra khỏi biên chế kịp thời còn hơn để lãng phí thêm tiền của dân trong vài chục năm tới. Thậm chí, so với lương chi trả cho những người này trong vòng 6 năm thì 8.000 tỷ đồng thấp hơn nhiều.

Xin cám ơn bà!

Xuân Thảo (thực hiện)