Thách thức trong lộ trình phát triển xe điện của Đông Nam Á

Việt Nam là quốc gia đầu tiên ở Đông Nam Á có nhà sản xuất xe điện.

EV không chỉ là một phần của giải pháp giảm lượng khí thải carbon, mà còn là cách thúc đẩy đầu tư mới, mang tới nhiều việc làm hơn, giúp phát triển kinh tế mạnh mẽ hơn và đẩy nhanh tiến bộ công nghệ. Tuy nhiên, sự thâm nhập thị trường xe điện của khu vực vẫn ở mức thấp. Doanh số bán EV chỉ chiếm 2,1% tổng doanh số bán xe ở Đông Nam Á năm 2022, so với 2,3% ở Ấn Độ và 29% ở Trung Quốc. Nguyên nhân là do cơ sở hạ tầng sạc cho pin điện chậm phát triển và giá EV tương đối cao vì thường được nhập khẩu.

Việc sản xuất EV và các bộ phận liên quan trong nước được coi là chìa khóa để thúc đẩy ngành công nghiệp này. Pin là trung tâm của quá trình sản xuất EV. Tại Đông Nam Á, mỗi quốc gia đều mong muốn khởi động lại ngành công nghiệp pin EV. Indonesia đang dẫn đầu cuộc đua nhờ nguồn trữ lượng nickel dồi dào dùng để hỗ trợ chuyển hướng sang các hoạt động như sản xuất pin lithium-ion.

Xe điện đã bắt đầu được lắp ráp ở Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Việt Nam. Hyundai có nhà máy cách Jakarta (Indonesia) khoảng 40km, trong khi Volvo đang lắp ráp xe plug-in hybrid tại Malaysia. Mercedes Benz cũng đang lắp ráp xe plug-in hybrid tại Thái Lan, trong khi nhà sản xuất Vinfast đang sản xuất EV tại Việt Nam. Việt Nam là quốc gia đầu tiên ở Đông Nam Á có nhà sản xuất trong nước.

Tái chế pin EV rất quan trọng để đảm bảo tính bền vững vì khoáng chất dùng cho sản xuất rất khan hiếm, đồng thời giúp giảm tác động môi trường của việc khai thác tài nguyên. Tuy nhiên, việc tái chế vẫn còn ở giai đoạn sơ khai tại Đông Nam Á, vì nhiều EV đang được sử dụng vẫn chưa đến giai đoạn phải xử lý việc thải bỏ pin. Nghiên cứu và phát triển EV cũng mới chớm nở vì công nghệ lắp ráp EV có nguồn gốc từ các nhà đầu tư và nhà sản xuất nước ngoài.

Bên cạnh đó, việc chuyển đổi sang EV phải đi kèm với việc chuyển sang sử dụng lưới điện xanh hơn. Việt Nam là quốc gia tiên tiến nhất trong việc sử dụng năng lượng tái tạo để sản xuất điện.

Với các chính sách được áp dụng nhằm khuyến khích quá trình chuyển đổi từ phương tiện sử dụng động cơ đốt trong sang EV, lĩnh vực xe điện tại Đông Nam Á đang đứng trước những thay đổi quan trọng, bao gồm cả việc chuyển hướng sang sản xuất và lắp ráp trong nước, cũng như cải tiến lớn về công nghệ, đặc biệt là với pin. Tuy nhiên, điều quan trọng là mỗi quốc gia phải tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo để đều có thể hưởng lợi từ việc sử dụng xe điện, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển hướng sang phát thải carbon thấp hơn.